Rodzinne przejęcie firmy z VAT

Nieodpłatne przekazanie zakładu rzemieślniczego na rzecz członka rodziny, głównie dzieci, w praktyce często wiąże się z kłopotami z urzędem skarbowym. Przekazanie majątku trwałego oraz maszyn i urządzeń traktowane jest jako zwykła sprzedaż, co skutkuje obowiązkiem odprowadzenia VAT. Problem ten był ostatnio przedmiotem interpelacji poselskiej do ministra finansów (nr 3141). Jak wyjaśnia Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy z kancelarii podatkowej Ożóg i Wspólnicy, przy nieodpłatnym przekazaniu zakładu rzemieślniczego skutki w VAT będą uzależnione od sposobu dokonania tej transakcji. Jeśli podatnik, mający prawo do odliczenia VAT, przekaże wyłącznie poszczególne składniki majątku, może być zobowiązany do zapłaty VAT.

- Jednak zazwyczaj przekazanie obejmuje całość lub większość składników takiego zakładu (maszyny, umowy itp.), stanowi on wtedy przedsiębiorstwo tak w rozumieniu VAT, jak i prawa cywilnego. Takie zbycie zakładu powinno być neutralne na gruncie VAT, a więc nie wywoływać skutków ani u zbywcy, ani u nabywcy - mówi Andrzej Nikończyk. Paulina Topolska, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego Ernst & Young wskazuje, że problem pojawia się, gdy przekazaniu podlega jedynie część majątku przedsiębiorstwa i chociaż stanowi ona powiązany organizacyjnie i finansowo zespół składników majątkowych, to jednak nie stanowi zakładu samodzielnie sporządzającego bilans.

- Tylko przekazanie takiego zakładu, w myśl ustawy o VAT, podlega bowiem wyłączeniu z opodatkowania - podkreśla Paulina Topolska. Zwolnienie to powołuje MF w odpowiedzi na interpelację poselską. Niestety w praktyce budzi ono liczne spory podatników z organami podatkowymi.

W przypadku, gdy przekazywane jest całe przedsiębiorstwo, wyłączenie z VAT nie budzi wątpliwości. Te pojawiają się, gdy podatnik przekazujący zakład wyłączy z przekazania niektóre składniki majątkowe. Zdaniem Andrzeja Nikończyka, to, czy przekazanie zakładu będzie nadal neutralne podatkowo, zależy od wyłączonych z przekazania składników.

- Jeśli były one istotne dla prowadzonej działalności (tzn. bez nich zakład nie może nadal funkcjonować), powstanie konieczność opodatkowania przekazania zakładu. Jeśli zaś nie były istotne to, zgodnie z Dyrektywą VAT, należy uznać, iż przekazano część przedsiębiorstwa, której zbycie również nie podlega VAT - twierdzi Andrzej Nikończyk.

UE

Problem w tym, że polskie prawo nie odzwierciedla w pełni założeń dyrektywy. Na ten aspekt zwrócił uwagę Tomasz Bełdyga, radca prawny w Departamencie Podatkowym Firmy Doradczej KPMG. Zdaniem eksperta opodatkowanie VAT nieodpłatnego przekazania zakładów rzemieślniczych w ramach rodziny stanowi poważne obciążenie, gdyż należny VAT, który w takim przypadku powinien uiścić przekazujący, nie podlega odliczeniu po stronie otrzymującego.