Jak analizować czynniki wpływające na zysk firmy
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
Wynik finansowy jest miarą efektywności działalności przedsiębiorstwa. Jego kształtowanie się w przyszłości często jest przedmiotem wielu analiz i prognoz prowadzonych w firmach. Niestety, dość często zdarza się, że osiągnięty wynik znacząco odbiega od założonych wcześniej wartości. Dlatego jego spadek, a także wzrost w stosunku do poprzednich okresów lub w stosunku do założeń planu, powinien być przedmiotem wnikliwej analizy, mającej na celu wyjaśnienie przyczyn powstałych rozbieżności. Bazę informacyjną dla tych ustaleń może stanowić rachunek zysków i strat. Dla bardziej szczegółowych analiz konieczne będą dodatkowe dane pochodzące m.in. z ewidencji księgowej.
REKLAMA
Na osiągnięty zysk wpływa wiele różnych czynników. Ich analiza pozwala na określenie, w jakim stopniu każdy z nich wpłynął na osiągnięcie uzyskanego wyniku finansowego. Można w ten sposób ustalić, jakie czynniki spowodowały wzrost lub spadek wyniku w stosunku do przyjętego planu lub ubiegłego okresu.
Do podstawowych czynników wpływających na ostateczny wynik finansowy firmy można zaliczyć:
• liczbę sprzedanych wyrobów lub wykonanych usług,
• ceny sprzedawanych wyrobów lub usług,
• koszty prowadzonej działalności,
• zdarzenia nadzwyczajne,
• obciążenie podatkiem dochodowym.
Wymienione czynniki mogą zostać w toku bardziej wnikliwej analizy dodatkowo rozbudowane. Jeśli przedsiębiorstwo prowadzi zróżnicowaną działalność, warto, by czynniki zostały pogrupowane według rodzajów działalności. Jeżeli natomiast w przedsiębiorstwie występuje produkcja wieloasortymentowa, pojawi się dodatkowy czynnik związany z efektem zmian w obrębie struktury produkcji.
Zgodnie z rachunkiem zysków i strat sporządzonym według wariantu kalkulacyjnego możliwe jest wydzielenie w ramach wyniku finansowego osiągniętego na całej działalności gospodarczej następujących wyników cząstkowych (por. schemat):
• na sprzedaży,
• na pozostałej działalności operacyjnej,
• na operacjach finansowych.
Schemat 1. Powiązania między wynikiem finansowym na całej działalności gospodarczej a wynikami finansowymi osiągniętymi na poszczególnych rodzajach działalności
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Rozliczenie zysku z całej działalności gospodarczej na poszczególne rodzaje działalności prezentuje przykład 1.
Przykład 1
Rachunek zysków i strat przedsiębiorstwa Gamma w latach 2007-2009 przedstawia się następująco:
Tabela 1. Rachunek zysków i strat za poszczególne lata
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Na podstawie danych z rachunku zysków i strat rozliczenie zysku z działalności gospodarczej przedsiębiorstwa Gamma na poszczególne rodzaje działalności w latach 2007-2009 przedstawia się następująco:
Schemat 2. Rozliczenie zysku z działalności gospodarczej na poszczególne rodzaje działalności
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
REKLAMA
Z zaprezentowanych wyliczeń wynika, że przedsiębiorstwo Gamma osiągało zyski tylko z podstawowej działalności operacyjnej. Pozostała działalność operacyjna i operacje finansowe przynosiły w badanym okresie wyłącznie straty, które pomniejszały zyski osiągnięte z działalności operacyjnej. Najmniejsze zyski z działalności gospodarczej wystąpiły w 2008 r. i były spowodowane niższą efektywnością sprzedaży operacyjnej, najwyższą stratą na operacjach finansowych oraz wysoką stratą na pozostałej działalności operacyjnej.
Najmniejszy zysk z działalności operacyjnej osiągnięty w 2008 r. był związany z wysokimi kosztami ogólnego zarządu. Głównym źródłem zysku jest sprzedaż produktów. Wzrastający systematycznie zysk ze sprzedaży produktów świadczy o stałym wzroście efektywności na tej działalności i rokuje poprawę przyszłych wyników finansowych firmy.
Dalsza pogłębiona analiza może polegać na ustaleniu czynników kształtujących wynik finansowy na sprzedaży produktów, na sprzedaży towarów i materiałów, a także czynników określających wynik na pozostałej działalności operacyjnej i operacjach finansowych. Na potrzeby tej analizy niezbędne są informacje spoza rachunku zysków i strat.
Należy określić nastepujące czyniki:
• zmiana wielkości sprzedanych produktów,
• zmiana ceny sprzedawanych produktów,
• zmiana kosztu zmiennego na jednostkę,
• zmiana kosztu stałego.
Ustalenie wpływu przedstawionych czynników na wynik finansowy firmy dla produkcji jednoasortymentowej może nastąpić z wykorzystaniem następujących wzorów (przykład 2):
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na osiągnięty zysk ze sprzedaży produktów na przykładzie przedsiębiorstwa Beta przedstawia się następująco:
Tabela 2. Wybrane dane dotyczące przedsiębiorstwa Beta
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 3. Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Dalsza analiza może dotyczyć kosztów zmiennych oraz kosztów stałych. Składają się one z wielu pozycji kosztowych. Koszty zmienne to przede wszystkim koszty materiałów bezpośrednich i koszty robocizny bezpośredniej.
Ustalenie wpływu zmian tych kosztów na zysk firmy w przypadku produkcji jednoasortymentowej może nastąpić według wzorów (przykład 3):
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 3
Dane jak w przykładzie 2.
Tabela 4. Dodatkowe informacje
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wpływ zmiany kosztów robocizny bezpośredniej na zmianę zysku:
DZ (krb) = Dkrb × q1 = (15 zł - 16 zł) × 1200 szt. = -1200 zł
Wpływ zmiany kosztów materiałów bezpośrednich na zmianę zysku:
DZ (kmb) = Dkmb × q1 = (20 zł - 22 zł) × 1200 szt. = -2400 zł
Łączny wpływ zmiany kosztów robocizny bezpośredniej i kosztów materiałów bezpośrednich na zmianę zysku: -1200 zł - 2400 zł = -3600 zł
Ustalenie wpływu zmiany poszczególnych pozycji należących do kosztów stałych na zmianę zysku następuje poprzez wyznaczenie dodatniej lub ujemnej zmiany danej pozycji kosztów z punktu widzenia zysku. Prześledzimy to na przykładzie kosztów wydziałowych (przykład 4).
Przykład 4
Koszty wydziałowe składają się z następujących pozycji (dane w tys. zł):
Tabela 5. Koszty wydziałowe
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 6. Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W wyniku dokonanych obliczeń można stwierdzić, że największy wpływ na zmianę zysku miały pozostałe koszty wydziałowe, które spowodowały zmniejszenie zysku o 238 000 zł. Najmniejszy wpływ na zmianę zysku miały koszty płac - tylko 6000 zł. Zmiany w zakresie amortyzacji i kosztów materiałów spowodowały wzrost zysku. Pozostałe pozycje kosztów wydziałowych miały niekorzystny wpływ na wielkość osiągniętego zysku.
Całościowe przedstawienie wpływu czynników na zmianę zysku ze sprzedaży produktów w przedsiębiorstwie Gamma prześledzimy na przykładzie 5.
Przykład 5
Dane jak w przykładzie 1.
Tabela 7. Dodatkowe informacje dotyczące okresu 2008-2009
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 8. Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przeprowadzona analiza wskazuje, że przyczyną niskiej efektywności sprzedaży produktów w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego (wzrost o 251 zł) był wysoki wzrost kosztów bezpośrednich (o 2086 zł), w tym zwłaszcza kosztów materiałów bezpośrednich (wzrost o 1467 zł), oraz wzrost kosztów wydziałowych (o 1733 zł). Wzrost kosztów został pokryty wysokimi przychodami wynikającymi ze wzrostu cen sprzedawanych wyrobów (o 3906 zł). Na uwagę zasługuje mały przyrost zysków wynikający ze wzrostu wielkości sprzedawanych wyrobów (zmiana o 164 zł).
Agnieszka Wieczorek
specjalista z zakresu funduszy strukturalnych i finansów
REKLAMA
REKLAMA