Efekty funkcjonowania Parków Przemysłowych i Technologicznych w Polsce

Działanie Parków Przemysłowych i Technologicznych w Polsce okazało się strzałem w dziesiątkę. Współpraca pomiędzy obszarem nauki i gospodarki, do tej pory zaniedbana, przyczyniła się do poprawy warunków funkcjonowania tych podmiotów.  Pierwszym i najważniejszym z efektów, jakie na polską gospodarkę wywarło tworzenie parków, jest pomoc instytucjom badawczym i naukowym. Do tej pory obszar ten był finansowany głównie ze środków budżetu państwa. Z tego względu podmioty te musiały liczyć się ze znacznymi trudnościami w pozyskiwaniu kapitału pozwalającego na ich działalność. Powstanie parków technologicznych umożliwiło współpracę z przedsiębiorstwami na etapie prowadzenia badań i komercjalizacji ich wyników. Rezultatem jest powstanie firm typu spin-off, będących wydzieloną częścią lokalnych uczelni, współpracujących z parkami i ich lokatorami.

Najistotniejszą korzyścią z działalności przedsiębiorstw na terenie parku jest dyfuzja wiedzy. Jednak ulokowanie firmy na danym obszarze pociąga za sobą także inne zalety. Jedną z nich jest stworzenie inkubatorów przedsiębiorczości oraz inkubatorów technologicznych. Pozwalają one osobom mającym pomysł na działalność gospodarczą otworzyć ją przy zagwarantowaniu preferencyjnych warunków ich działania. Ponadto umożliwienie przedsiębiorstwom czerpania korzyści z licznych szkoleń i doradztwa, pozwala im na bezbolesne przejście przez pierwszą, najtrudniejszą fazę, znacznie obniżając ryzyko upadłości w pierwszych latach po utworzeniu.

Na tworzeniu Parków Przemysłowych i Technologicznych korzystają również miasta, w których zostały one utworzone. Parki charakteryzują się raczej lokalnym zasięgiem oddziaływania w stosunku do Specjalnych Stref Ekonomicznych, wobec czego głównymi beneficjentami są społeczności lokalne oraz firmy działające bezpośrednio na terenie objętym parkiem.

W Polsce funkcjonują 33 parki technologiczne. Najprężniej działa 20 z nich. W sumie ulokowanych jest tam 523 instytucji oraz 18 jednostek naukowo-badawczych. Największą popularnością cieszy się Wrocławski Park Technologiczny, gdzie ulokowanych jest 85 podmiotów i jedna instytucja naukowa. Kolejne w klasyfikacji są Pomorski Park Naukowo-Technologiczny z 68 firmami i 2 instytucjami naukowymi, Krakowski Park Technologiczny (odpowiednio 58 i 3) oraz Poznański Park Naukowo-Technologiczny (51 firm i 3 instytucje naukowe).

W sumie w parkach tych zatrudnionych jest ponad 16,5 tysięcy osób. Najwięcej, bo niemal 7,7 tys. miejsc pracy zostało utworzonych w Krakowskim Parku Technologicznym. Pracodawcami są tam głównie małe i średnie firmy oraz przedsiębiorstwa zagraniczne. Znacznie w tyle za nim znajduje się Park Bełchatowsko-Kleszczowski zatrudniający niemal 2750 osób oraz parki z Płocka i Wrocławia, gdzie pracę znalazło odpowiednio 1386 i 1067 osób.

Dwadzieścia najdynamiczniej rozwijających się parków zajmuje niemal 1,3 tys. ha, z czego zagospodarowanych jest prawie 550 tys. m². Stanowi to niewiele powyżej 3% ich całkowitej powierzchni. Największe są parki z technologiczne z Krakowa, Bełchatowa i Płocka oraz podkarpacki Aeropolis. Ich powierzchnia to odpowiednio 416 ha, 384 ha, 200,4 ha oraz 118 ha. Stanowią one łącznie 88% całkowitej powierzchni dwudziestu najprężniej działających parków. Żaden z pozostałych szesnastu parków nie przekracza pod względem powierzchni 33 hektarów.

70% zagospodarowanego obszaru przypada na Park Bełchatowsko-Kleszczowski, którego wykorzystanie przekracza 380 tys. m². Drugi w kolejności park z Płocka obejmuje 62,6 tys m², a kolejny - Park z Wrocławia - 24,4 tys. m². Dwucyfrowy wynik osiągnęły także Aeropolis i poznański Nickel Technology Park.

Stopień zagospodarowania parków nie pokrywa się jednak z ich wielkością. W największej części są wykorzystane parki z Koszalina i Tarnowa oraz park medyczny z Wrocławia. W przypadku pierwszego z nich stanowi to 72,5% jego 400-metrowej powierzchni. Dwa pozostałe są wykorzystanie w 60%. Do 25% zagospodarowania powoli zbliżają się parki z Gdańska, Technopark Gliwice oraz park Wrocławski. W około 15% wykorzystane są grunty parków Pomorskiego i Poznańskiego. W niemal 10% jest wykorzystany ponadto park z Bełchatowa.

Główną przeszkodą, której parki muszą stawić czoło, jest niedobór środków finansowych. Pozyskanie kapitału na innowacyjne przedsięwzięcie jest trudne ze względu na wysokie ryzyko tych projektów. Stąd niezwykle istotna jest współpraca z funduszami venture capital oraz, w miarę możliwości, tworzenie własnych funduszy tego typu wewnątrz struktury parku.

Powyższe podsumowanie działalności parków nie może jednak być ostateczną oceną ich działalności. W założeniu parki technologiczne, naukowe i przemysłowe są bowiem instytucjami mającymi długofalowy wpływ na lokalną rzeczywistość. Wskazując na liczbę utworzonych miejsc pracy można zauważyć, iż cel ograniczenia bezrobocia należy do tych najłatwiejszych w osiągnięciu. Ważne jest jednak nie tyle stworzenie dużej liczby miejsc pracy, co efektywność wykonywania zadań. Mając na uwadze fakt, iż proces tworzenia innowacji technologicznych jest czasochłonny, nie można po tak krótkim okresie działalności wyraźnie określić, czy istnienie danej organizacji wiąże się z sukcesem czy jego brakiem.

Eliza Smyrgała