Czy każda branża powinna mieć swoja placę minimalną

Nie. Są małe szanse, by określać minimalne wynagrodzenie dla poszczególnych branż. To faktycznie oznaczałoby bowiem podwyższenie płac minimalnych. W naszych warunkach większość firm woli – przynajmniej oficjalnie – mieć pensje ustalone na jak najniższym poziomie, nawet jeżeli w rzeczywistości płacą więcej zatrudnionym. Jeżeli załoga oficjalnie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości płacy minimalnej, to zakład ma większą możliwość dopłacania, ale już bez obciążeń (prosto do kieszeni pracownika – red).

Trzeba pamiętać, że wynagrodzenie minimalne w poszczególnych sektorach jest ustalane najczęściej w krajach, w których nie funkcjonuje ogólnokrajowe minimum zarobków. Doskonałym przykładem są Niemcy. Tam najsilniejszy związek metalowców negocjuje dla swojej branży płace minimalne. Związki pozostałych branż czekają na wynik ich negocjacji, po czym – w miarę swoich możliwości – stosują taką samą stawkę lub nieco niższą. Kilka lat temu, gdy związek chemików wyszedł przed szereg i wynegocjował dla siebie minimalną stawkę przed metalowcami, wybuchły strajki. Można więc powiedzieć, że w praktyce płaca minimalna jest w zasadzie jednakowa w całym kraju.

Poza tym system minimalnego wynagrodzenia w Niemczech jest rozbudowany. Są tam różne kategorie zaszeregowania pracowników i do każdej z nich są przypisane minimalne stawki. Natomiast w Polsce pracodawcy uciekają od podziału pracowników na kategorie. Wolą płacić uznaniowo.

Mogę sobie wyobrazić, że niektóre branże będą miały płacę minimalną. Jednak nie będzie to klasyczne minimalne wynagrodzenie na przeżycie i zagwarantowanie podstaw bytowych. Raczej należałoby je traktować jako coś w rodzaju płacy godziwej. Jeżeli rozwój danej branży i osiągane przez nią wyniki pozwalają na uzgodnienie wspólnej polityki płacowej, to nie widzę podstaw, by w przyszłości dochodziło do porozumień określających minimalny poziom płac w danym sektorze gospodarki.

Z drugiej strony trzeba pamiętać o warunkach, w jakich działają firmy, tzn. o wolnym rynku. Ustalenie minimów płacowych zakłócałoby swobodną konkurencję. Dlatego powinny istnieć dodatkowe czynniki uzasadniające podjęcie rozmów i wyznaczenie minimalnego wynagrodzenia w branży. Tym czynnikiem nie może być zachowanie spokoju społecznego i presja środowiska – jak dzieje się w górnictwie. Podnoszenie płac proporcjonalne do osiąganych wyników w danym segmencie gospodarki uzasadnia jego rozwój. Trzeba pamiętać, że wyższe pensje nie są jedynym sposobem korzystania z dobrej koniunktury.