Procedura uszlachetniania biernego

Towary takie zgodnie z nomenklaturą WKC noszą nazwę towarów kompensacyjnych i przy zastosowaniu procedury uszlachetniania biernego ich przywóz może być częściowo lub całkowicie zwolniony z przywozowych należności celnych.

Powołany powyżej przepis WKC wskazuje jednakże, że wywóz towarów objętych procedurą uszlachetniania biernego nie jest zwolniony z należności celnych wywozowych, środków polityki handlowej (np. bartery, kontyngenty, subwencje, etc.). Warto zaznaczyć, że wywóz towarów poza obszar celny Wspólnoty nie jest również zwolniony z formalności celnych wywozowych.

Przepisy WKC precyzują katalog procesów, który może mieć zastosowanie w przypadku procedury uszlachetniania biernego. Należy podkreślić, że w myśl art. 114 ust 2 lit. c WKC są nimi: obróbka towarów, włączając ich montaż, składanie, instalowanie w innych towarach; przetwarzanie towarów; naprawa towarów, w tym ich odnawianie i porządkowanie.

Realizacja procedury

Wspólnotowe przepisy celne przewidują dwa szczególne sposoby realizowania uszlachetniania biernego:

a) system standardowej wymiany, który polega na przywozie towaru zamiennego w stosunku do towaru wywiezionego. Sposób ten obarczony jest spełnieniem następujących warunków odnośnie towaru zamiennego, który powinien:

- posiadać identyczną klasyfikację taryfową jak towar wywieziony;

- mieć taką samą jakość handlową i parametry techniczne jak towar wywieziony.

Odstąpienie od powyższych wymogów może wystąpić w sytuacji, gdy towar zamienny został wydany nieodpłatnie w ramach zobowiązania gwarancyjnego lub w przypadku zaistnienia wady fabrycznej towaru wywiezionego.

b) uprzedni przywóz towaru zamiennego polegający na przywozie towaru zamiennego przed faktycznym wywozem towaru przeznaczonego do procesów uszlachetniania poza obszar celny Wspólnoty. Warunkiem koniecznym do zastosowania tego rodzaju uszlachetniania jest wywóz towaru przeznaczonego do procesu uszlachetniania w terminie dwóch miesięcy licząc od daty przyjęcia przez dany organ celny zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu towarów zamiennych.

Pozwolenie na stosowanie procedury uszlachetniania biernego

Przedsiębiorca posiadający siedzibę na terenie Wspólnoty i chcący zastosować procedurę uszlachetniania biernego powinien w pierwszej kolejności uzyskać od właściwego organu celnego pozwolenie.

Pozwolenie wydawane jest na wniosek zainteresowanego podmiotu, a wzór pozwolenia określają przepisy celne. Co należy podkreślić, wniosek o stosowanie procedury może zostać skierowany do dowolnego urzędu celnego, który posiada uprawnienia do obejmowania towarów procedurą uszlachetniania biernego i może mieć w określonych okolicznościach uproszczoną formę zawartą w zgłoszeniu celnym.

Przepisy celne precyzują kryteria, którymi dany organ kieruje się w procesie wydawania pozwolenia. Jest to między innymi status celny towarów. W tym miejscu należy zaznaczyć, że pozwolenie może obejmować, pod pewnymi warunkami, towary o statusie niewspólnotowym.

Istotnymi elementami są również (i.) możliwość bezsprzecznego ustalenia przez organy celne, że towary powstałe po zastosowaniu procesów uszlachetniania powstały w wyniku użycia towarów wywiezionych oraz (ii.) spełnienie określonych warunków ekonomicznych.

Udzielenie pozwolenia poprzedzone jest analizami organów celnych, które dotyczą wpływu skorzystania z procedury przez dany podmiot na możliwość naruszenia istotnych interesów przetwórców unijnych, dlatego też organy badają możliwość dokonania przetworzenia towarów we Wspólnocie.

 

Pozwolenie na zastosowanie procedury uszlachetniania biernego nie zostanie udzielone w przypadku, gdy wniosek dotyczy towarów wspólnotowych, z wywozem których wiąże się zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych, uprzednio dopuszczonych do obrotu z całkowitym zwolnieniem z należności celnych przywozowych ze względu na ich przeznaczenie.

Organ celny również odmówi udzielenia pozwolenia na procedurę uszlachetniania biernego w przypadku towarów, których wywóz wiąże się z przyznaniem zwrotów wywozowych lub innych ulg finansowych stosowanych w ramach wspólnej polityki rolnej.

Wydane przez organ celny pozwolenie w sposób szczegółowy określa sposoby ustalenia czy towary kompensacyjne są faktycznie efektem uszlachetniania towarów, które zostały czasowo wywiezione poza obszar celny Wspólnoty. Ponadto, pozwolenie może zawierać także metody ustalania spełnienia warunków zastosowania standardowego systemu wymiany.

Z punktu widzenia podmiotu wykorzystującego tą procedurę, istotne może okazać się także odpowiednie zabezpieczenie możliwości identyfikacji tożsamości towaru. Ma to swoje szczególne uzasadnienie w przypadku, gdy procesy uszlachetniania nie umożliwiają ustalenia w sposób bezsprzeczny faktu, że towary kompensacyjne powstały z towarów uprzednio wywiezionych.

W takiej sytuacji, przepisy celne przewidują możliwość wydania pozwolenia, jednak pod warunkiem przedstawienia przez wnioskodawcę dostatecznych argumentów oraz gwarancji, że towary powstałe w wyniku uszlachetniania mają ten sam kod CN (8-cyfrowy), tą sama wartość handlową i te same opisy techniczne, co towary uprzednio wywiezione.

Elementami, które mogą pomóc w identyfikacji towaru, mogą być na przykład: symbole, numery fabryczne, szczegółowy opis towarów, fotografie, opisy i specyfikacje techniczne, umowa zawarta z kontrahentem czy korespondencja z kooperantem, która jednoznacznie wskazuje na wytworzenie towarów kompensacyjnych z towarów wywożonych

Pozwolenie na korzystanie z procedury, czyli możliwość zgłaszania towaru do procedury uszlachetniania biernego, ważne jest od dnia jego wydania do dnia określonego w tym pozwoleniu. Co do zasady, ważność wydanego pozwolenia nie przekracza 36 miesięcy, jednakże w uzasadnionych przypadkach okres ten może zostać wydłużony.

 

Mimo że termin przywozu produktu kompensacyjnego jest określony w pozwoleniu, nie stanowi on żadnego zobowiązania ciążącego na wnioskodawcy. Procedura uszlachetniania biernego nie jest bowiem rodzajem procedury zawieszającej wymagającej swojego zakończenia w określonej dacie. Kończy się ona z chwilą wywozu towaru poza obszar celny Wspólnoty.

 Zachowanie terminu wskazanego w pozwoleniu jest jedynie konieczne w przypadku, gdy wnioskodawca chce skorzystać z możliwości całkowitego lub częściowego zwolnienia z należności przywozowych.

W takim przypadku, produkty kompensacyjne powinny być przywiezione na obszar celny Wspólnoty i zgłoszone na przykład do procedury dopuszczenia do obrotu przed upływem tego terminu.

 

Posiadacz pozwolenia nie ma również obowiązku zgłoszenia powrotnie przywiezionego produktu kompensacyjnego do procedury dopuszczenia do obrotu. Produkty te może złożyć w składzie celnym albo w wolnym obszarze celnym lub objąć procedurą uszlachetniania czynnego lub też procedurą odprawy czasowej. Jeżeli po tych procedurach posiadacz pozwolenia uzna, że jednak zgłosi produkt kompensacyjny do procedury dopuszczenia do obrotu, to oczywiście może to zrobić, o ile był zachowany termin powrotnego przywozu określony w pozwoleniu (należy pamiętać, że przepisy celne zezwalają na przedłużenie tego terminu nawet po jego upływie) i o ile można potwierdzić tożsamość towarów wywiezionych czasowo i produktów kompensacyjnych zgłaszanych do procedury dopuszczenia do obrotu.

Należy pamiętać, że dniem powrotnego przywozu produktów kompensacyjnych jest dzień przyjęcia przez organ celny zgłoszenia celnego o dopuszczenie do obrotu, o objęcie inną procedurą, np. procedurą składu celnego, uszlachetniania czynnego, odprawy czasowej albo złożenia w wolnym obszarze celnym.

Zobacz: Zwrot towaru

Całkowite lub częściowe zwolnienie z przywozowych należności celnych

Całkowite zwolnienie z należności celnych może mieć zastosowanie jedynie w przypadku nieodpłatnej naprawy towaru. Fakt ten jednak musi zostać odpowiednio udokumentowany, w szczególności organy celne nie powinny mieć wątpliwości, że naprawy wynikają ze zobowiązania gwarancyjnego wynikającego z umowy lub przepisów prawa lub też są rezultatem istnienia wady fabrycznej wywiezionego towaru. W przypadku odpłatnej naprawy towaru, należności celne obliczane są w oparciu o wartość celną równą kwocie kosztów naprawy.

Natomiast, jeśli towar poddany był obróbce lub przetworzeniu, należności celne będą kalkulowane poprzez odliczenie od kwoty należności celnych przywozowych za produkty kompensacyjne, kwoty należności przywozowych, które miałyby zastosowanie w tym samym dniu do towarów wywiezionych poza obszar celny Wspólnoty.

Przepisy celne przewidują w takim przypadku również opcję pozwalającą na kalkulację należności przywozowych w oparciu o wartość celną równą kwocie kosztów obróbki lub przetworzenia.

Podsumowując, należy podkreślić, że procedura uszlachetniania biernego jest bardzo efektywną metodą uzyskiwania zwolnień z przywozowych należności celnych. Zwolnienia mają zastosowanie do towarów importowanych z krajów spoza UE, które zostały wyprodukowane/przetworzone z wcześniej wywiezionych towarów unijnych.

Procedura pozwala firmom skorzystać z tańszych kosztów pracy poza UE, zachęcając jednocześnie do korzystania ze wspólnotowych surowców do produkcji wyrobów gotowych. Surowce takie mogą być czasowo wywiezione poza obszar celny Wspólnoty w celu poddania ich procesom niedostępnym w ramach UE.

Procedura pozwala również na zwrot wadliwego towaru do kraju spoza UE do naprawy lub wymiany na towary kompensacyjne w ramach systemu standardowej wymiany.

Uzyskanie pozwolenia na korzystanie z procedury oraz w niektórych przypadkach jej połączenie z innymi procedurami celnymi może w sposób znaczący wpłynąć na zwiększenie efektywności przepływów pieniężnych przedsiębiorstwa.

Zobacz: Reklamacja towaru

Źródło: Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U.UE.L.1992.302.1 ze zmianami, dalej: „WKC”).

Paweł Górecki, konsultant w dziale prawno-podatkowym PwC