Kiedy wycofanie samochodu z działalności powoduje obowiązek zapłaty VAT

RADA

W zależności od okoliczności przeniesienie samochodu do użytku osobistego może być nieopodatkowane VAT, opodatkowane stawką 22% lub też zwolnione z VAT. Wycofanie nie będzie podlegało VAT, gdy Czytelnikowi nie przysługiwało odliczenie VAT przy zakupie ani w całości, ani w części. Jeżeli Czytelnikowi takie odliczenie przysługiwało, to przekazanie samochodu na cele osobiste podlega VAT. Jeżeli Czytelnikowi przysługiwało pełne odliczenie, to przy wycofaniu samochodu zapłaci 22% VAT od ceny nabycia. Jeżeli Czytelnikowi przysługiwało częściowe odliczenie na podstawie art. 86 ust. 3 ustawy o VAT, a samochód może być uznany za używany, to jego wycofanie będzie zwolnione z VAT.

UZASADNIENIE

Wycofanie” samochodu według ustawy o VAT jest oceniane jako nieodpłatne przekazanie lub darowizna, niepozostające w związku z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem. Tego rodzaju czynności podlegają opodatkowaniu VAT, pod warunkiem że przy zakupie tego samochodu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w całości lub części. Wynika to z art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. W przepisie tym czytamy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności w całości lub w części.

Z pytania nie wynika, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie samochodu. Zatem należy rozważyć dwie sytuacje:

1) podatnikowi przy nabyciu samochodu przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony w całości lub części,

2) podatnikowi przy nabyciu samochodu odliczenie podatku naliczonego nie przysługiwało.

Ad 1. Gdy podatnikowi przy nabyciu samochodu przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony w całości lub części, wówczas wycofanie samochodu należy potraktować jako dostawę podlegającą opodatkowaniu VAT. Wycofanie samochodu w zależności od spełnienia określonych warunków może być:

a) opodatkowane stawką 22% lub

b) zwolnione z VAT.

Ad 1a) Wycofanie samochodu powinno być opodatkowane stawką 22%, jeżeli podatnikowi przysługiwało pełne odliczenie (100%) VAT naliczonego. Podstawę opodatkowania stanowi cena nabycia towaru (samochodu). Wynika to z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem: w przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towaru, a gdy cena nabycia nie istnieje, koszt wytworzenia. VAT należy zatem naliczyć od ceny zakupu przekazywanego auta. Będzie to kwota zapłacona przy zakupie pomniejszona o odliczony VAT, tj. kwota netto zakupu. Wycofanie samochodu należy udokumentować fakturą wewnętrzną. Obowiązek wystawienia takiej faktury wynika z art. 106 ust. 7 ustawy o VAT.

W praktyce przy takim przekazaniu podstawa opodatkowania jest taka sama jak przy zakupie danego towaru. Zatem jeżeli podatnik zakupił pewien czas temu środek trwały, a obecnie postanawia przekazać go w formie nieodpłatnej - od tej czynności będzie musiał zapłacić taki sam podatek, jaki odliczył w momencie jego nabycia, mimo iż wartość samochodu znacznie spadła. Przepisy ustawy o podatku VAT nie uwzględniają bowiem spadku wartości używanych towarów. Dlatego w takiej sytuacji o wiele korzystniejsza jest sprzedaż takiego samochodu, bowiem wówczas podstawą opodatkowania jest cena sprzedaży - uwzględniająca warunki rynkowe, nie zaś cena nabycia.

Podatnik kupił samochód. Cena zakupu wyniosła 60 000 zł plus VAT 13 200 zł. Samochód spełniał warunki uznania go za ciężarowy zgodnie z art. 86 ust. 4 ustawy o VAT. W związku z tym podatnik dokonał pełnego (100%) odliczenia VAT naliczonego. Po 2 latach podatnik wycofał samochód z działalności i przekazał go na cele osobiste. Tym samym jest obowiązany do wystawienia faktury wewnętrznej i wykazania na niej dostawy samochodu w cenie 60 000 zł (kwota netto zakupu) plus VAT 13 200 zł oraz odprowadzenia VAT należnego z tytułu tej czynności.

Jeżeli podatnikowi przysługiwało pełne odliczenie VAT naliczonego, nie ma znaczenia, czy samochód jest samochodem używanym. Obowiązują zasady opodatkowania wskazane powyżej.

Ad 1b) Inaczej będzie, gdy podatnikowi przysługiwało częściowe odliczenie VAT naliczonego na podstawie art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT, a samochód może być uznany za towar używany. Wtedy wycofanie samochodu będzie zwolnione z VAT na podstawie § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT.

Zwolnienie ma zastosowanie, gdy są spełnione łącznie dwa warunki:

- podatnik dokonał odliczenia 60%, nie więcej niż 6000 zł (w przypadku nabycia samochodu między 1 maja 2004 r. a 22 sierpnia 2005 r. 50%, nie więcej niż 5000 zł),

- samochód jest używany przez podatnika co najmniej 6 miesięcy.

Również w tym przypadku podatnik jest obowiązany do wystawienia faktury wewnętrznej i wykazania w niej jako podstawy opodatkowania ceny nabycia samochodu netto. Wykazując dostawę jako zwolnioną, na fakturze należy podać podstawę prawną zwolnienia, czyli § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT.

Podatnik kupił samochód. Cena zakupu wyniosła 60 000 zł plus VAT 13 200 zł. Samochód nie spełniał warunków uznania go za ciężarowy zgodnie z art. 86 ust. 4 ustawy o VAT. W związku z tym podatnik dokonał częściowego odliczenia VAT naliczonego (6000 zł). Po 2 latach podatnik wycofał samochód z działalności i przekazał go na cele osobiste. Tym samym jest obowiązany do wystawienia faktury wewnętrznej i wykazania na niej dostawy samochodu w cenie 60 000 zł (kwota netto zakupu). Dostawę wykaże jako zwolnioną z VAT na podstawie § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT. Podstawę prawną zwolnienia podatnik wykazuje na fakturze wewnętrznej.

Dokonanie dostawy zwolnionej z VAT może się w tym przypadku wiązać również z obowiązkiem korekty odliczenia podatku naliczonego. Obowiązek ten będzie dotyczył samochodów, które znajdują się w tzw. okresie korekty. Okres korekty wynosi:

- 5 lat - dla samochodów nabytych od 1 maja 2004 r. do 31 maja 2005 r. niezależnie od ich wartości początkowej,

- 5 lat - dla samochodów nabytych od 1 czerwca 2005 r., jeżeli ich wartość początkowa przekracza 15 000 zł,

- 1 rok - dla samochodów nabytych od 1 czerwca 2005 r., jeżeli ich wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł.

Okres korekty obejmuje lata kalendarzowe, licząc od roku, w którym samochód został oddany do używania (art. 91 ustawy o VAT).

Samochód osobowy został nabyty w maju 2004 r. za kwotę 40 000 zł plus VAT 8800 zł. Podatnik odliczył 50% podatku naliczonego (zgodnie z obowiązującymi w tym czasie przepisami), czyli 4400 zł. Pozostałe koszty zakupu wyniosły 2000 zł. Samochód został przyjęty do używania w czerwcu, a jego wartość początkową ustalono na kwotę 46 400 zł. Samochód został wycofany z działalności i przekazany na cele osobiste w lipcu 2007 r., czyli w czwartym roku korekty. Podatnik koryguje 2/5 odliczonego podatku naliczonego. Zmniejsza podatek naliczony o kwotę 1760 zł (4400 zł :5 = 880 zł × 2 = 1760 zł). Zmniejszenia dokonuje w rozliczeniu za miesiąc, w którym wycofał samochód z działalności, czyli w rozliczeniu za lipiec 2007 r.

W piątym roku korekty, czyli w 2008 r., podatnik zmniejszyłby kwotę podatku naliczonego tylko o 1/5 kwoty odliczonego podatku, czyli o 880 zł. Sprzedając samochód w 2009 r., podatnik nie byłby już obowiązany do dokonywania korekty podatku naliczonego.

Ad 2. Jeżeli przy nabyciu samochodu podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego (np. w sytuacji zakupu od osoby fizycznej, która nie wystawiła faktury VAT, lub zakupu samochodu używanego zwolnionego z VAT), należy przyjąć, że wycofanie samochodu osobowo-ciężarowego ze środków trwałych i przekazanie go na potrzeby osobiste nie jest dostawą towarów. Nie podlega więc ustawie o podatku od towarów i usług, nie należy go tym samym dokumentować fakturą i wykazywać ani jako obrotu opodatkowanego, ani zwolnionego z VAT.

Przekazanie nieodpłatnie środka trwałego w postaci samochodu osobowo-ciężarowego, od którego nie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego, nie będzie wypełniało definicji dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Nie będzie zatem podlegać opodatkowaniu VAT. Dostawą opodatkowaną jest jedynie przekazanie takiego towaru, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku w całości lub części. Gdy odliczenie nie przysługiwało, podatnik w ogóle nie dokumentuje tej czynności fakturą wewnętrzną, a jedynie dokonuje wykreślenia samochodu z ewidencji środków trwałych.

Takie podejście prezentują również organy podatkowe, m.in. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Radomiu w interpretacji z 6 lutego 2007 r., nr 1424/1120/443/78/2006/IW, w której stwierdził, że wycofanie samochodu osobowego ze środków trwałych i przekazanie go na potrzeby osobiste, w sytuacji gdy przy jego nabyciu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT, nie jest dostawą towarów, nie podlega więc ustawie o podatku od towarów i usług.

- art. 7 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029

 art. 7 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029

- § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 97, poz. 970; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 245, poz. 1784

Iwona Skrok

doradca podatkowy