Warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Belgii

W Belgii założenie firmy pozbawione jest zbędnych formalności. Obowiązki zostały ograniczone do minimum. Belgia przywiązuje dużą wagę do tworzenia korzystnych warunków dla inwestorów zagranicznych. Przede wszystkim przestrzegana jest zasada o równym traktowaniu podmiotów gospodarczych oraz możliwości korzystania z programów wspierających rozwój przedsiębiorczości i z niektórych udogodnień podatkowych. Inwestor może otrzymać sporą pomoc finansową, co powoduje, że Belgia oceniana jest jako kraj przyjazny przedsiębiorcom.

Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej nasz kraj stał się częścią jednolitego rynku i korzysta z podstawowych zasad UE gwarantujących: swobodę przepływu towarów, kapitału, świadczenia usług i zakładania przedsiębiorstw oraz swobodę przepływu pracowników. W zakresie zatrudniania pracowników Belgia zastosowała w stosunku do nowych członków (czyli i dla Polski) dwuletni okres przejściowy. Utrzymane zostały natomiast długotrwałe procedury administracyjne dotyczące uzyskiwania zezwoleń na pobyt i pracę w tym kraju. Natomiast w zakresie przepływu towarów, kapitału i usług nie występują żadne ograniczenia taryfowe lub pozataryfowe².

Zakładanie działalności gospodarczej

Polscy przedsiębiorcy mogą podejmować w Belgii działalność gospodarczą na takich samych warunkach jak przedsiębiorcy z pozostałych krajów członkowskich. W szczególności stosuje się ułatwienia przy zakładaniu jednoosobowej działalności gospodarczej przez stosowanie skróconej procedury zgłaszania w tzw. okienku przedsiębiorcy. To właśnie samozatrudnienie jest najbardziej popularną formą działalności gospodarczej Polaków w Belgii, w szczególności w obszarze usług budowlano-renowacyjnych. Procedura rejestracyjna działalności gospodarczej jest pracochłonna, a konieczne formalności są uzależnione od rodzaju podejmowanej działalności.

Legalizacja pobytu

Polacy, planując pobyt w Belgii dłuższy niż 3 miesiące, są zobowiązani w ciągu 8 dni od daty przyjazdu zarejestrować się w urzędzie miejskim. W praktyce jednak rejestracja taka odbywa się dopiero po zarejestrowaniu firmy³. Dokumenty wymagane podczas rejestracji obejmują: dowód tożsamości, 2 fotografie, świadectwo urodzenia, umowę wynajmu mieszkania. Na podstawie złożonych dokumentów wydawana jest tymczasowa karta pobytu ważna 3 miesiące. W tym okresie po dokonaniu procedury weryfikacyjnej wydawane jest zezwolenie na pobyt do 5 lat. Ponieważ Belgia wprowadziła okres przejściowy chroniący rynek pracy, obywatele Polscy podejmujący pracę w tym kraju muszą uzyskać pozwolenie na pracę. Władze belgijskie 24 lutego 2006 r. podjęły decyzję o przedłużeniu okresu przejściowego w dostępie do rynku pracy dla obywateli 10 nowych krajów członkowskich na kolejne lata⁴. Od 1 czerwca 2006 r. władze Królestwa Belgii dokonały natomiast częściowej liberalizacji belgijskiego rynku pracy (tylko w zawodach deficytowych, zgodnie z listami takich zawodów opracowanymi przez poszczególne regiony: Flandrię, Walonię i Region Stołeczny-Brukselę). W odniesieniu do tych wybranych zawodów wprowadzone zostały ułatwienia w wydawaniu pozwoleń na pracę dla osób z nowych krajów członkowskich, w tym z Polski. Pozwolenie na pracę nie jest wymagane w wypadku uruchomienia własnej działalności gospodarczej.

Rejestracja jednoosobowej działalności gospodarczej

Przy rejestrowaniu działalności gospodarczej na własny rachunek należy najpierw sprawdzić w Izbie Rzemiosła i Handlu w danej prowincji, czy planowana działalność nie figuruje na liście zawodów reglamentowanych⁵. Jeśli na niej figuruje, trzeba w Ministerstwie Edukacji Wspólnoty Francuskiej lub Flamandzkiej złożyć prośbę o zatwierdzenie równoważności polskiego dyplomu studiów, świadectwa ukończenia szkoły średniej. Procedura ta trwa 4-5 tygodni, a wydanie ekwiwalentu świadectwa kosztuje 125 euro. Przedsiębiorca powinien udokumentować kompetencje profesjonalne do prowadzenia firmy (np. doświadczeniem w prowadzeniu działalności gospodarczej czy zaliczeniem przedmiotów ekonomicznych w toku nauki).

Następnie należy dokonać rejestracji przedsiębiorstwa w tzw. okienku przedsiębiorcy przez wypełnienie odpowiedniego formularza i złożenie dodatkowych dokumentów - dowodu tożsamości i kopii polskiego dyplomu. Koszt rejestracji osoby fizycznej wynosi 70 euro. Procedura ta trwa około 3-4 tygodni. Potwierdzeniem dokonania wpisu jest zaświadczenie o założeniu firmy. Rejestracja ta obejmuje wpis przedsiębiorstwa do banku Przedsiębiorstw (La Banque-Carrefour des Entreprises - BCE).

Jednym z ostatnich etapów uruchamiania firmy osoby fizycznej jest otwarcie w banku konta firmy. Przedsiębiorcy zobowiązani są do używania na swoich dokumentach firmowych oraz w korespondencji handlowej numeru przedsiębiorstwa i numeru firmowego konta bankowego.

Rejestracja spółek

Aby założyć w Belgii spółkę prawa cywilnego lub handlowego, należy najpierw otworzyć rachunek bankowy i wpłacić co najmniej jedną trzecią minimalnego kapitału w przypadku spółek kapitałowych. Następnie podpisać przed notariuszem i zarejestrować u niego opracowany statut spółki określający jej charakter i sposoby działania. Ponadto u notariusza należy zdeponować: plan finansowy wydatków dostosowany do potrzeb spółki w pierwszych 2 latach jej działalności w kontekście wysokości wnoszonego kapitału, zaświadczenie z banku o złożeniu na rachunku spółki wymaganego wkładu gotówkowego przez poszczególnych udziałowców oraz ewentualnie raport spisu z natury.

W ciągu 15 dni od daty zawiązania spółki należy w kancelarii Trybunału Handlowego właściwego dla prowadzonej działalności złożyć następujące dokumenty:

1) wyciąg z aktu założycielskiego (najczęściej ma formę aktu notarialnego),

2) pełnomocnictwa,

3) ewentualnie raport rewidenta dotyczący aportu rzeczowego.

Następnie trzeba dokonać rejestracji spółki przez kancelarię Trybunału Handlowego w tzw. okienku przedsiębiorcy. Rejestracja ta obejmuje zgłoszenie dla celów statystycznych, na potrzeby VAT oraz systemu ubezpieczeń społecznych. Koszt rejestracji dla spółek wynosi 120 euro, a każdorazowa zmiana danych - 40 euro. Procedura ta trwa ok. 3-4 tygodni. Rejestracja obejmuje wpis przedsiębiorstwa do Banku Przedsiębiorstw, który zastępuje obowiązujący wcześniej wpis do rejestru handlowego.

Ostatni etap uruchomienia spółki kapitałowej to podanie do publicznej wiadomości faktu utworzenia spółki w belgijskim dzienniku urzędowym „Moniteur Belge”.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Poważną barierą utrudniającą rozpoczęcie działalności gospodarczej w Belgii jest konieczność uzyskania różnych licencji, koncesji i pozwoleń. W Belgii aż 68 rodzajów działalności podlega obowiązkowemu uzyskaniu specjalnych licencji (m.in. produkcja wyrobów mlecznych, przetwórstwo rolno-spożywcze, biura podróży, agencje nieruchomości, hotele, taksówki, biura rachunkowe).

Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Uruchamiając działalność gospodarczą w Belgii, można wybrać jedną z następujących form organizacyjno-prawnych:

1) jednoosobowa działalność gospodarcza (indépendant),

2) oddział firmy (sucursale, filiale),

3) spółka akcyjna (societe anonymone),

4) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (societe privee a responsabilite limitee),

5) spółka jawna (societe en nom collectif),

6) spółka partnerska (societe professionnelle),

7) spółka komandytowa (societe en commandite simple),

8) spółka komandytowo-akcyjna (societe en commandite par actions),

9) jednoosobowe spółdzielnie prawa handlowego z nieograniczoną odpowiedzialnoscią (societe cooperative).

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Najczęściej podejmowaną przez obywateli polskich formą prowadzenia działalności gospodarczej jest przedsiębiorstwo prowadzone na własny rachunek (indépendant). Główną zaletą tej formy jest minimalny koszt związany z założeniem firmy oraz brak obowiązku posiadania wkładu kapitałowego w momencie zakładania firmy. Koszt rejestracji osoby fizycznej wynosi 50 euro. Księgowość jednoosobowej firmy jest ograniczona do minimum. Inne zalety to brak obowiązku sporządzania aktu założycielskiego przed notariuszem oraz uproszczone formalności rejestracyjne. Wadą jest natomiast nieograniczona odpowiedzialność za zobowiązania firmy, przedsiębiorca odpowiada zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak i swoim własnym. Osoba zakładająca firmę powinna mieć odpowiednią zdolność do zarządzania nią oraz kwalifikacje profesjonalne (w przypadku gdy zakładana firma będzie prowadzić działalność w jednym z zawodów uznanych za reglamentowane). Zdolnością do kierowania firmą może wykazać się: szef firmy, jego współmałżonek lub pomocnik.

Choć samodzielna działalność gospodarcza należy do najprostszej formy prowadzenia działalności gospodarczej w Belgii, to przedsiębiorcy zagraniczni decydują się również na uruchomienie spółek kapitałowych, gdzie prym wiedzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

By powołać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (fr. société privée a responsabilité limitée, flam. Bestolen Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid) jest wymagany jeden wspólnik. Kapitał założycielski powinien wynosić minimum 18 550 euro. Każdy z założycieli musi opłacić udziały w kapitale zakładowym w wysokości co najmniej 20 proc. przed podpisaniem umowy spółki. Jednocześnie minimalna kwota, jaka musi zostać opłacona, to 6,2 tys. euro. W przypadku gdy spółka zakładana jest przez jeden podmiot, minimalna kwota, jaka musi zostać opłacona, wynosi 12,4 tys. euro. W sytuacji gdy udziały są wniesione w naturze lub w nieruchomościach, to do wymienionych powyżej dokumentów należy dołączyć odpowiedni raport sporządzony przez rewidenta, a aport musi być zadeklarowany i wniesiony w całości najpóźniej w momencie rejestracji spółki.

Koszt rejestracji wynosi 100 euro.

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna (fr. société anonyme, flam. Naamloze Vennotschap) jest odpowiednią formą dla większych przedsięwzięć. Minimalna wysokość kapitału założycielskiego powinna wynosić 61,5 tys. euro, przy czym jest możliwość wniesienia aportu rzeczowego. Do założenia spółki akcyjnej potrzebne są co najmniej dwie osoby. Akcjonariuszami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Procedura rejestracji jest podobna jak dla spółki z o.o.

Oddział zagranicznej firmy (spółki) w Belgii

Utworzenie oddziału zagranicznej firmy w Belgii jest przedsięwzięciem prostszym, choć wymaga rejestracji w rejestrze handlowym. Zagraniczna firma tworząca oddział w Belgii zobowiązana jest do złożenia w Trybunale Handlowym tłumaczenia statutu macierzystej firmy. Po uzyskaniu wyciągu z rejestru Trybunału Handlowego osoba, która posiada upoważnienie firmy macierzystej do kierowania oddziałem składa w „okienku przedsiębiorstw” komplet dokumentacji, podając adres przyszłego oddziału oraz przedkłada dokumenty poświadczające jej kwalifikacje do zarządzania firmą oraz kwalifikacje profesjonalne (w przypadku gdy oddział będzie prowadził działalność podlegającą reglamentacji w Belgii). Wymagania w zakresie zdolności kierowniczych, w dostępie do zawodu oraz licencji i pozwoleń są podobne jak przy tworzeniu firmy prawa belgijskiego.

Warunki prowadzenia działalności gospodarczej

Dochody osób fizycznych posiadających miejsce zamieszkania w Belgii obciążone są tzw. nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Większość dochodów podlega dopisaniu do łącznej bazy opodatkowania, do której stosuje się progresywne stawki podatkowe (od 25 do 50 proc.). Suma wolna od podatku wynosi 5780 euro. Ponadto kwota ta podlega zwiększeniu w zależności od liczby dzieci będących na utrzymaniu podatnika. Zwolnienie podatkowe w przypadku rodziny, w której znajduje się dziecko niepełnosprawne, liczone jest podwójnie. Podatki gminne wahają się od 0 do 10 proc. Podatnicy zagraniczni podatnicy płacą dodatkowo podatek w wysokości 7 proc. od całości dochodów osiąganych w Belgii.

Tab. 1: Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych w Belgii

Wysokość dochodów (w euro)	Stawka podatku (w %)
0,01-7 420	25
7 420-10 570	30
10 570-17 610	40
17 610-32 270	45
powyżej 32 270	50

Źródło: E. Matyszewska, Zakładanie firmy w krajach Wspólnoty, „Gazeta Prawna” 2007, nr 205 (2075)

 

Standardowa stawka podatku od spółek, który jest odpowiednikiem polskiego podatku od osób prawnych CIT, wynosi 33 proc. Małe i średniej wielkości spółki mogą korzystać z obniżonych stawek CIT (w tym celu muszą jednak zostać spełnione określone warunki). Firmy, których dochody podlegające opodatkowaniu nie przekraczają kwoty 322 500 , objęte są korzystniejszą formą podatku progresywnego. Podatek od dywidend wynosi 25 proc.

Tab. 2: Stawki podatku dochodowego od osób prawnych w Belgii

Wysokość dochodów (w euro)	Stawka podatku (w %)
do 25 000	24,25
25 000,01-90 000	31,00
90 000,01-322 500	34,50

Źródło: E. Matyszewska, Zakładanie firmy w krajach Wspólnoty, „Gazeta Prawna” 2007, nr 205 (2075)

Podstawowa stawka podatku od wartości dodanej (VAT) w Belgii wynosi 21 proc. Dodatkowo występują stawki zredukowane w wysokości 12, 6 i 0 proc. Stawką 6 proc. objęte są produkty pierwszej potrzeby, w tym produkty żywnościowe, lekarstwa, woda, książki i czasopisma, produkty rolne, usługi transportowe, naprawy. Stawką 12 proc. objęte są m.in. opłaty za węgiel, opłaty radiowo-telewizyjne, budownictwo mieszkaniowe, margaryna, pieluchy dla dorosłych. Stawkę zredukowaną 0 proc. stosuje się do towarów eksportowanych oraz gazet codziennych.

Podatkiem akcyzowym w Belgii obciążone są papierosy, cygara i inne wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe i wybrane napoje orzeźwiające oraz kawa, paliwa, oleje ropopochodne, gaz ziemny, propan butan i inne nośniki energii.

Składki na ubezpieczenia społeczne w Belgii są uzależnione od dochodów osobistych i statusu ubezpieczonego. Przedsiębiorca rozpoczynający działalność w charakterze „indépendant” zobowiązany jest dokonać rejestracji w jednej z kas ubezpieczeniowych w ramach systemu INASTI lub w samym INASTI w ciągu 90 dni od rozpoczęcia działalności. W przypadku gdy działalność „indépendant” jest działalnością podstawową, do końca trzeciego roku funkcjonowania firmy składki na ubezpieczenia społeczne są wyliczane w sposób prowizoryczny na podstawie obrotów przewidywanych przy składaniu deklaracji podatkowej.

W 2007 r. składki takie w skali kwartału wynosiły:

- 497,92 euro w I. roku obrachunkowym i poprzedzających go kwartałach,

- 578,26 euro w II. roku obrachunkowym,

- 655,00 euro w III. roku obrachunkowym.

Składki te są następnie dostosowywane do realnych przychodów firmy i stanowią określony procent przychodów brutto (pomniejszonych o koszty funkcjonowania firmy);

- 19,54 proc. w odniesieniu do transzy przychodów pomiędzy 9 792,99 euro i 47 830,21 euro,

- 14,16 proc. w odniesieniu do transzy przychodów pomiędzy 47 830,21 euro i 70 492,18 euro.

W razie zatrudniania pracowników pracodawca jest zobowiązany odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne do ONSS w wysokości 32,44 proc. wynagrodzenia brutto od pracowników umysłowych oraz 38,44 proc. od pracowników fizycznych⁶.

Więcej informacji na temat zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w Belgii można znaleźć na następujących stronach internetowych:

• Ambasada RP w Brukseli

www.bruksela.polemb.net

• Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Brukseli

www.poleconomie.be

• Konsulat Generalny RP w Brukseli

www.konsulat.be

• Ambasada Królestwa Belgii w Warszawie

www.diplobel.fgov.be

• Belgium Business Chamber - Belgijska Izba Biznesu w Warszawie

www.belgium.be

• BEPOLUX - Chambre De Commerce Belgo-Luxembourgeoise-Polonais a.s.b.l.

(Belgijsko-Luksembursko-Polska Izba Handlowa)

www.bepolux.be

• UNIZO - The Organization for Self - Employed and SMEs

(Zrzeszenie Przedsiębiorców Niezależnych, Wolnych Zawodów i MSP)

www.unizo.be

• Przedstawicielstwo Polskich Organizacji Pozarządowych w Brukseli

(Polish NGO Office in Brussels/Bureau des ONG polonaises, Bruxelles)

www.eu.ngo.pl

• Polish Confederation of Private Employers, Brussels Office

(Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych (PKPP), Biuro w Brukseli)

www.prywatni.pl

¹ Materiał opracowany na podstawie publikacji Przewodnik biznesmena, Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Brukseli oraz K. Wach, Jak założyć firmę w Unii Europejskiej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.

² J. Michałowski, Jak założyć firmę w Unii Europejskiej. Opinia eksperta., Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s. 62.

³ K. Wach, Jak założyć firmę w Unii Europejskiej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s. 61.

⁴ Otwarcie rynku pracy będzie mogło mieć miejsce, gdy spełnione zostaną odpowiednie warunki, w szczególności gdy przestrzegane będą warunki pracy i wynagrodzenia cudzoziemców i będą one porównywalne z wynagrodzeniami pracowników belgijskich. Przewiduje się, że nie nastąpi to przed 2011 r.

⁵ W Belgii ustawowo określone są 42 zawody reglamentowane, m.in. zawody w branży budowlanej i instalacyjnej, fryzjer, kosmetyczka, technik dentystyczny, piekarz.

⁶ Zasady stosowania systemu ubezpieczeń społecznych ustalone przez ONSS są dostępne na stronie internetowej ONSS: http://www.onssrszlss.fgov.be/Onssrsz/ige/2007_01_f.nsf.

Anna Lewandowska