Przy dostawach dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków opodatkowana jest tylko marża. Podstawa opodatkowania jest zatem o wiele niższa niż obliczana na zasadach ogólnych.
Opodatkowanie dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków zostało uregulowane w sposób szczególny w ustawie z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT). Regulacja ta znalazła się w ustawie o VAT z uwagi na obowiązek dostosowania polskich przepisów do przepisów unijnych, czyli do VI Dyrektywy.
Warunki korzystania
Przepisy ustawy o VAT wyraźnie wskazują, kto, kiedy i w przypadku dostawy jakich towarów podatnik może zastosować tę procedurę szczególną.
Po pierwsze, omawiana szczególna forma opodatkowania dotyczy tylko i wyłącznie dostawy towarów, które spełniają wymogi szczegółowo określone w definicji ustawowej zawartej w art. 120 ust. 1 ustawy o VAT. Co więcej, mogą z niej skorzystać tylko tzw. pośrednicy opodatkowani, czyli podatnicy, którzy nabyli wymienione towary dla celów prowadzonej działalności lub dokonujący importu tych towarów celem ich odsprzedaży.
Po drugie, przepisy ustawy o VAT określają dwie grupy przypadków stosowania tej szczególnej formy opodatkowania.
Dwie grupy przypadków
Pierwsza z nich to sytuacje, w których szczególne zasady mają zastosowanie automatycznie, tj. gdy mamy do czynienia z dostawami, przy nabyciu których nie występował podatek naliczony, tzn. podatnik nabył przedmiotu z nieopodatkowanego źródła.
Natomiast druga grupa to sytuacje, gdy podatnik może, ale nie musi, zdecydować się na opodatkowanie dostawy tych towarów na szczególnych zasadach. Różnica polega na tym, że opodatkowanie na szczególnych zasadach pierwszej grupy dostaw przysługuje z mocy samego prawa, w przeciwieństwie do drugiej, gdzie skorzystanie z tej formy opodatkowania jest możliwe po uprzednim pisemnym zawiadomieniu właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Głównym założeniem ustawodawcy wprowadzającego nową regulację była ochrona podatników dokonujących dostawy dzieł sztuki, antyków oraz przedmiotów kolekcjonerskich przed podwójnym opodatkowaniem. W tym celu regulacja ta wprowadza istotną różnicę – opodatkowana jest bowiem tylko marża, którą co do zasady jest różnica między całkowitą kwotą, którą ma zapłacić nabywca towaru, a kwotą nabycia. Tym samym podstawa opodatkowania jest w tym wypadku o wiele niższa niż podstawa opodatkowania obliczana na zasadach ogólnych. Co więcej, tak obliczany podatek przybiera swoistą postać podatku obrotowego, gdyż podatnicy korzystający z tej szczególnej procedury, nie mają prawa do odliczeń.
