Wspieranie działalności innowacyjnej

Podstawowym instrumentem prawnym mającym na celu wspieranie działalności innowacyjnej przedsiębiorców jest kredyt technologiczny. Zgodnie z przepisami kredyt technologiczny jest udzielany przedsiębiorcy przez bank kredytujący na inwestycję technologiczną; kredyt ten jest następnie częściowo spłacany ze środków Funduszu Kredytu Technologicznego w formie premii technologicznej. Bankiem kredytującym może być bank, który udziela kredytu technologicznego na podstawie umowy zawartej z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Istotne jest zastrzeżenie, zgodnie z którym kredyt technologiczny może zostać wykorzystany wyłącznie na inwestycję technologiczną, tj. inwestycję polegającą na:

1) zakupie nowej technologii, jej wdrożeniu i uruchomieniu w oparciu na niej produkcji nowych lub zmodernizowanych wyrobów lub świadczenia nowych lub zmodernizowanych usług albo

2) wdrożeniu własnej nowej technologii i uruchomieniu w oparciu na niej produkcji nowych lub zmodernizowanych wyrobów lub świadczenia nowych lub zmodernizowanych usług.

Jednocześnie ustawa definiuje nową technologię jako technologię w postaci prawa własności przemysłowej lub usługi badawczo-rozwojowej (w rozumieniu PKWiU), która umożliwia wytworzenie nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług i nie jest stosowana na świecie dłużej niż 5 lat.

Kredyt technologiczny może zostać udzielony mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy, który posiada zdolność kredytową. Ustawa wskazuje przy tym, że udział własny przedsiębiorcy realizującego inwestycję technologiczną w finansowaniu tej inwestycji nie może być mniejszy niż 25 proc. tzw. wydatków kwalifikowanych.

Ustawa wprowadza również zasadę, w myśl której produkcja wyrobów i świadczenie usług wynikających z inwestycji technologicznej musi być kontynuowane w tym województwie, w którym została zrealizowana inwestycja technologiczna (albo w m.st. Warszawie, jeżeli inwestycja technologiczna została zrealizowana w tym mieście) przez co najmniej trzy lata od dnia zakończenia inwestycji technologicznej, pod rygorem zwrotu przez przedsiębiorcę uzyskanej premii technologicznej wraz z odsetkami. Zakończenie inwestycji technologicznej ustawa definiuje natomiast jako zapłacenie przez przedsiębiorcę realizującego inwestycję technologiczną wszystkich faktur dokumentujących wydatki poniesione na realizację inwestycji technologicznej.

Ustawa zastrzega jednocześnie, że kredyt technologiczny nie może zostać udzielany na:

1) realizację dużego projektu inwestycyjnego w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404);

2) realizację inwestycji w sektorze hutnictwa żelaza i stali, włókien syntetycznych, górnictwa węgla, budownictwa okrętowego, rybołówstwa i akwakultury;

3) realizację inwestycji polegającej na wytwarzaniu produktów mających imitować lub zastępować mleko i przetwory mleczne, o których mowa w art. 3 ust. 2 rozporządzenia EWG nr 1898/87 z 2 lipca 1987 r. w sprawie ochrony oznaczeń stosowanych w obrocie mlekiem i przetworami mlecznymi;

4) realizację inwestycji polegającej na produkcji pierwotnej (uprawa, hodowla) produktów wymienionych w załączniku nr 1 do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

5) zakup, leasing lub wynajem środka trwałego, w którym została wdrożona nowa technologia będąca przedmiotem inwestycji technologicznej finansowanej za pomocą kredytu technologicznego.

Ustawa zawiera jednocześnie rozwiązania, które mają spowodować, że kredyt technologiczny staje się atrakcyjny dla przedsiębiorców. Do najważniejszych tego typu rozwiązań należy zaliczyć przepis, zgodnie z którym bank kredytujący nie może uzależnić udzielenia kredytu technologicznego od prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności eksportowej towarów lub usług powstałych w wyniku inwestycji technologicznej lub od utworzenia przez przedsiębiorcę zagranicznej sieci dystrybucyjnej, lub od funkcjonowania takiej sieci, lub od uprzywilejowania towarów krajowych względem towarów importowanych. Ponadto ustawa zawiera korzystne dla potencjalnych kredytobiorców rozwiązanie, zgodnie z którym oprocentowanie kredytu technologicznego nie może być wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów inwestycyjnych udzielanych przez bank kredytujący. Warto również odnotować, że zgodnie z ustawą warunki udzielania kredytu technologicznego, w szczególności prowizje i opłaty bankowe, nie mogą odbiegać od warunków proponowanych przy udzielaniu przez bank kredytujący innych kredytów inwestycyjnych.

Możliwość uzyskania kredytu technologicznego jest ograniczona czasowo - ustawa zastrzega, że bank kredytujący może zawierać umowy o udzielenie kredytu technologicznego do a 31 października 2013 r.

Premia technologiczna

Premia technologiczna jest drugim z instrumentów wspierania działalności innowacyjnej. Ekonomiczny sens premii technologicznej sprowadza się do rozwiązania, zgodnie z którym przedsiębiorcy przyznawana jest - z Funduszu Kredytu Technologicznego prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego - określona kwota pieniędzy, która przeznaczona jest na spłatę części kapitału kredytu technologicznego. Rozwiązanie to pozwala zatem przedsiębiorcom na szybsze i łatwiejsze spłacenie zadłużenia z tytułu kredytu technologicznego.

Wypłata premii technologicznej następuje jednorazowo albo w ratach, na wniosek przedsiębiorcy skierowany do Banku Gospodarstwa Krajowego za pośrednictwem banku kredytującego. Wniosek o wypłatę raty premii technologicznej może być składany do Banku Gospodarstwa Krajowego nie częściej niż raz na 3 miesiące. Premia technologiczna jest wpłacana do banku kredytującego do wysokości odpowiadającej wartości netto (bez podatku od towarów i usług) sprzedaży towarów lub usług będących wynikiem inwestycji technologicznej, potwierdzonej zapłaconymi fakturami sprzedaży, za okres od dnia zakończenia inwestycji technologicznej do dnia złożenia przez przedsiębiorcę wniosku o wypłatę premii technologicznej albo pierwszej raty premii technologicznej, albo za okres między datą ostatniego zaakceptowanego wniosku przedsiębiorcy o wypłatę raty premii technologicznej a datą kolejnego wniosku o wypłatę raty premii technologicznej.

Całkowita kwota premii technologicznej nie może przekroczyć:

1) kwoty 4 mln złotych,

2) limitów pomocy publicznej na inwestycję dla mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy, lub średniego przedsiębiorcy, określonych w przepisach wydanych na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej,

Ustawa wprowadza zasadę, zgodnie z którą premią technologiczną mogą być objęte, pomniejszone o podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, udokumentowane zapłaconymi fakturami, sfinansowane za pomocą kredytu technologicznego, wydatki kwalifikowane, poniesione po dacie przyznania przedsiębiorcy przez Bank Gospodarstwa Krajowego promesy premii technologicznej. Wydatki kwalifikowane dzielą się na dwie kategorie i podział ten ma znaczenie z punktu widzenia wysokości premii technologicznej. W odniesieniu do wydatków należących do pierwszej kategorii limit pomocy publicznej na inwestycję może zostać wykorzystany w całości. W odniesieniu zaś do wydatków kwalifikowanych drugiej kategorii limit pomocy publicznej może zostać wykorzystany maksymalnie w 50 proc. Pierwsza kategoria wydatków kwalifikowanych to wydatki na:

1) zakup, na warunkach rynkowych, nowych lub używanych środków trwałych, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w sektorze transportu;

2) najem, dzierżawę lub leasing środków trwałych innych niż grunty, budynki, budowle, jeżeli umowa najmu, dzierżawy lub leasingu przewiduje obowiązek nabycia przez kredytobiorcę prawa własności środka trwałego z upływem okresu najmu, dzierżawy lub leasingu;

3) najem, dzierżawę lub leasing gruntów, budowli lub budynków, jeżeli najem, dzierżawa lub leasing będzie trwać przez co najmniej 3 lata od dnia zakończenia inwestycji technologicznej;

4) rozbudowę istniejących środków trwałych;

5) instalację i uruchomienie maszyn i urządzeń stanowiących środki trwałe;

6) zakup lub leasing, jeżeli umowa leasingu przewiduje obowiązek nabycia z upływem okresu leasingu, wartości niematerialnych i prawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji (WE) nr 1628/2006, które:

a) są aktywami, w rozumieniu ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.), przedsiębiorcy, będą przez niego wykorzystywane oraz pozostaną wyłącznie w zakładzie, w którym została zrealizowana inwestycja technologiczna finansowana kredytem technologicznym, przez okres co najmniej 3 lat od dnia zakończenia inwestycji technologicznej,

b) zostały nabyte od osób trzecich za cenę odpowiadającą wartości rynkowej,

c) podlegają amortyzacji zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

Druga kategoria wydatków kwalifikowanych to wydatki ponoszone na wykonane przez doradców zewnętrznych prace przedrealizacyjne, studia, ekspertyzy, koncepcje i projekty techniczne, niezbędne do wdrożenia nowej technologii w ramach inwestycji technologicznej, zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 70/2001.

Uzyskanie przez przedsiębiorcę premii technologicznej uzależnione jest od spełnienia kilku warunków. Po pierwsze, przekazanie przez Bank Gospodarstwa Krajowego premii technologicznej na spłatę części kapitału kredytu technologicznego na rachunek w banku kredytującym jest możliwe dopiero po wypłaceniu ostatniej transzy kredytu technologicznego. Po drugie, przekazanie całej premii technologicznej albo pierwszej raty premii technologicznej na spłatę części kapitału kredytu technologicznego jest możliwe po przedłożeniu przez przedsiębiorcę, za pośrednictwem banku kredytującego, wymienionych w przepisach dokumentów.

Premia technologiczna dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych jest traktowana jako zwrot przedsiębiorcy wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Warto również podkreślić, iż Bank Gospodarstwa Krajowego rozpoznaje wnioski o przyznanie premii technologicznej według kolejności ich wpływu. Wnioski te są rozpatrywane do wyczerpania środków przewidzianych na wypłatę premii technologicznych, określonych w planie finansowym Funduszu Kredytu Technologicznego.

Uzyskanie kredytu

Procedura uzyskania kredytu technologicznego rozpoczyna się od złożenia przez przedsiębiorcę wniosku do banku kredytującego. W terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku bank kredytujący zawiera z przedsiębiorcą warunkową umowę kredytu technologicznego albo przyznaje mu promesę kredytu technologicznego. Następnie przedsiębiorca, za pośrednictwem banku kredytującego, składa do Banku Gospodarstwa Krajowego wniosek o przyznanie premii technologicznej, do którego dołącza warunkową umowę kredytu technologicznego albo promesę kredytu technologicznego oraz następujące dokumenty:

1) opinię, sporządzoną na wniosek przedsiębiorcy, przez jednostkę naukową, centrum badawczo-rozwojowe lub stowarzyszenie naukowo-techniczne o zasięgu ogólnopolskim, stwierdzającą, że technologia, która będzie wdrażana w wyniku realizacji inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym, jest nową technologią;

2) informacje opracowane w porozumieniu z przedsiębiorcą przez podmiot, który sporządził opinię na podstawie pkt 1, zawierające:

a) charakterystykę technologii oraz przedstawienie właściwości świadczących o możliwości jej wdrożenia do wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług,

b) opis sposobu wdrożenia technologii do wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług mających być wynikiem inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym,

c) wykaz i uzasadnienie zastosowania środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do wdrożenia technologii do wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług mających być wynikiem inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym,

d) opis towarów, procesów lub usług mających być wynikiem inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym;

3) oświadczenie o niefinansowaniu udziału własnego ze wsparcia pochodzącego ze środków publicznych;

4) informacje o pomocy uzyskanej na finansowanie wydatków kwalifikowanych;

5) kopie dokumentów pozwalających uznać przedsiębiorcę za mikroprzedsiębiorcę, małego przedsiębiorcę lub średniego przedsiębiorcę, którymi mogą być w szczególności: zatwierdzone sprawozdanie finansowe, rachunek zysków i strat, potwierdzenia zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników za ostatnie 2 lata obrotowe, aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców, obowiązująca umowa i statut spółki, wpis do ewidencji działalności gospodarczej;

6) biznesplan inwestycji technologicznej zawierający harmonogram rzeczowo-finansowy oraz wykaz wydatków kwalifikowanych;

7) zobowiązanie do przekazywania do Banku Gospodarstwa Krajowego informacji dotyczących inwestycji technologicznej w zakresie niezbędnym do realizacji obowiązków nałożonych na Bank Gospodarstwa Krajowego na podstawie ustawy.

Następnie ma miejsce kontrola prawidłowości wniosku o przyznanie premii technologicznej. W przypadku gdy kontrola ta wypadnie pozytywnie przedsiębiorca uzyskuje od Banku Gospodarstwa Krajowego promesę premii technologicznej. W terminie 30 dni od uzyskania promesy premii technologicznej bank kredytujący podpisuje z przedsiębiorcą - któremu wcześniej przyznał promesę kredytu technologicznego - umowę o udzielenie kredytu technologicznego. Następnie, w terminie 7 dni od dnia podpisania umowy kredytu technologicznego, bank kredytujący przesyła kopię umowy kredytu technologicznego do Banku Gospodarstwa Krajowego albo zawiadamia Bank Gospodarstwa Krajowego o spełnieniu przez przedsiębiorcę innych niż przyznanie promesy premii technologicznej warunków postawionych w warunkowej umowie kredytu technologicznego w terminie 7 dni od dnia spełnienia tych warunków przez przedsiębiorcę. W wyniku tego Bank Gospodarstwa Krajowego, w terminie miesiąca, zawiera z przedsiębiorcą umowę o wypłatę premii technologicznej, któremu został udzielony kredyt technologiczny.

Centra badawczo-rozwojowe

Ustawa wprowadza nowe zasady uzyskiwania przez przedsiębiorców statusu centrum badawczo-rozwojowego. Uzyskanie tego statusu ma istotne znaczenie, gdyż opinie wydawane przez centra badawczo-rozwojowe (stwierdzające, że dana technologia jest nową technologią w rozumieniu ustawy) stanowią konieczny element każdego wniosku o przyznanie premii technologicznej.

Opisywany status może otrzymać przedsiębiorca niebędący jednostką badawczo-rozwojową i nieposiadający statusu jednostki badawczo-rozwojowej, który prowadzi badania lub prace rozwojowe (definicję badań i prac rozwojowych zawiera ustawa z 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki). Uzyskanie przez takiego przedsiębiorcę status centrum badawczo-rozwojowego jest uzależnione od spełnienia trzech kryteriów:

1) przychody netto (bez podatku od towarów i usług) przedsiębiorcy ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w złotych 800 000 euro przeliczoną według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień poprzedniego roku obrotowego;

2) przychody netto (bez podatku od towarów i usług) przedsiębiorcy ze sprzedaży własnych usług badawczo-rozwojowych w rozumieniu przepisów o polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej udzielonych przedsiębiorcy przez urząd właściwy do spraw własności przemysłowej, stanowią co najmniej 20 proc. przychodów określonych w pkt 1;

3) przedsiębiorca nie zalega z zapłatą podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Spełnienie powyższych kryteriów ustala się na podstawie zbadanych i zaopiniowanego przez biegłego rewidenta oraz zatwierdzonego przez organ zatwierdzający sprawozdania finansowe za rok obrotowy poprzedzający rok złożenia wniosku o nadanie statusu centrum badawczo-rozwojowego. W przypadku gdy przedsiębiorca nie spełnia któregoś z powyższych trzy warunków, minister właściwy do spraw gospodarki odmawia - w drodze decyzji administracyjnej - nadania statusu centrum badawczo-rozwojowego. Komunikaty ministra dotyczące nadania przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego podlegają opublikowaniu w „Monitorze Polskim”.

Organem uprawnionym do nadawania statusu centrum badawczo-rozwojowego jest minister właściwy do spraw gospodarki. Minister nadaje status centrum badawczo-rozwojowego po rozpatrzeniu wniosku przedsiębiorcy.

Jednocześnie ustawa jest oparta na zasadzie respektowania praw nabytych, co oznacza, że przedsiębiorcy, który uzyskali status centrum badawczo-rozwojowego przed wejściem w życie opisywanej ustawy, zachowują ten status w dalszym ciągu.

Mikołaj Barczak

radca prawny, OIRP w Bydgoszczy