Jak założyć spółkę jawną?

Tworzenie, organizację oraz funkcjonowanie spółek jawnych regulują przepisy kodeksu spółek handlowych (art. 22-85 k.s.h.). Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Jej treść obowiązkowo powinna zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Spółka jawna nie powstaje jednak z chwilą zawarcia umowy spółki, lecz z chwilą jej wpisania do rejestru.

Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji. Spółki jawne - jako spółki osobowe - stanowią tzw. jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

W konsekwencji spółki jawne są podatnikami VAT. Należy podkreślić, że status spółek jawnych jako podatników VAT jest całkowicie niezależny od statusu wspólników tych spółek jako podatników VAT. Oznacza to, że wszelkie limity (limit zwolnienia podmiotowego, limit zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania obrotów za pomocą kas fiskalnych) dotyczą tych spółek, a nie ich wspólników. Spółki jawne wystawiają „własne” faktury, prowadzą „własne” ewidencje VAT oraz składają „własne” deklaracje VAT. Obrót spółek jawnych nie jest uwzględniany w deklaracjach VAT składanych przez ich wspólników.

Inaczej wygląda rozliczenie spółki jawnej na gruncie przepisów o podatku dochodowym. Spółki jawne nie są podatnikami podatku dochodowego (ani podatku dochodowego od osób fizycznych, ani podatku dochodowego od osób prawnych), lecz są nimi wspólnicy tych spółek. W konsekwencji przychody oraz koszty uzyskania przychodów osiągane przez spółkę jawną są w przedstawionej sytuacji przychodami oraz kosztami uzyskania przychodów Pana oraz Pana wspólnika. Zasady ustalania tych przychodów oraz kosztów regulują przepisy art. 8 ust. 1 i 2 pkt 1 u.p.d.o.f. Wynika z nich, że przychody te oraz koszty określa się proporcjonalnie do udziałów Pana oraz Pana wspólnika w zysku spółki. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Łączą się one z:

1) dochodami wspólników ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej (w tym z przychodami z samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej) - jeżeli wspólnicy nie zdecydują się na ich opodatkowanie podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,

2) opodatkowanymi podatkiem liniowym dochodami z samodzielnie prowadzonych przez wspólników pozarolniczych działalności gospodarczych - jeżeli korzystają oni z tej formy opodatkowania.

W grę wchodzi również opodatkowanie przychodów wspólników ze spółki jawnej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jest to możliwe w sytuacji, gdy przychody z działalności prowadzonej przez spółkę mogą być opodatkowane w formie ryczałtu. Aby opodatkowanie w tej formie było jednak możliwe, wybrać ją muszą wszyscy wspólnicy (interpretacja indywidualna dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 19 listopada 2008 r., nr IPPB1/415-1066/08-2/EC, czy interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 sierpnia 2009 r., nr ILPB1/415-617/09-2/AG - co prawda obie interpretacje dotyczą spółek cywilnych, lecz mają odpowiednie zastosowanie do spółek jawnych).

Umowa spółki jawnej podlega także opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatnikiem z tego tytułu są spółki jawne, a więc na tych spółkach ciąży obowiązek złożenia deklaracji PCC-3 oraz zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów do spółki, natomiast stawka podatku wynosi 0,5 proc. Na podobnych zasadach opodatkowane są zmiany umów spółek jawnych, przez które uważa się wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego. Podatek od czynności cywilnoprawnych obejmuje także pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.

Z przepisów kodeksu spółek handlowych (ani z żadnych innych przepisów) nie wynika, aby założenie spółki jawnej przez osoby fizyczne, prowadzące samodzielne (indywidualne) działalność gospodarczą, wyłączało możliwość dalszego jej prowadzenia. A zatem mimo założenia spółki jawnej, zarówno Pan, jak i Pana kolega możecie nadal prowadzić samodzielnie własną działalność gospodarczą.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy

Podstawa prawna:

• art. 22-85 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),

• art. 15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

• art. 8 ust. 1, art. 8 ust. 2 pkt 1, art. 9a, art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn.zm.),

• art. 6 oraz art. 8 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 z późn.zm.),

• art. 1, art. 4 pkt 9, art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. a, art. 7 pkt 9 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn.zm.).