Czynności prawne podjęte przez zarząd bez zgody właściwego organu spółki kapitałowej

Przedmiotem niniejszych rozważań jest analiza skutków prawnych czynności podjętych przez zarząd bez zgody właściwego organu wymaganej przez ustawę (art. 17 § 1 i 2 k.s.h.) oraz skutków prawnych czynności podjętych przez zarząd bez zgody właściwego organu wymaganej przez umowę/statut spółki (art. 17 § 3 k.s.h.).

Zgodnie z art. 38 k.c. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany przez ustawę na podstawie statutu. Należy zaznaczyć, że działania organu są działaniami osoby prawnej, która może podejmować wszelkie czynności prawne. Dokonywanie tych czynności prawnych przez spółki kapitałowe oznacza realizację sfery reprezentacji w spółce; chodzi tu o składanie i przyjmowanie oświadczeń woli, które to czynności prowadzą do dokonania czynności prawnej. Zasada reprezentacji spółki przez zarząd nie podważa jednak możliwości składania oświadczeń woli w imieniu spółki przez jej pełnomocników, prokurenta czy też przez jej przedstawicieli ustawowych, np. likwidatorów¹.

Kodeks spółek handlowych - podobnie jak poprzednio obowiązujący kodeks handlowy - nakłada na zarząd spółki kapitałowej pewne ograniczenia i to zarówno w sferze reprezentacji, jak i w sferze prowadzenia spraw spółki. Poza tym ograniczenia, o których mowa, mogą także wynikać z postanowień umowy lub statutu, jak również uchwał organów spółki, czyli zgromadzenia wspólników, walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej². Należy podkreślić, że analiza wpływu powyższych ograniczeń na czynności prawne dokonywane przez zarząd była również przedmiotem rozważań na gruncie przepisów kodeksu handlowego. W doktrynie wyrażano wówczas pogląd, zgodnie z którym przyjęcie skutku nieważności czynności prawnej, która została podjęta przez zarząd spółki kapitałowej bez zgody innego organu spółki, w przypadku gdy taka zgoda jest wymagana z mocy umowy spółki/statutu, nie wydaje się możliwe, a co za tym idzie - czynności takie są ważne³. Natomiast podjęcie czynności prawnej przez zarząd bez zgody innego organu spółki, w przypadku gdy konieczność uzyskania takiej zgody wynikała z przepisów prawa, wywoływało zawsze skutek nieważności⁴. Zgodnie z innym poglądem, czynność dokonana bez takiej uchwały jest niezupełna, czyli dotknięta jest sankcją bezskuteczności zawieszonej, co oznacza, że do wywołania skutku prawnego konieczne jest późniejsze potwierdzenie jej przez organ uchwałodawczy. Było też wielu zwolenników opinii, zgodnie z którą czynności zarządu podjęte bez wymaganej przepisami prawa zgody innego organu spółki są ważne⁵.

W obecnym stanie prawnym skutki przekroczenia ograniczeń wynikających z ustawy, bądź umowy (statutu) spółki są uregulowane w art. 17 k.s.h. Przepis ten uzależnia dokonanie czynności prawnej przez zarząd od uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) bądź rady nadzorczej. Zgoda ta może być udzielona zarówno przed, jak i po złożeniu oświadczenia woli przez spółkę⁶.

Brak zgody właściwego organu spółki wymaganej przez ustawę (art. 17 § 1 i 2 k.s.h.)

Artykuł 17 § 1 i 2 k.s.h. wywołuje o wiele więcej kontrowersji i sporów niż § 3 powołanego artykułu. Należy zwrócić uwagę, że normy zawarte w art. 17 § 1 i 2 dotyczą stosunków zewnętrznych spółki (pro foro externo), choć podstawy ich stosowania znajdują się w stosunkach wewnętrznych (pro foro interno). Trzeba jednak zaznaczyć, że - mimo iż przepis ten dotyczy stosunków zewnętrznych spółki - jednak jego stosowanie nie wiąże się z wadliwą reprezentacją spółki, ponieważ naruszenie ustawy następuje na płaszczyźnie prowadzenia spraw spółki (czyli w stosunkach wewnętrznych)⁷. Zgodnie bowiem z § 1, „jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody jest nieważna”. Natomiast § 2 stanowi, że „zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę”. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej. Jak wynika z powyższego, powołany przepis reguluje problematykę udzielenia przez wymienione ograny spółki - wymaganej przez ustawę - zgody na dokonanie czynności prawnej, jak również skutki braku takiej zgody.

Jak dotąd, w doktrynie nie wypracowano jednolitego poglądu na temat wykładni art. 17 k.s.h, bowiem część autorów opowiedziała się za nieważnością czynności prawnej⁸, uważając, że brak zgody zgromadzenia po upływie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia woli przez spółkę skutkuje bezwzględną nieważnością czynności prawnej, a część uważa, że ustawodawca posłużył się konstrukcją bezskuteczności zawieszonej⁹. Konstrukcja nieważności zawieszonej w polskim prawie cywilnym została uregulowana w art. 63 k.c. i przewiduje, że jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, wówczas osoba ta może wyrazić zgodę albo przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonujące czynności albo po jego złożeniu. Natomiast zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty. Jak wynika z powyższego, czynność prawna dokonana bez wymaganej przez ustawę zgody osoby trzeciej jest czynnością prawną niezupełną (kulejącą - negotium claudicans), powodującą od samego jej powstania zawieszenie zamierzonych w niej skutków prawnych (bezskuteczność zawieszona). Oznacza to, że czynność taka jest od początku niezdolna do wywołania jakichkolwiek skutków prawnych, ale w przypadku potwierdzenia staje się niewadliwa i skuteczna, natomiast w przypadku odmowy potwierdzenia jest to czynność bezwzględnie nieważna¹⁰. Jak wynika z art. 17 § 1 i 2 k.s.h., dla ważności czynności prawnej dokonanej przez zarząd wymagane jest podjęcie przez właściwy organ spółki uchwały wyrażającej zgodę na jej dokonanie. I tak jak w przypadku art. 63 k.c., zgoda ta może być wyrażona przed dokonaniem czynności prawnej bądź nawet po jej dokonaniu. Jednak ustawodawca przewiduje w tym przypadku termin dwóch miesięcy, w ciągu którego należy potwierdzić czynność prawną dokonaną przez zarząd. Jak się wydaje, w okresie pomiędzy dokonaniem czynności prawnej a jej potwierdzeniem mamy do czynienia z tzw. czynnością niezupełną.

Nasuwa się jednak pewna wątpliwość, czy zgodę, o której mowa w § 2 art. 17 k.s.h., należy traktować jako zgodę wyrażoną przez osobę trzecią? Zgadzam się z poglądem wyrażonym w piśmiennictwie, iż należy odrzucić hipotezę, że uchwały zgromadzenia udzielające zgodę na dokonanie czynności prawnej przez spółkę trzeba traktować jako zgodę osoby trzeciej, bowiem zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie), czy rada nadzorcza jako organ spółki dokonującej czynności prawnej nie może być uznany wobec tej spółki za osobę trzecią¹¹. Jest to podyktowane tym, że zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) czy rada nadzorcza są organami spółki, a co za tym idzie są elementem jej struktury wewnętrznej, wskutek czego nie mogą posiadać podmiotowości prawnej, tak jak osoba trzecia¹². Poza tym, „o ile bezskuteczność zawieszona ma sens w przypadku zgody osoby trzeciej (na którą spółka z zasady nie ma wpływu), o tyle trudno byłoby zrównywać brak takiej zgody z brakiem działania ze strony innego organu spółki, a więc czynności w ramach jej stosunków wewnętrznych”¹³. Należy również przyznać, że przyjęcie w art. 17 § 1 k.s.h. bezskuteczności zawieszonej zamiast nieważności bezwzględnej nie służyłoby bezpieczeństwu obrotu prawnego, skoro do momentu potwierdzenia czynności prawnej spółki przez odpowiedni organ istniałby stan niepewności prawnej¹⁴.

Przedmiotem rozważań doktryny jest również kwestia treści uchwały wyrażającej zgodę na dokonanie przez zarząd czynności prawnej. Analizowana regulacja nie rozstrzyga bowiem tego zagadnienia, jednak w doktrynie postuluje się, aby uchwały te miały charakter ramowy. Argumenty praktyczne przemawiają też za tym, by zgoda ta nie ingerowała zbytnio w treść czynności prawnej, a ograniczała się do wskazania rodzaju czynności prawnej i jej przedmiotu, pozostawiając zarządowi swobodę w kształtowaniu szczegółowych klauzul. Zarząd nie powinien być bowiem jedynie prostym wykonawcą woli innych organów¹⁵. Natomiast jeżeli chodzi o zgodę wyrażoną ex post, przyjmuje się, że nie powinna ona modyfikować treści podjętej przez zarząd czynności prawnej, a jedynie ją akceptować, bowiem modyfikacje treści czynności prawnej spółki podjętej uprzednio przez zarząd należałoby uznać za niewyrażenie tej zgody¹⁶.

Wprawdzie w doktrynie nie ma zgodności poglądów co do tego, czy skutkiem działania zarządu bez wymaganej zgody właściwego organu wynikającego z art. 17 § 1 k.s.h. jest nieważność czynności prawnej, czy też ustawodawca posłużył się konstrukcją bezskuteczności zawieszonej, to należy przychylić się do stanowiska, że w rachubę wchodzi ten pierwszy skutek. Podstawowym argumentem przemawiającym za nieważnością bezwzględną jest to, że skutek nieważności wynika exspressis verbis z powołanego wyżej art. 17 § 1 k.s.h., zgodnie z którym podjęcie przez zarząd czynności prawnej bez zgody innego organu spółki wymaganej z mocy prawa (ex lege) powoduje nieważność tej czynności prawnej. Jest to tzw. nieważność bezwzględna. Taka czynność prawna jest nieważna ex lege, a jej skuteczność odnosi się do wszystkich uczestników obrotu (erga omnes).

Stwarza to podstawy do zastosowania art. 58 § 1 k.c., zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z prawem jest nieważna¹⁷. Poza tym skutek taki wynika również z art. 39 k.c. którego hipoteza obejmuje działanie organu osoby prawnej poza zakresem umocowania, czyli działania rzekomego (fałszywego) organu¹⁸.

W doktrynie został również wyrażony pogląd, że art. 17 § 2 k.s.h. dopuszcza konwalidację nieważnej czynności prawnej podjętej przez spółkę bez zgody innego organu spółki wymaganej ex lege¹⁹. Konwalidacja wspomnianych czynności prawnych spółki polega na uznaniu ważności takich czynności z mocą wsteczną, tj. z dniem jej podjęcia (ex tunc), musi to jednak nastąpić w terminie dwóch miesięcy od chwili jej dokonania. W przeciwnym razie, tj. po bezskutecznym upływie powyższego terminu, bądź wyraźnego sprzeciwu organu spółki wobec podjętej czynności prawnej spółki, czynność ta będzie nieważna. Nie uzasadnia to jednak roszczenia odszkodowawczego drugiej strony tej czynności względem spółki z tytułu culpa in contrahendo²⁰. Jest to uzasadnione m.in. tym, że skoro zgoda innego organu spółki wynika z mocy prawa, to należy uznać, że druga strona, która decyduje się na niepełną czynność prawną ze spółką, czyni to na własne ryzyko.

Należy podkreślić, iż w doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym nic nie stoi na przeszkodzie, aby spółka w umowie z osobą trzecią przejęła odpowiedzialność z tytułu culpa in contahendo, w przypadku gdy inny organ spółki nie wyraził zgody na przedmiotową czynność prawną²¹. Należy również zgodzić się z poglądem doktryny, iż konstrukcja konwalidacji nieważnej czynności prawnej jest w pełni uzasadniona, chociażby z tego tytułu, że brak wcześniejszej zgody tego organu na czynność prawną spółki wynika często z braku fizycznej możliwości wyrażenia takiej zgody w sposób sformalizowany do czego zobowiązuje ustawa (art. 17 § 1 k.s.h.)²².

Brak zgody właściwego organu spółki wymaganej przez umowę lub statut (art. 17 § 3 k.s.h.)

Jak stanowi art. 17 § 3 k.s.h. „czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut (ex contractu), jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu”. Rozwiązanie to nie budzi praktycznie wątpliwości interpretacyjnych, bowiem - jak wynika z wyżej cytowanego przepisu - taka czynność prawna jest ważna, chociaż nie wyklucza on odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki lub statutu. Poza tym przepis ten w pełni uwzględnia wymogi stawiane w art. 9 ust. 2 I dyrektywy europejskiej o nieskuteczności ograniczeń statutowych (umownych) wobec osób trzecich nawet po ich ogłoszeniu²³.

Powstaje jednak pewna wątpliwość, czy zastosowanie będzie miał art. 58 § 1 k.c., zgodnie z którym nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy. Jak się wydaje, art. 17 § 3 k.s.h. ma zastosowanie jedynie w przypadku dokonania przez zarząd czynności prawnej bez wymaganej umową spółki lub statutem zgody właściwego organu. Organem tym jest zazwyczaj rada nadzorcza, bowiem wspólnicy (akcjonariusze) działają w tym przypadku przez osoby wybrane przez siebie do składu rady i w ten sposób pośrednio mogą ograniczać autonomię menedżerów w prowadzeniu spraw spółki, oczywiście nie utrudniając im podejmowania decyzji, które mogłoby wiązać się z procedurą zwołania zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia²⁴. Wobec tego art. 17 § 3 k.s.h. nie jest objęty hipotezą art. 58 § 1 k.c., ze względu na fakt, iż dotyczy on czynności sprzecznej z ustawą oraz mającej na celu obejście ustawy. Natomiast w omawianym przypadku mamy do czynienia jedynie ze sprzecznością czynności prawnej z umową (statutem) spółki²⁵. Jak się wydaje, nie można także rozpatrywać powyższych uwag w kategoriach bezskuteczności zawieszonej, bowiem nie będą tu miały również zastosowania art. 63 § 1 k.c., czy art. 103 k.c. Powołane przepisy dotyczące czynności prawnej dokonanej bez wymaganej przez ustawę zgody osoby trzeciej, która jest czynnością prawną niezupełną lub kulejącą (negotium claudicans), powodującą od samego jej powstania zawieszenie zamierzonych w niej skutków prawnych²⁶. W piśmiennictwie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym art. 17 § 3 k.s.h. nie określa sposobu wyrażenia zgody przez właściwy organ. Ustawodawca trafnie więc uznał, że skoro jej brak nie ma wpływu na ważność czynności prawnej dokonanej przez zarząd, kwestia ta praktycznie może zostać pominięta²⁷. Nie można jednak zgodzić się z tym poglądem, ponieważ, co prawda, ustawodawca w § 3 powołanego wyżej przepisu posługuje się pojęciem „zgoda”, ale nie oznacza to, że w przypadku gdy zgoda innego organu jest wymagana przez umowę spółki (statut), to może ona być wyrażona w inny sposób niż w formie uchwały, która powinna być podjęta w sposób przewidziany dla podejmowania uchwał przez dany organ²⁸.

Sumując powyższe rozważania, należy więc przyjąć, że czynność prawna podjęta przez zarząd bez zgody właściwego organu wymaganej przez umowę (statut) spółki jest ważna. Należy zaznaczyć, że również ustawodawstwo niemieckie chroni w takich sytuacjach interes osób trzecich, bowiem ograniczenia dla zarządów spółek kapitałowych wynikających z umowy/statutu spółki mają znaczenie jedynie w stosunkach wewnętrznych²⁹.

Natomiast druga część art. 17 § 3 normuje odpowiedzialność członków zarządu wobec spółki w przypadku naruszenia umowy lub statutu. Przepis ten nie określa jednak zasady odpowiedzialności oraz jej przesłanek. W takim przypadku należy sięgnąć nie tylko do rozwiązań zawartych w art. 293 i 483 k.s.h., ale również do art. 291 k.s.h. związanych z odpowiedzialnością cywilnoprawną członków zarządu.

* * *

Analizując powyższe rozważania i przedstawione poglądy doktryny, należy przyjąć, że przepisy kodeksu spółek handlowych w art. 17 odchodzą od zasady utrwalonej w doktrynie kodeksu handlowego, iż niezachowanie wymogu podjęcia stosownej uchwały przez organ stanowiący lub nadzorczy spółki kapitałowej powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej dokonanej przez zarząd. Nie do końca można być przekonanym o słuszności tej regulacji, nie wpływa to bowiem na pewność w obrocie między spółkami handlowymi oraz innymi przedsiębiorcami³⁰.

dr Grażyna Cern

Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji

 

 ¹ A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2004, s. 115.

 ² J. P. Naworski, Skutki przekroczenia przez zarządy spółek kapitałowych ograniczeń do dokonywania czynności prawnych (próba wykładni art. 17 kodeksu spółek handlowych), PPH 2001, nr 1, s. 42.

 ³ A. Szumański, Czynności prawne spółki kapitałowej podjęte przez jej zarząd bez zgody rady nadzorczej lub zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia), PPH 1997, nr 7, s. 10; zob. również I. Weiss [w:] Prawo spółek, pod red. S. Włodyki, Kraków 1996, s. 402.

 ⁴ Ibidem, s. 8.

 ⁵ Por. m.in. A. Koch, Następstwa przekroczenia przez zarządy spółek kapitałowych ograniczeń do dokonywania czynności prawnych na tle kodeksu handlowego i projektu prawa spółek handlowych, PPH 2000, nr 6, s. 4 i nast.; zob. również K. Rudnicki, Uzależnienie działania zarządu spółki kapitałowej od decyzji innych organów spółki, „Monitor Prawniczy” 2000, nr 7, s. 433 i nast.

 ⁶ Szerzej na temat oświadczeń woli: Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 1993, s. 141; zob. również M. Gutowski, Sankcja wobec czynności prawnej dokonanej przez „fałszywy organ” osoby prawnej, PPH 2008, nr 3, s. 47 i nast.

 ⁷ Zob. m.in. R. L. Kwaśnicki, Specjalne zasady reprezentacji spółek handlowych posiadających zarząd, „Prawo Spółek” 2004, nr 3, s. 27; oraz M. Ślązak, Konieczność uzyskania zgody na dokonanie określonych czynności prawnych w świetle art. 17 § 1 i 2 k.s.h., „Prawo Spółek” 2004, nr 10, s. 29.

 ⁸ A. Koch, Następstwa przekroczenia, op. cit., s. 8 i nast.; M. Tomczak, Ważność czynności zarządu, „Rzeczpospolita” z 31.10-1.11.2000 r., nr 255; A. Gierat, Konsekwencje nieprzestrzegania zasad reprezentacji spółek kapitałowych, „Prawo Spółek” 2001, nr 1, s. 15; S. Czepita, Z. Kuniewicz, Spór o konwalidację nieważnych czynności prawnych, PiP 2002, nr 9, s. 84 i nast.; oraz Z. Radwański [w:] System prawa prywatnego, tom II, Prawo cywilne - część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa 2002, s. 236 i nast.; K. Rudnicki, Uzależnienie działania zarządu spółki kapitałowej od decyzji innych organów spółki, „Monitor Prawniczy” 2000, nr 7, s. 433.

 ⁹ R. Pabis, Skutki wadliwości czynności prawnych w świetle art. 17 § 1 i 2 k.s.h., s. 20 i nast.; K. Rudnicki, Uzależnienie działania zarządu spółki kapitałowej od decyzji innych organów spółki, „Monitor Prawniczy” 2000, nr 7, s. 434 i nast.; Z. Radwański [w:] System prawa prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna, tom 2, Warszawa 2002, s. 237; P. Antoszek, Charakter prawny uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych zezwalających na dokonanie czynności prawnych przez spółkę, PPH 2006, nr 7, s. 29; S. Czepita, Z. Kuniewicz, Spór o konwalidację nieważnych czynności prawnych, PiP 2002, z 9, s. 16 i nast.; zob. również Ważność umowy zawartej przez członka zarządu spółki z o.o. Glosa do wyroku SN z 11 stycznia 2002 r., PPH 2002, nr 10, s. 53.

¹⁰ S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz, op. cit., s. 253.

¹¹ Zob. A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks, tom I, op. cit., s. 202; J. P. Naworski, Skutki, op. cit., s. 48, P. Antoszek, Charakter, op. cit., s. 29; por. również B. Lewaszkiewicz-Petrykowska [w:] System prawa cywilnego, tom I, s. 772, oraz S. Grzybowski [w:] System prawa cywilnego, tom I, wyd. 2, s. 602 i nast.

¹² A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks, tom I, op. cit., s. 293; zob. A. Wolter, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1970, s. 331.

¹³ A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks, tom I, op. cit., s. 294.

¹⁴ Tamże, s. 294, odmiennie Z. Kuniewicz, S. Czepita, Aspekty wadliwości czynności prawnych spółki kapitałowej, Preis 2002, z. 3, s. 9.

¹⁵ E. Płonka, Umocowanie zarządu spółki kapitałowej do jej reprezentacji, NP 1990, nr 4-6, s. 26 i nast.

¹⁶ A. Szumański, Kodeks, tom I, s. 291.

¹⁷ Odmiennie W. Łukowski, Ograniczenia w reprezentacji spółki z o.o., PPH 1997, nr 11, s. 19, J. Kuropaciński, Glosa do orzeczenia SN, PPH 1999, nr 11, s. 51.

¹⁸ Również Sąd Najwyższy w wyroku z 12 grudnia 1996 r. stwierdził, że art. 103 k.c. nie może w drodze analogii znaleźć zastosowania w przypadku działania „fałszywego organu” I CKN 22/96, OSN, nr 6-7/1996, poz. 75.

¹⁹ Przeciwko możliwości wyróżnienia instytucji konwalidacji opowiedział się S. Grzybowski, O rzekomej konwalidacji nieważnej czynności prawnej, RPEiS 1974, nr 3, s. 37.

²⁰ Tak m.in. I. Karasek, Artykuł 17 k.s.h. a culpa in contrahendo, PPH 2002, nr 9, s. 19 i nast. Inaczej J. Szwaja [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Komentarz KH, tom II, s. 666, Nb 9; oraz A. Gburzyńska-Dulewicz, Pozycja prawna, op. cit., s. 100.

²¹ A. Szumański, Kodeks, op. cit., s. 295.

²² Tamże, s. 295; por. również Pennington s, Company Law, London 2001, s 153 i nast. Zgodnie z poglądami doktryny angielskiej, nawet częściowe spełnienie świadczenia wzajemnego, należy interpretować jako potwierdzenie dokonanej transakcji.

²³ 68/151/EWG, OJ nr L, 65; 14.03.1968, s. 8 zob. tez tezy tej dyrektywy w języku polskim [w:] Prawo Wspólnot Europejskich a prawo polskie. Prawo spółek, pod red. M. Safjana, Warszawa 1996, s. 36.

²⁴ A. Szumański, Kodeks, tom I, s. 282.

²⁵ A. Szumański, Czynności prawne, op. cit., s. 10.

²⁶ S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz, op. cit., s.253.

²⁷ J. P. Naworski, Skutki przekroczenia, op. cit., s.44.

²⁸ Zob. A. Szumański, Kodeks, tom I, s. 289, który uważa również, że „pozorna rozbieżność terminologiczna bierze się stad, że art. 17 § 1 k.s.h. - ustanawiający obowiązek uzyskania ex lege przez zarząd zgody innego organu spółki - nawiązuje do języka przepisów nakładających taki obowiązek, określających w większości przypadków wymóg podjęcia uchwały (por. art. 228-230, 393-394 k.s.h.)”.

²⁹ § 37 GmbH-Gesetz, oraz § 82 Aktiengesetz, zob. również K. Schmidt, Gesellschaftsrecht 1997, s. 814 i nast.

³⁰ Zob. na ten temat K. Rudnicki, Uzależnienie działania zarządu spółki kapitałowej od decyzji innych organów spółki, „Monitor Prawniczy” 2000, nr 7, s. 431 i nast.