Jak analizować czynniki wpływające na zysk firmy

Wynik finansowy jest miarą efektywności działalności przedsiębiorstwa. Jego kształtowanie się w przyszłości często jest przedmiotem wielu analiz i prognoz prowadzonych w firmach. Niestety, dość często zdarza się, że osiągnięty wynik znacząco odbiega od założonych wcześniej wartości. Dlatego jego spadek, a także wzrost w stosunku do poprzednich okresów lub w stosunku do założeń planu, powinien być przedmiotem wnikliwej analizy, mającej na celu wyjaśnienie przyczyn powstałych rozbieżności. Bazę informacyjną dla tych ustaleń może stanowić rachunek zysków i strat. Dla bardziej szczegółowych analiz konieczne będą dodatkowe dane pochodzące m.in. z ewidencji księgowej.

Na osiągnięty zysk wpływa wiele różnych czynników. Ich analiza pozwala na określenie, w jakim stopniu każdy z nich wpłynął na osiągnięcie uzyskanego wyniku finansowego. Można w ten sposób ustalić, jakie czynniki spowodowały wzrost lub spadek wyniku w stosunku do przyjętego planu lub ubiegłego okresu.

Do podstawowych czynników wpływających na ostateczny wynik finansowy firmy można zaliczyć:

• liczbę sprzedanych wyrobów lub wykonanych usług,

• ceny sprzedawanych wyrobów lub usług,

• koszty prowadzonej działalności,

• zdarzenia nadzwyczajne,

• obciążenie podatkiem dochodowym.

Wymienione czynniki mogą zostać w toku bardziej wnikliwej analizy dodatkowo rozbudowane. Jeśli przedsiębiorstwo prowadzi zróżnicowaną działalność, warto, by czynniki zostały pogrupowane według rodzajów działalności. Jeżeli natomiast w przedsiębiorstwie występuje produkcja wieloasortymentowa, pojawi się dodatkowy czynnik związany z efektem zmian w obrębie struktury produkcji.

Zgodnie z rachunkiem zysków i strat sporządzonym według wariantu kalkulacyjnego możliwe jest wydzielenie w ramach wyniku finansowego osiągniętego na całej działalności gospodarczej następujących wyników cząstkowych (por. schemat):

• na sprzedaży,

• na pozostałej działalności operacyjnej,

• na operacjach finansowych.

Schemat 1. Powiązania między wynikiem finansowym na całej działalności gospodarczej a wynikami finansowymi osiągniętymi na poszczególnych rodzajach działalności

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rozliczenie zysku z całej działalności gospodarczej na poszczególne rodzaje działalności prezentuje przykład 1.

Przykład 1

Rachunek zysków i strat przedsiębiorstwa Gamma w latach 2007-2009 przedstawia się następująco:

Tabela 1. Rachunek zysków i strat za poszczególne lata

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Na podstawie danych z rachunku zysków i strat rozliczenie zysku z działalności gospodarczej przedsiębiorstwa Gamma na poszczególne rodzaje działalności w latach 2007-2009 przedstawia się następująco:

Schemat 2. Rozliczenie zysku z działalności gospodarczej na poszczególne rodzaje działalności

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Z zaprezentowanych wyliczeń wynika, że przedsiębiorstwo Gamma osiągało zyski tylko z podstawowej działalności operacyjnej. Pozostała działalność operacyjna i operacje finansowe przynosiły w badanym okresie wyłącznie straty, które pomniejszały zyski osiągnięte z działalności operacyjnej. Najmniejsze zyski z działalności gospodarczej wystąpiły w 2008 r. i były spowodowane niższą efektywnością sprzedaży operacyjnej, najwyższą stratą na operacjach finansowych oraz wysoką stratą na pozostałej działalności operacyjnej.

Najmniejszy zysk z działalności operacyjnej osiągnięty w 2008 r. był związany z wysokimi kosztami ogólnego zarządu. Głównym źródłem zysku jest sprzedaż produktów. Wzrastający systematycznie zysk ze sprzedaży produktów świadczy o stałym wzroście efektywności na tej działalności i rokuje poprawę przyszłych wyników finansowych firmy.

Dalsza pogłębiona analiza może polegać na ustaleniu czynników kształtujących wynik finansowy na sprzedaży produktów, na sprzedaży towarów i materiałów, a także czynników określających wynik na pozostałej działalności operacyjnej i operacjach finansowych. Na potrzeby tej analizy niezbędne są informacje spoza rachunku zysków i strat.

Należy określić nastepujące czyniki:

• zmiana wielkości sprzedanych produktów,

• zmiana ceny sprzedawanych produktów,

• zmiana kosztu zmiennego na jednostkę,

• zmiana kosztu stałego.

Ustalenie wpływu przedstawionych czynników na wynik finansowy firmy dla produkcji jednoasortymentowej może nastąpić z wykorzystaniem następujących wzorów (przykład 2):

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na osiągnięty zysk ze sprzedaży produktów na przykładzie przedsiębiorstwa Beta przedstawia się następująco:

Tabela 2. Wybrane dane dotyczące przedsiębiorstwa Beta

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.