Przepis kodeksu etyki zawodowej notariusza, na podstawie którego notariusze byli obligowani do pobierania maksymalnej taksy notarialnej, jest sprzeczny z prawem - orzekł Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, któremu Sąd Najwyższy przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
W 2002 r. prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że Krajowa Rada Notarialna stosuje praktykę ograniczającą konkurencję. Do kodeksu etyki zawodowej notariusza wprowadzono bowiem zapis, zgodnie z którym przyciąganie klientów przez zaproponowanie im niższego wynagrodzenia jest szczególnie rażącym przypadkiem nieuczciwej konkurencji. Prezes UOKiK podnosił, że takie postanowienie de facto obliguje notariuszy do pobierania taksy maksymalnej, gdyż, obawiając się odpowiedzialności dyscyplinarnej (za działania niezgodne z kodeksem), notariusze nie będą proponować klientom niższych opłat. Nakazując zaniechania tej praktyki, prezes UOKiK nałożył na Krajową Radę Notarialną karę pieniężną w wysokości 36 tys. złotych.
Od tej decyzji KRN odwołała się do Sądu Antymonopolowego (obecnie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Sąd uznał, że kwestionowany przez prezesa UOKiK zapis jest martwy. Sąd podnosił wówczas, że rynek usług notarialnych jest w rzeczywistości rynkiem regulowanym. Siedzibę wyznacza notariuszom minister sprawiedliwości – a miejsce położenia kancelarii przekłada się na możliwości zarobkowania. Aby przyciągnąć klienta, niektóre kancelarie mogłyby stosować ceny dumpingowe – czemu przeciwdziała jednak maksymalna taksa – argumentował sąd okręgowy (sygn. akt XVII Ama 55/02).
Kasację od wyroku Sądu Antymonopolowego wniósł prezes UOKiK. Sąd Najwyższy orzekł, że kwestionowany przepis jest sprzeczny z obowiązującym prawem i że umieszczenie go w kodeksie etyki jest właśnie nieetyczne. Zdaniem SN, taki zapis z pewnością nie jest martwy, gdyż notariusze byli sprawdzani podczas kontroli z jego stosowania.
To nie jest przypadkowy lapsus językowy, podnosił wówczas Sąd Najwyższy – Krajowa Rada Notarialna i Okręgowa Rada Notarialna w Poznaniu już wcześniej nieprawidłowo interpretowały obowiązujące prawo, co dwukrotnie stwierdził SN. Sąd orzekł, że prawo o notariacie przewiduje, że wynagrodzenie notariuszy nie może być wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej, co w ocenie sądu oznacza, że klienci kancelarii notarialnych mają prawo negocjować opłaty niższe niż maksymalne. Dlatego wyrok sądu okręgowego został uchylony, a sprawa przekazana mu do ponownego rozpoznania (sygn. akt III SK 28/04).
Tym razem SOKiK, związany wykładnią Sądu Najwyższego, oddalił odwołanie Krajowej Rady Notarialnej. Wyrok nie jest prawomocny, sygn. akt XVII Ama 50/04.
