Inwestycja w zieloną energię inwestycją w przyszłość także dla podmiotów z sektora MŚP?

• Wyzwania inwestycji w zieloną energię
• Dobór właściwego modelu inwestycji w odnawialne źródła energii
• Proces inwestycyjny w odnawialne źródła energii na przykładzie farmy fotowoltaicznej

Gwałtowny wzrost cen paliw oraz zakłócenia na światowym rynku energii zintensyfikowane rosyjską inwazją na Ukrainę doprowadziły do znacznego przyśpieszenia transformacji ekologicznej – czego efektem jest plan Komisji Europejskiej – „REPowerEU”. Głównymi założeniami rzeczonego projektu jest jak najszybsze uniezależnienie się Europy od importu rosyjskich paliw kopalnych, m.in. przez zwiększenie efektywności energetycznej oraz produkcji energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii. Za projektem tym stoją z kolei środki finansowe i prawne służące budowie nowej infrastruktury energetycznej i systemu energetycznego.

Wyzwania inwestycji w zieloną energię

W ostatnich miesiącach na polskim rynku energetyki o odnawialnych źródłach energii głośno jest nie tyle z powodu wyzwań wynikających z realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, co za sprawą projektu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W odniesieniu do instalacji odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 1 MW projekt wprowadza bowiem obowiązek lokalizacji odnawialnych źródeł energii w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, co zdaniem ekspertów rynku energii może wyhamować rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce. Postulaty przedstawicieli branży energetycznej kierowane do Ministerstwa Rolnictwa i Technologii jak dotąd nie zostały uwzględnione, ponieważ zdaniem ministerstwa proponowana nowelizacja wprowadza uproszczone procedury uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego p.. dla fotowoltaiki – co ma ułatwić prowadzenie inwestycji w tym obszarze. Nawet jeśli cel nowelizacji nie zostanie w ten sposób osiągnięty, nie zwalnia to Polski z obowiązku umożliwienia i promowania dalszych inwestycji w odnawialne źródła energii.

Dobór właściwego modelu inwestycji w odnawialne źródła energii

Coraz bardziej popularną formą realizacji projektów na rynku odnawialnych źródeł energii jest crowdfunding inwestycyjny. W tym modelu inwestor jako udziałowiec podmiotu beneficjenta finansuje swoim wkładem budowp.np. farmy fotowoltaicznej, licząc na zysk ze sprzedaży wyprodukowanej energii do sieci. Inwestor staje się więc wspólnikiem, który z jednej strony zachowuje wpływ na kluczowe decyzje, z drugiej zaś możliwość kontroli realizacji inwestycji.

Drugim najbardziej popularnym modelem inwestycyjnym w obszarze odnawialnych źródeł energii pozostaje wciąż inwestycja indywidualna, która w przypadku przywołanej już wyżej farmy fotowoltaicznej generuje przychody przez sprzedaż energii. Jest to najpopularniejszy model procesu inwestycyjnego w odnawialne źródła energii wśród podmiotów z sektora MŚP.

Dokonując inwestycji w nowych obszarach, chcąc jednocześnie zachować jakość świadczonych usług, przedsiębiorca może stanąć przed koniecznością zmiany modelu biznesowego oraz dotychczasowych procedur. Dlatego przed podjęciem działań w kierunku inwestycji w zieloną energię rekomenduje się opracowanie planu działania bazując na sprawdzonym modelu – czyli np. farmy fotowoltaicznej.

Proces inwestycyjny w odnawialne źródła energii na przykładzie farmy fotowoltaicznej

1. Lokalizacja inwestycji

Aktualnie prowadzone są prace nad wprowadzeniem wytycznych co do lokalizacji ze względu na moc instalacji fotowoltaicznej. Dla budowy farmy fotowoltaicznej o mocy do 1 MW ma jednak wystarczyć uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Z kolei wykonanie instalacji fotowoltaicznej o mocy powyżej 1MW ma wymagać zgodności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

2. Uzyskanie przyłącza u operatora sieci dystrybucyjnej

Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru.

O ile operator sieci dystrybucyjnej ma obowiązek przyłączenia do sieci mikroinstalacji, to już w przypadku małych instalacji oraz farm fotowoltaicznych operator sieci dystrybucyjnej może odmówić zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, jeśli instalacja odnawialnych źródeł energii i nie spełnia wszystkich przewidzianych ustawowo warunków. Operator w pierwszej kolejności weryfikuje czy przedłożony został komplet dokumentacji środowiskowej i planistycznej. Jeżeli operator sieci dystrybucyjnej odmówi zawarcia umowy o przyłączenie lub przyłączenia zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy.

3. Obowiązek koncesyjny

W większości przypadków podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji. Prowadzenie działalności bez konieczności ubiegania się o koncesję jest możliwe wyłącznie w przypadku inwestycji w:

• mikroinstalację lub małą instalację,

• wytwarzanie energii elektrycznej z biogazu rolniczego,
• wytwarzanie energii wyłącznie z biopłynów.

Prawo energetyczne nie zawiera listy informacji i dokumentów jakie powinien przestawić wnioskodawca w procesie ubiegania się o koncesję, a sam jego przebieg jest niezwykle sformalizowany – niezbędna może się okazać interpretacja przepisów oraz praktyki Urzędu Regulacji Energetyki .

4. Rejestr Wytwórców Energii

Działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji, stanowi działalnością regulowaną i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki – wniosek ten należy złożyć przed rozpoczęciem wykonywania działalności.

5. Decyzja środowiskowa

Przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko nakładają obowiązek uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych – przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę urządzeń fotowoltaicznych.

6. Pozwolenie na budowę

Prawo budowlane nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia wykonywania robót budowlanych polegających na instalacji wolno stojących kolektorów słonecznych, urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW. W przypadku urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 6,5 kW obowiązkowe staje się uzgodnienie z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej projektu tych urządzeń oraz zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej. Z kolei dla urządzeń o mocy zainstalowanej większej niż 50 kW zawsze wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę.

7. Sprzedaż nadwyżek energii

W instalacjach o mocy powyżej 50 kW jedyną możliwością spożytkowania nadwyżek energii jest sprzedaż energii, zaś w tym celu konieczne jest prowadzenie działalności gospodarczej.

Małe instalacje, o mocy do 1 MW mogą sprzedać energię z fotowoltaiki:

• sprzedawcy zobowiązanemu na podstawie przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii,
  • w ramach aukcji odnawialne źródła energii,
  • na zasadach rynkowych.

Natomiast instalacje, których moc jest równa lub przekracza 1 MW mogą sprzedawać energię:

• • w ramach aukcji odnawialne źródła energii,
  • na zasadach rynkowych.

Warto również zwrócić uwagę na możliwość sprzedaży energii na podstawie umowy cPPA. Kontrakt cPPA (ang. corporate power purchase agreement) to umowa sprzedaży energii elektrycznej zawierana pomiędzy wytwórcą energii elektrycznej a odbiorcą, na podstawie której odbiorca zgadza się na zakup odnawialnej energii elektrycznej bezpośrednio od producenta. Energia stanowiąca przedmiot sprzedaży jest wytwarzana w instalacji odnawialnych źródeł energii wprowadzana do sieci, do której przyłączony jest wytwórca, stąd odbiorca nie zmniejsza zużycia energii pobieranej z sieci operatora systemu dystrybucyjnego. Umowę cPPA można zawrzeć jeszcze przed wybudowaniem instalacji odnawialnych źródeł energii – co może ułatwić inwestorowi pozyskanie komercyjnego finansowania projektu.

Podsumowując, najbliższy czas przyniesie zmiany gospodarcze i społeczne wywołane kryzysem energetycznym oraz przyśpieszeniem zielonej transformacji.

Autor: Katarzyna Sikora, prawnik, Brightspot Legal Katarzyna Orzeł, Maciej Jojczyk spółka komandytowa