Opcje walutowe - zasady opodatkowania

Opcje walutowe należą do grupy pochodnych instrumentów finansowych (derywatów), tzn. takich, których wartość zależy bezpośrednio od ceny instrumentu podstawowego (bazowego), w tym wypadku określonej waluty obcej. Ich zadaniem jest zabezpieczanie obrotu gospodarczego przed ryzykiem wahań kursowych. Wydarzenia ostatnich miesięcy pokazały jednak, że nierozważne korzystanie z opcji prowadzić może do niepowetowanych strat ekonomicznych, z zagrożeniem egzystencji niektórych podmiotów włącznie.

Abstrahując jednak od bieżących problemów i możliwych działań ustawodawcy nakierowanych na stworzenie regulacji dających szansę uchylenia się od skutków prawnych kontraktów walutowych, warto bliżej przyjrzeć się opcjom pod kątem podatkowym.

Najprościej opcję walutową można zdefiniować jako kontrakt, w wyniku którego jedna ze stron nabywa prawo do zakupu waluty bazowej albo prawo do sprzedaży waluty bazowej za inną walutę, po określonej z góry cenie i w ustalonym uprzednio terminie.

Uprawnienie do zakupu waluty bazowej określa się jako opcję call, natomiast możliwość sprzedaży waluty bazowej jako opcję put.

Cechą charakterystyczną kontraktów opcyjnych jest uzależnienie ich realizacji od woli nabywcy. W zależności od sytuacji na rynku nabywca może, lecz nie musi, ze swojego prawa skorzystać. Przywileju tego nie posiada natomiast wystawca opcji - jest on bezwzględnie zobowiązany wykonać opcję na żądanie nabywcy.

PRZYKŁADY

1. W lipcu 2008 r. spółka XYZ zakupiła wystawioną przez bank opcję put przewidującą prawo wezwania wystawcy do sprzedaży waluty polskiej w zamian za środki pieniężne wyrażone w euro. Kurs sprzedaży ustalono na 3,47 zł/EUR, a datę realizacji opcji na 2 marca 2009 r. W terminie realizacji kontraktu walutowego rynkowy kurs sprzedaży euro był jednak znacznie korzystniejszy od kursu przewidzianego w umowie z bankiem, toteż spółka zrezygnowała z realizacji opcji.

2. 2 marca br. spółka XYZ, jako wystawca opcji call, została wezwana do sprzedaży oznaczonej ilości euro, po kursie 3,30 zł/EUR. Spółka nie może uchylić się od spełnienia świadczenia na rzecz nabywcy, pomimo że kurs rynkowy euro znacząco przewyższa kurs opcyjny.

Elastyczne w realizacji opcje put są instrumentem stosunkowo kosztownym. Nabywca płaci za nie prowizję z góry (tzw. premię opcyjną). Aby nakłady zminimalizować, a nawet całkowicie znieść, nabywcy tych opcji wystawiają równocześnie bankom opcje call. Źródłem obecnych kłopotów wielu przedsiębiorców jest właśnie ten drugi rodzaj opcji.