Opłaty drogowe w UE – czy dyskryminują zagranicznych kierowców?

Wiceprzewodniczący KE Siim Kallas stwierdził: „Niedyskryminacja jest podstawowym prawem w prawodawstwie UE. Przejazd przez Słowenię lub Belgię musi być tak prosty dla kierowcy francuskiego czy brytyjskiego jak dla kierowcy będącego rezydentem tych państw. Systemy poboru opłat drogowych muszą być przejrzyste i sprawiedliwe dla wszystkich.”

Opłaty drogowe w UE – jak jest teraz

Siedem państw członkowskich: Austria, Bułgaria, Republika Czeska, Węgry, Rumunia, Słowacja i Słowenia stosuje wobec samochodów prywatnych system winiet, których cena zależy od czasu ich ważności.

Belgia pracuje obecnie nad wprowadzeniem takiego systemu u siebie. Rozmowy na temat wprowadzenia systemów poboru opłat drogowych, w tym dla samochodów prywatnych, toczą się również w Niderlandach i Danii.

Unijna dyrektywa w sprawie eurowiniety zawiera przejrzysty wykaz kosztów, którymi mogą być obciążone pojazdy ciężarowe, takich jak koszty infrastruktury i skutków zewnętrznych, jak np. zanieczyszczenie powietrza i hałas.

W odniesieniu do samochodów prywatnych przepisy takie nie istnieją. Jednakże obowiązują podstawowe postanowienia Traktatu zakazujące wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

Na przestrzeni lat systemy poboru opłat drogowych dla samochodów prywatnych były źródłem licznych skarg kierowanych do Komisji; niektóre z tych systemów były niezgodne z przepisami UE.

W 1996 r. Austria musiała zmienić swój planowany system winiet, po tym jak Komisja Europejska stwierdziła, że oferowanie wyłącznie rocznych abonamentów na przejazd byłoby niesprawiedliwe dla zagranicznych kierowców. W 2008 r. Komisja rozpoczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Słowenii, ponieważ oferowała ona wyłącznie winiety półroczne. Władze tego kraju wprowadziły tygodniowe abonamenty na przejazd.

Wytyczne Komisji – czyli jak ma być w przyszłości

Komisja pragnie udzielić wskazówek państwom członkowskim co do niedyskryminacyjnego charakteru systemu poboru opłat.

1. Komisja jasno wyraża poparcie dla systemu poboru opłat obliczanych według pokonanej odległości, jako że, jeśli chodzi o wysyłanie sygnałów cenowych, jest on z natury bardziej sprawiedliwy i bardziej skuteczny niż system naklejanych winiet o ważności ograniczonej w czasie.

Jeżeli systemy winiet nie zostaną przygotowane w sposób rozważny, jest większe prawdopodobieństwo, że będą powodować nieuzasadnione problemy dla zagranicznych kierowców, którzy chcą po prostu przejechać przez dany kraj.

2. W przypadku stosowania systemu winiet obliczanych według ich terminu ważności, konieczne jest spełnienie pewnych warunków.

Są to:

a) krótkoterminowa winieta o minimalnym czasie ważności. Rezydentom i nierezydentom należy udostępnić co najmniej winiety tygodniowe, miesięczne oraz roczne. Jest oczywiste, że winiety o najkrótszym czasie ważności będą prawdopodobnie w większości przypadków wykorzystywane przez nierezydentów.

b) dopuszczalny stosunek średniej ceny dziennej: Stosunek średniej ceny dziennej przedstawia średnią cenę, wyrażoną w odpowiedniku ceny za dzień, którą płaci kierowca niebędący rezydentem danego kraju (posiadający winietę o jak najkrótszym czasie ważności, np. winietę tygodniową) w porównaniu z rezydentem posiadającym winietę o jak najdłuższym czasie ważności (np. winietę roczną, por. tabela 1 poniżej).

W obecnie stosowanych systemach średnia cena dzienna, płacona przez nierezydenta danego państwa, może być od 2,5 do 8,2 raza wyższa niż cena płacona przez rezydenta. Wartość tę można by uznać za górną dopuszczalną granicę. Dla porównania, maksymalny stosunek dopuszczony przez dyrektywę UE w sprawie eurowiniety dla pojazdów ciężarowych wynosi 7,3.

Tabela 1. Średnia dzienna cena

Mogą istnieć obiektywne powody istnienia wyższych opłat za winiety o krótkim terminie ważności, takie jak wyższe koszty administracyjne. Jednakże koszty te muszą być uzasadnione i proporcjonalne.

c) jasne informacje na temat opłat dla użytkowników dróg powinny być łatwo dostępne dla nierezydentów. Nierezydenci powinni mieć do wyboru różne sposoby wnoszenia opłat, w tym w łatwo dostępnych stanowiskach poboru opłat na granicy, jak również przez telefon i przez internet. Wymogi te powinny być spełniane nie tylko w obszarach przygranicznych.

Każde państwo członkowskie powinno zdecydować, czy chce wprowadzić opłaty drogowe, dla których pojazdów (jeżeli w ogóle), i w jaki sposób będzie je pobierać. Do chwili obecnej niektóre państwa członkowskie zdecydowały się na stosowanie systemu poboru opłat opartego na pokonywanej odległości, inne zaś na system naklejanych winiet oparty na ich ważności w czasie. Inne w ogóle nie pobierają opłat.

Obecne opłaty drogowe (winiety) płacone przez użytkowników pojazdów osobowych ≤ 3,5 t w UE (Tabela nie zawiera stawek opłat za winietę dla motocykli i lekkich przyczep).

2012

Kursy wymiany walut z dnia 27 lutego 2012 r.

Źródło: Komisja Europejska