REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak przeciwdziałać rozwiązaniu spółki osobowej w postępowaniu gospodarczym

Michał Koralewski
Michał Koralewski
Aplikant radcowski, ekspert w dziedzinie prawa handlowego.

REKLAMA

W postępowaniu o rozwiązanie spółki przez sąd z ważnych powodów, nie jest możliwe wystąpienie przez drugiego wspólnika z powództwem wzajemnym o przyznanie mu majątku spółki celem kontynuowania jej działalności w formie przedsiębiorstwa jednoosobowego.

Rozwiązaniem umożliwiającym wspólne ich rozpoznanie, a także rozstrzygnięcie może być stosowanie art. 219 k.p.c.

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy kodeksu spółek handlowych1 regulują kilka odrębnych instytucji prawnych pozwalających na rozwiązanie spółki jawnej przez sąd. Jedna z nich prowadzi do likwidacji spółki (art. 63 k.s.h.), druga natomiast do przejęcia majątku dwuosobowej spółki jawnej przez jednego ze wspólników (art. 66 k.s.h.). Na mocy zawartych w dalszych przepisach kodeksu odesłań, instytucje te znajdują zastosowanie także do dwuosobowych spółek partnerskich oraz spółek komandytowych (art. 89 k.s.h., art. 103 k.s.h.). Nie jest natomiast możliwe stosowanie tych przepisów do rozwiązania spółki komandytowo-akcyjnej, bowiem w tym zakresie należy stosować przepisy o spółce akcyjnej (art. 150 § 1 k.s.h.)2.

Obie instytucje nie są od siebie zależne, stąd mogą być stosowane odrębnie. Istnieje wszakże możliwość rozwiązania spółki w trybie art. 63 § 1 k.s.h. oraz następnie przeprowadzenie postępowania o przejęcie majątku spółki przez jednego z jej dwóch wspólników z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem. Ze względu na odmienne konsekwencje zastosowania każdego ze wskazanych przepisów, łączne ich zastosowanie może stanowić ostatni sposób na zachowanie przedsiębiorstwa spółki. Niniejszy artykuł poświęcony został analizie możliwości stosowania obu instytucji w postępowaniu gospodarczym. Wcześniej w niezbędnym zakresie zostaną omówione przepisy art. 63 § 1 oraz art. 66 k.s.h.

Rozwiązanie spółki

REKLAMA

Każdy ze wspólników z ważnych powodów może żądać rozwiązania spółki przez sąd (art. 63 § 1 k.s.h.). Prawomocne orzeczenie sądu prowadzi zatem do unicestwienia bytu prawnego spółki i jej przedsiębiorstwa (art. 58 pkt 6 k.s.h.). W doktrynie podnosi się, że przedmiotowa instytucja znajduje zastosowanie jedynie do spółek składających się z trzech lub więcej wspólników, natomiast do spółek dwuosobowych należy stosować art. 66 k.s.h.3. Podzielam jednak pogląd, iż art. 63 § 1 k.s.h. może być stosowany również do spółek dwuosobowych. Jak słusznie bowiem zauważa Eligiusz Krześniak, wspólnik występujący z powództwem nie musi być zainteresowany przejmowaniem jej majątku, a taki tryb rozwiązania przewiduje art. 66 k.s.h.4. Wyłączenie stosowania art. 63 § 1 k.s.h. do spółek dwuosobowych uniemożliwiałoby zatem proste rozwiązanie spółki przez sąd, bez orzekania o pozostałym po niej majątku.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kodeks nie wprowadza katalogu ważnych powodów, ani nie definiuje tego pojęcia w inny sposób. Przyjmuje się, że zastosowanie tego przepisu uzasadniają okoliczności, które uniemożliwiają lub utrudniają dalsze prowadzenie działalności spółki5, bądź czynią je niecelowym lub bezprzedmiotowym6. Ze względu na brak orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie, pomocniczo stosuje się wskazówki wynikającej z orzeczeń poświęconych innym typom spółek, w szczególności spółce z o.o. Tytułem przykładu należy wskazać na brak wzajemnego zaufania i zły stosunek wspólników uniemożliwiający współpracę jako ważną przyczynę rozwiązania spółki z o.o.7. Ważna przyczyna może zachodzić również wówczas, gdy spółka z o.o. traci zdolność do działania w wyniku trwałego konfliktu między wspólnikami o zrównoważonej liczbie głosów, a także gdy wspólnik jest ciągle pozbawiony istotnych uprawnień przez innych wspólników dysponujących większością głosów8.

Ważne powody mogą dotyczyć wspólników, bądź nie być związane z żadnym z nich. Mogą one być zawinione, tj. wynikające z zachowania jednego ze wspólników (np. naruszenie istotnych postanowień umowy spółki, bądź zaniedbywanie obowiązków), a także od niego niezależne (np. ciężka choroba). Nie jest również wykluczone, aby z powództwem o rozwiązanie spółki wystąpił wspólnik, po którego stronie istnieje powód jej rozwiązania. Jednak w zależności od okoliczności zasadne mogłoby być oddalenie powództwa na podstawie art. 5 kodeksu cywilnego9. Do oddalenia powództwa może doprowadzić również fakt ustania ważnej przyczyny w trakcie trwania procesu10.

W postępowaniu w sprawie rozwiązania spółki z ważnych powodów muszą wziąć udział wszyscy wspólnicy, co przy spółkach dwuosobowych jest jedyną możliwością (jeden wspólnik jest powodem, drugi zaś pozwanym). Wyrok rozwiązujący spółkę jest konstytutywny i wywołuje skutki na przyszłość (ex nunc). Podstawowym skutkiem jest konieczność przeprowadzenia likwidacji spółki, jeżeli wspólnicy nie uzgodnią innego sposobu zakończenia jej działalności (art. 58 pkt 6 w zw. z art. 67 § 1 k.s.h.).

Przyznanie majątku spółki

W przypadku gdy powód rozwiązania spółki zaistnieje po stronie tylko jednego ze wspólników, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowi prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem.

Przepis ten nie posługuje się znanym już, chociażby z art. 63 § 1 k.s.h., pojęciem „ważnych powodów”. Wskazuje jedynie, że po stronie jednego ze wspólników ma zaistnieć „powód rozwiązania spółki”. Bez wątpienia zatem przepis ten znajduje zastosowanie do szerszego kręgu sytuacji, niż tylko opisane w art. 63 k.s.h. Mogą to być wszelkie powody, które - z jednej strony - prowadzą do rozwiązania spółki z drugiej zaś - dotyczą wyłącznie jednego ze wspólników. Będą nimi zatem również przyczyny wskazane w art. 58 pkt 4 i 5 k.s.h.11. Mogą nimi także być niektóre przyczyny wskazane w umowie spółki, jeżeli odnoszą się tylko do jednego wspólnika.

Podobnie jak w postępowaniu opartym o art. 63 § 1 k.s.h., także i w omawianym postępowaniu udział biorą wszyscy wspólnicy spółki, a wyrok ma charakter konstytutywny i wywołuje skutek ex nunc. Inne są wszakże konsekwencje zastosowania każdej z instytucji. Wspólnik opierający swoje powództwo na art. 66 k.s.h. przejmuje, w razie jego uwzględnienia, majątek spółki bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, a co najważniejsze bez likwidacji przedsiębiorstwa spółki. Wspólnik przejmujący może kontynuować działalność gospodarczą prowadzoną dotychczas przez spółkę w formie jednoosobowego przedsiębiorstwa wpisanego do Ewidencji Działalności Gospodarczej. Nie jest również wykluczone wniesienie przejętego przedsiębiorstwa do innej spółki. Dotychczasowa spółka jawna ulega rozwiązaniu i podlega wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Wspólnikowi występującemu ze spółki przysługuje natomiast roszczenie o dokonanie rozliczenia w trybie art. 65 k.s.h. oraz wypłatę obliczonego na tej podstawie udziału kapitałowego. Rozliczenie się wspólników nie stanowi wszakże warunku przejęcia majątku przez jednego z nich12.

Tryb postępowania

Przebieg postępowań sądowych we wskazanym powyżej zakresie jest zależny nie tylko od intencji każdego ze wspólników, ale także od ich konfiguracji procesowej. W przypadku, kiedy powodem jest wspólnik, po stronie którego nie zachodzą powody wykluczenia ze spółki, sytuacja jest dość klarowna, może on bowiem:

1) żądać samego tylko rozwiązania spółki przez sąd w trybie art. 63 § 1 k.s.h. - w sytuacji gdy nie jest on zainteresowany przejęciem majątku spółki i kontynuowaniem działalności jej przedsiębiorstwa,

2) domagać się przyznania mu majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem, wskazując na powód leżący po stronie drugiego ze wspólników; powód ten może być wykazany uprzednio w trybie art. 63 § 1 k.s.h. albo wykazany bezpośrednio w postępowaniu w przedmiocie przyznania majątku spółki.

Teoretycznie sytuacja procesowa tego wspólnika powinna być analogiczna, w przypadku gdy powodem jest wspólnik, po którego stronie występuje przyczyna rozwiązania spółki. W pierwszej sytuacji mógłby bowiem również żądać rozwiązania spółki, a spór ograniczyłby się wtedy do wykazania oraz określenia ważnego powodu oraz określenia wspólnika, po którego stronie ów ważny powód występuje.

Sytuacja komplikuje się natomiast, jeżeli powód domaga się jedynie rozwiązania spółki w trybie art. 63 § 1 k.s.h., a pozwany zamierza kontynuować dalej jej działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa jednoosobowego. Przyczynę komplikacji stanowią przepisy o sądowym postępowaniu gospodarczym, które znajdują zastosowanie także do spraw o rozwiązanie spółki (art. 4791 § 2 pkt 1 k.p.c.)13. Chodzi tu konkretnie oart. 47914 § 3 k.p.c., który stanowi, że powództwo wzajemne w sprawach gospodarczych jest niedopuszczalne. Pozwany wspólnik, który zamierzałby przejąć majątek spółki w trybie art. 66 k.s.h., nie może zgłosić zatem takiego roszczenia bezpośrednio w postępowaniu opartym na roszczeniu drugiego ze wspólników, które wynika z art. 63 § 1 k.s.h.

Na marginesie należy dodać, że podobna sytuacja wystąpiłaby w postępowaniu, w którym jeden ze wspólników domagałby się rozwiązania spółki, zaś pozostali wspólnicy chcieliby przeciwstawić mu żądanie wykluczenia wspólnika-powoda w myśl art. 63 § 2 k.s.h. Przepisu tego sąd nie może bowiem zastosować z urzędu, a wniosek pozostałych wspólników, o którym w nim mowa, może przybrać na gruncie procesowym jedynie postać pozwu wzajemnego albo odrębnego powództwa14.

Proponowanym w doktrynie rozwiązaniem mającym umożliwić rozpoznanie obu roszczeń w jednym postępowaniu jest ich połączenie do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia w trybie art. 219 k.p.c.

Zastosowanie art. 219 k.p.c.

Zastosowanie art. 219 k.p.c. wymaga kumulatywnego wystąpienia kilku okoliczności procesowych, które na gruncie omawianych instytucji prawa handlowego przedstawiają się w następujący sposób:

1) muszą toczyć się odrębne postępowania, a zatem w obu sprawach musi dojść przynajmniej do doręczenia pozwu drugiej stronie (art. 192 k.p.c.) - jedno postępowanie dotyczyć będzie rozwiązania spółki w trybie art. 63 § 1 k.s.h., drugie zaś przyznania majątku spółki wspólnikowi przejmującemu,

2) obie sprawy muszą się toczyć przed tym samym sądem - spełnienie tego warunku gwarantuje art. 40 k.p.c., który określa wyłączną właściwość sądu siedziby spółki do rozpoznawania spraw wynikających z jej stosunków,

3) sprawy te są ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem - związek obu spraw nie powinien budzić wątpliwości, bowiem oba postępowania nakierowane są na zakończenie bytu prawnego spółki, a także uzależniają uwzględnienie powództwa od istnienia ważnych powodów (art. 63 § 1 k.s.h.), bądź powodów rozwiązania spółki (art. 66 k.s.h.). Oba powództwa mogłyby zostać objęte również jednym pozwem (art. 191 k.p.c.), jeżeli łączna wartość przedmiotu sporu obu spraw nie spowodowałaby zmiany właściwości rzeczowej sądu.

Łączne rozpoznanie i rozstrzygnięcie obu spraw uzasadnione jest również w świetle zasady ekonomiki procesowej15, postępowanie dowodowe w obu sprawach będzie bowiem nakierowane na te same okoliczności. Dodatkowo oba roszczenia zostają rozstrzygnięte jednocześnie, co skraca czas niezbędny do definitywnego rozliczenia się wspólników, a także czas niepewności prawnej związanej z brakiem przesądzenia o sposobie zadysponowania majątkiem pozostałym po spółce. Ponadto taki sposób postępowania uzasadniony jest tym, że wyroki zapadłe na podstawie każdego z przepisów wywołują skutki:

1) częściowo zbieżne - w zakresie rozwiązania spółki,

2) częściowo przeciwstawne - wyrok zgodny z art. 63 § 1 k.s.h. stanowi przyczynę wszczęcia postępowania likwidacyjnego, natomiast orzeczenie wydane na podstawie art. 66 k.s.h. prowadzi do przejęcia majątku spółki przez jednego ze wspólników bez konieczności przeprowadzania likwidacji. Brak konieczności przeprowadzania postępowania likwidacyjnego w przypadku skorzystania z normy wynikającej z art. 66 k.s.h. uzasadniony jest tym, że przedsiębiorstwo spółki będzie dalej funkcjonować w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej wspólnika przejmującego. Nie ma zatem faktycznego uzasadnienia dla zakończenia bieżących interesów spółki.

W szczególności istotny jest przeciwstawny charakter niektórych skutków prawnych obu orzeczeń. Drugi ze wskazanych wyroków ma bowiem zapobiegać likwidacji przedsiębiorstwa spółki, do którego prowadzi pierwsze rozstrzygnięcie. Jednoczesne rozpoznanie obu spraw zakończone wydaniem wyroku łącznego uniemożliwia zaistnienie w obrocie prawnym orzeczenia stanowiącego podstawę do wszczęcia postępowania likwidacyjnego (art. 63 § 1 w zw. z art. 58 pkt 6 w zw. z art. 67 k.s.h.).

Połączenie spraw dokonywane jest w drodze postanowienia sądu i wywiera skutek jedynie techniczny, tj. nie oznacza powstania jednej nowej sprawy, a każda z połączonych spraw zachowuje samodzielność, wymagającą odrębnego rozstrzygnięcia. W obu sprawach może zostać wszakże wydany jeden wyrok (wyrok łączny)16. Obie sprawy rozpoznawane są pod jedną sygnaturą stanowiącą dotychczasowe oznaczenie sprawy, która wpłynęła do sądu jako pierwsza, również akta obu spraw zostają połączone17.

Omawiany art. 219 k.p.c. pozostawia sądowi ocenę istnienia przesłanek uzasadniających połączenie kilku rozpoznawanych przed nim spraw. Dyskrecjonalna władza sądu przejawia się w tym przypadku na dwóch płaszczyznach. Sąd może bowiem:

1) zarządzić połączenie oddzielnych spraw przed nim zawisłych,

2) zdecydować o połączeniu tych spraw bądź tylko do łącznego rozpoznania, bądź do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wniosek wspólnika występującego z roszczeniem opartym na normie wynikającej z przepisu art. 66 k.s.h. o łączne rozpoznanie jego powództwa z powództwem drugiego wspólnika domagającego się wyłącznie rozwiązania spółki w trybie art. 63 § 1 k.s.h., może zostać zatem:

1) oddalony w całości, albo

2) oddalony w części co do łącznego rozstrzygnięcia obu spraw - w tym przypadku sąd poprzestałby na łącznym ich rozpoznaniu.

W świetle powyższego niezwykle istotne jest, że na postanowienie sądu w ww. zakresie nie przysługuje zażalenie, zarówno wtedy, gdy sąd uwzględni wniosek, jak i wtedy, gdy go oddali w całości, bądź w części18.

Zawieszenie postępowania w przedmiocie przejęcia majątku spółki

W przypadku oddalenia wniosku w całości należy oczekiwać, że sąd (skład sędziowski) rozpoznający drugą ze spraw, tj. sprawę, która miała zostać połączona ze sprawą uprzednio zawisłą, wyda postanowienie o zawieszeniu postępowania do czasu rozstrzygnięcia pierwszej sprawy (art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.).

Dla wspólnika pragnącego przejąć majątek spółki oznacza to przede wszystkim konieczność oczekiwania na zakończenie postępowania w przedmiocie rozwiązania spółki z ważnych powodów. Dodatkowo, wspólnik ten powinien doprowadzić do wykazania w toczącym się procesie, że ważne powody rozwiązania spółki leżą jedynie po stronie powoda, bądź nie występują wcale. Tylko tego rodzaju rozstrzygnięcia mogą zapewnić temu wspólnikowi pozytywne dla niego rozstrzygnięcie drugiej ze spraw.

Należy przy tym pamiętać, że w przypadku oddalenia powództwa o rozwiązanie spółki z ważnych powodów, wspólnik domagający się przyznania mu majątku spółki, musi wykazać, w drugim z postępowań sądowych, istnienie po stronie pozwanego wspólnika innych okoliczności uzasadniających rozwiązanie spółki (vide wyjaśnienia w rozdziale „Przyznanie majątku spółki”).

Na marginesie należy wskazać, że w razie wyklarowania się stanu faktycznego w sprawie o rozwiązanie spółki, sąd rozpoznający powództwo o przyznanie majątku spółki, może z urzędu podjąć je i rozstrzygnąć jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku zapadłego w pierwszej ze spraw (art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c.). Rozstrzygnięcie drugiej ze spraw zależeć będzie od okoliczności pierwszej z nich. Przykładowo ustalenie w sprawie o rozwiązanie spółki, że ważne powody występują tylko po stronie pozwanego, skutkować będzie oddaleniem jego powództwa o przyznanie mu majątku spółki.

 

Zapobieżenie likwidacji

Jak już była o tym mowa w rozdziale „Zastosowanie art. 219 k.p.c.”, wyroki oparte na art. 63 § 1 oraz art. 66 k.s.h. są częściowo przeciwstawne. Wydanie wyroku rozwiązującego spółkę z ważnej przyczyny stanowi bowiem podstawę wszczęcia postępowania likwidacyjnego.

Co do zasady, uprawomocnienie się orzeczenia wydanego na podstawie art. 63 § 1 k.s.h. otwiera likwidację spółki (art. 67 § 1 k.s.h.). Dlatego też nie jest wykluczone, że wspólnik będący powodem w zakończonej już sprawie, nie czekając na rozstrzygnięcie postępowania w przedmiocie przyznania majątku spółki, dokona zgłoszenia likwidacji w sądzie rejestrowym (art. 74 k.s.h.). W typowej sytuacji likwidatorami stają się bowiem wszyscy wspólnicy, a każdy z nich ma prawo i obowiązek zgłoszenia likwidacji (art. 70 § 1 zd. 1 w zw. z art. 74 § 1 zd. 2 k.s.h.). Co ważne, wpis otwarcia likwidacji oraz danych likwidatorów do rejestru ma charakter deklaratywny19. Likwidatorzy mogą zatem podejmować czynności likwidacyjnie począwszy od chwili ich ustanowienia. Z powyższego wynika, że w przypadku istnienia konfliktu między wspólnikami, wspólnik żądający likwidacji spółki mógłby doprowadzić nawet do upłynnienia jej majątku.

Natomiast wyrok przyznający majątek spółki jednemu ze wspólników zastępuje oświadczenie woli wspólników, o których mowa w art. 67 § 1 in fine k.s.h.20. Stąd też czyni wszczęcie postępowania likwidacyjnego nie tylko zbędnym, ale przede wszystkim pozbawionym podstawy prawnej. Sąd rejestrowy może jednakże nie mieć wiedzy o toczącym się postępowaniu w przedmiocie zadysponowania majątkiem spółki. Dlatego też niezbędne może się okazać podjęcie przez wspólnika przejmującego dodatkowych kroków prawnych celem zapobieżenia próbom wszczęcia postępowania likwidacyjnego przez drugiego ze wspólników. Jako dwa podstawowe sposoby ochrony wspólnika przejmującego należy wskazać następujące instytucje:

1) udzielenie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego (art. 755 § 1 k.p.c.),

2) pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki (art. 30 § 2 k.s.h.).

Zabezpieczenie roszczenia

Roszczeniem podlegającym zabezpieczeniu jest w tym przypadku prawo do podziału realnej masy majątkowej w później wytoczonej21, bądź następczo rozpoznawanej sprawie o przyznanie majątku spółki jednemu ze wspólników.

Sposób zabezpieczenia roszczenia zależy od okoliczności danej sprawy, w tym od rodzaju majątku należącego do rozwiązywanej spółki jawnej. W szczególności w grę wchodzą sposoby zabezpieczenia wskazane w przepisach art. 755 § 1 pkt 1, 2 i 5 k.p.c. Ze względu wszakże na fakt, iż katalog sposobów zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych pozostaje otwarty, nie jest wykluczone dokonanie zabezpieczenia również w innej formie, którą sąd rozpoznający wniosek uzna za odpowiednią w okolicznościach danej sprawy.

Zabezpieczenie powinno zmierzać przede wszystkim do ograniczenia uprawnień drugiego ze wspólników do korzystania i rozporządzania majątkiem spółki, np. w drodze ustanowienia zakazu zbywania mienia spółki lub przez wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej, bądź ograniczenia praw wspólnika w spółce.

Uprawdopodobnienie roszczenia wiąże się bezpośrednio z istnieniem powodu rozwiązania spółki wyłącznie po stronie drugiego ze wspólników. Natomiast interes prawny wspólnika przejmującego w udzieleniu zabezpieczenia przejawia się w zachowaniu przedsiębiorstwa i majątku spółki, które ten wspólnik zamierza przejąć w trybie art. 66 k.s.h. Zadysponowanie mieniem spółki przez drugiego ze wspólników mogłoby zniweczyć możliwość dalszego prowadzenia jej przedsiębiorstwa poprzez doprowadzenie do jego faktycznej likwidacji.

Pozbawienie prawa reprezentacji

W przypadku zaistnienia ważnego powodu sąd może pozbawić wspólnika prawa do reprezentowania spółki (art. 30 § 2 k.s.h.). Zestawienie niniejszego przepisu z art. 63 § 2 k.s.h. pozwala stwierdzić, że pierwszy z nich obejmuje swoim zakresem szerszy krąg sytuacji. Mowa jest w nim bowiem o „ważnym powodzie”, nie zaś jedynie o „ważnym powodzie zachodzącym po stronie jednego wspólnika”, jak czyni to drugi z podanych przepisów.

Bez wątpienia zatem istnienie powodów rozwiązania spółki w trybie art. 63 § 2 k.s.h. wypełnia również przesłankę „ważnych powodów” pozbawienia wspólnika prawa reprezentacji spółki.

Uprzednie pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki, co znajduje także odzwierciedlenie w zapisach rejestru przedsiębiorców (wykreślenie danych wspólnika z działu 2 rejestru), uniemożliwia takiemu wspólnikowi skuteczne złożenie zgłoszenia o otwarciu likwidacji. Ponadto ewentualne umowy zawierane przez tego wspólnika w imieniu spółki wymagają dla swojej ważności potwierdzenia przez spółkę (bezskuteczność zawieszona)22.

Wadą tego rozwiązania jest możliwość wcześniejszego zakończenia się postępowania w przedmiocie rozwiązania spółki. Jednak i to powództwo może zostać zabezpieczone w trybie art. 755 k.p.c. przez orzeczenie zakazu prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania przez pozwanego wspólnika.

Wnioski

W obecnym stanie prawnym sprawy ze stosunków spółki, w tym o jej rozwiązanie oraz o przyznanie jej majątku jednemu ze wspólników, z obowiązkiem rozliczenia się z drugim wspólnikiem, są sprawami gospodarczymi (art. 4791 § 2 pkt 1 k.p.c.). W postępowaniu gospodarczym wyłączona została natomiast możliwość występowania z powództwem wzajemnym (art. 47914 § 3 k.p.c.).

Powyższe regulacje procesowe utrudniają łączne rozpoznanie roszczeń opartych o przepisy art. 63 § 2 oraz art. 66 k.s.h. Stąd też w postępowaniu o rozwiązanie spółki przez sąd z ważnych powodów, nie jest możliwe wystąpienie przez drugiego wspólnika z powództwem wzajemnym o przyznanie mu majątku spółki celem kontynuowania jej działalności w formie przedsiębiorstwa jednoosobowego.

Rozwiązaniem umożliwiającym wspólne ich rozpoznanie, a także rozstrzygnięcie może być stosowanie art. 219 k.p.c. Za tym rozwiązaniem przemawiają nie tylko względy ekonomiki procesowej wynikające ze znacznego podobieństwa okoliczności rozpoznawanych w obu postępowaniach, a także zbieżności ich stanu faktycznego, ale również największy poziom ochrony wspólnika przejmującego, gwarantowany przez łączne rozpoznanie obu spraw. Zapadły w sprawie wyrok rozstrzyga bowiem zarówno o rozwiązaniu spółki, jak i o przejęciu jej majątku przez jednego ze wspólników.

Niemniej wniosek o łączne rozpoznanie spraw nie wiąże sądu, a wydane w tym przedmiocie postanowienie nie podlega dalszemu zaskarżeniu. Niezależnie zatem od postulowania, aby regułą stało się uwzględnianie tego typu wniosków w omawianych w niniejszym artykule okolicznościach, należy wskazać na możliwe, inne sposoby zabezpieczenia interesu wspólnika zamierzającego przejąć majątek spółki w celu dalszego prowadzenia jej przedsiębiorstwa.

Sposobami takimi są:

1) zabezpieczenia w trybie przepisów o zabezpieczaniu roszczeń niepieniężnych, co wymaga uprawdopodobnienia roszczenia wspólnika opartego na art. 66 k.s.h., a także wykazania interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia,

2) uprzednie pozbawienie wspólnika prawa reprezentacji spółki. Wymaga to jednak przeprowadzenia odrębnego postępowania i wykazania w nim istnienia ważnych powodów przemawiających za pozbawieniem pozwanego uprawnienia do reprezentowania spółki.

Michał Koralewski

radca prawny, wspólnik zarządzający w Kancelarii Radców Prawnych Legitus s.c. w Gdańsku

 

1 Ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.), dalej k.s.h.

2 A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szamański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 1-150, tom I, s. 994-995.

3 J. Szwaja [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szamański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 1-150, tom I, s. 499.

4 E. J. Krześniak, Rozwiązanie spółki partnerskiej, PPH nr 7/2003, tak też: M. Trzebiatowski, Podstawa prawna rozwiązania z ważnego powodu spółki jawnej składającej się z dwóch wspólników, Prawo Spółek nr 3/2010.

5 Komentarz do art. 63 k.s.h. [w:] J. A. Strzępka, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009, Legalis.

6 W. Pyzioł [w:] K. Nędza, W. Pyzioł, A. Szumański, J. Szwaja, S. Władyka [red.], Prawo spółek, Kraków 1996, s. 54.

7 Orzeczenie SN, sygn. akt III 269/30, cytowane za J. Namitkiewiczem, Ustawodawstwo handlowe, Warszawa 1936, cz. I, s. 69.

8 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 września 1993 r., sygn. akt I ACr 343/93, Zbiór Orzeczeń 1936-1993.

 9 J. Szwaja, op. cit., s. 504.

10 J. Gudowski [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, pod red. G. Bieńka, Warszawa 1999, tom II, s. 482.

11 J. Szwaja, op. cit., s. 513.

12 A. Kidyba, Komentarz bieżący do art. 66 kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2010.

13 Ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 1191 z późn.zm.), dalej k.p.c.

14 J. Szwaja, op. cit., s. 514.

15 Zob. wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 1967 r., sygn. akt I CR 158/67, OSNC 1968/6/105.

16 Zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 lipca 2009 r., sygn. akt III PZ 5/09, LEX nr 551888.

17 § 32 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz.Urz. Ministerstwa Sprawiedliwości z 2003 roku, Nr 5, poz. 22).

18 Postanowienie Sądu Najwyższego z 25 lipca 1978 r., sygn. akt IV CZ 115/78, OSN 1979, nr 6, poz. 123, tak też M. Jędrzejowska [w:] T. Ereciński [red.], J. Kudowski, M. Jędrzejowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza Postępowanie rozpoznawcze, Część druga Postępowanie zabezpieczające, tom 1, s. 531.

19 S. Sołtysiński [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szamański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 1-150, tom I, s. 535.

20 A. Kidyba, Komentarz bieżący do art. 67 kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2010.

21 K. Korzan, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne (stadium dostosowawcze), Prob.Egz.S. nr 19/1996.

22 Zob. uchwała Sądu Najwyższego z 14 września 2007 r., sygn. akt III CZP 31/07.

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Spółek

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA