Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie są zasady funkcjonowania spółki cichej

Arkadiusz Jaraszek
inforCMS
Na czym polega funkcjonowanie spółki cichej i jakie są jej największe zalety?

Spółka cicha powstaje w wyniku umowy, na mocy której jedna ze stron, określana jako wspólnik cichy, wnosi wkład do przedsiębiorstwa, które druga strona umowy - przedsiębiorca - prowadzi we własnym imieniu i na własny rachunek. Wkład ten przechodzi do majątku przedsiębiorcy, który zobowiązuje się wypłacać wspólnikowi cichemu odpowiednią część zysku przedsiębiorstwa. Ten ostatni zaś nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy wobec jego wierzycieli i może także nie uczestniczyć w stracie przedsiębiorstwa. Na zewnątrz (w obrocie) występuje tylko przedsiębiorca - jedynie on jest także uprawniony i obowiązany do prowadzenia spraw przedsiębiorstwa.

Instytucja ta ma wiele zalet. Można tu wskazać choćby aspekty interesującej lokaty kapitału (dla wspólnika cichego) oraz dokapitalizowanie przedsiębiorstwa i zwiększenie zdolności kredytowej (dla przedsiębiorcy).

Jakich formalności trzeba dopełnić, żeby założyć spółkę cichą? Czy jest potrzebna jakaś umowa?

Spółka cicha nie doczekała się dotąd ustawowej restytucji. Powojenna kodyfikacja prawa cywilnego uchyliła bowiem wiele przepisów kodeksu handlowego z 1934 roku, w tym artykuły dotyczące spółki cichej. Ten ciekawy instrument nie jest zatem obecnie konstrukcją ustawową, ale postrzega się go najczęściej jako cywilnoprawną umowę nienazwaną. Można jednak przy jego analizie pomocniczo stosować dawne, przedwojenne uregulowania kodeksu handlowego.

Umowa spółki cichej nie była w jakikolwiek sposób uregulowana w przepisach kodeksu handlowego. Zresztą forma nie była w żadnej mierze związana z ważnością samej czynności. Jeśli zatem także wspólnik cichy miał status kupca (obecnie powiedzielibyśmy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą), była to dla obu stron umowa handlowa, a zatem, zgodnie z art. 528 par. 1 kodeksu handlowego, wystarczała forma ustna. Jednakże gdy wspólnik cichy kupcem nie był, umowa musiała mieć formę pisemną według postanowień art. 550 kodeksu zobowiązań. Oczywiście w przypadku gdy wspólnik cichy wnosił tytułem wkładu nieruchomość, powinna zostać dochowana forma aktu notarialnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy podkreślić, że kodeks handlowy dawał stronom bardzo dużo swobody w określaniu w umowie wzajemnych stosunków. Ograniczając do minimum liczbę przepisów bezwzględnie obowiązujących (w tym określających kontrolne uprawnienia wspólnika), przyczynił się do powstawania mocno zróżnicowanych umów spółki cichej. Obecnie nie da się wskazać wzorcowej umowy spółki cichej.

Kto reprezentuje spółkę cichą? Czy wspólnik cichy jest w jakiś sposób ujawniany?

Spółkę tę określa się jako cichą, bowiem spółka ta powstaje na mocy umowy pomiędzy kupcem (przedsiębiorcą) a wspólnikiem cichym. Istnienie wspólnika cichego i jego uczestnictwo w przedsiębiorstwie kupca nie jest znane nikomu oprócz stron umowy, a sama spółka wywiera skutki prawne tylko między wspólnikami. Na zewnątrz reprezentuje spółkę wyłącznie przedsiębiorca. Cytując zatem doktrynę, można powiedzieć, że jest to spółka ukryta, utajona, nieformalna czy też nawet tajemna.

Wspólnik cichy nie był w kodeksie handlowym zdefiniowany, nie określono też jego statusu prawnego. Z pewnością nie musi więc nim być kupiec (rejestrowy lub nierejestrowy). Przyjmuje się jednak powszechnie, że może być nim każdy podmiot prawa posiadający zdolność prawną, a zatem każda osoba prawna lub fizyczna, która wyraża wolę zostania wspólnikiem cichym. Nie podlega on też ujawnieniu w jakimkolwiek rejestrze.

Jak rozliczają się przedsiębiorca i wspólnik także po rozwiązaniu spółki cichej?

W przeszłości kwestie te regulowały dwa artykuły kodeksu handlowego - 693 i 694. Kupiec dokonywał rozliczenia ze wspólnikiem cichym na podstawie osobnego bilansu i wypłacał mu należność w gotówce. Ważne było sprecyzowanie dnia bilansowego, który ustalano różnie - w zależności od przyczyny rozwiązania spółki. Wspólnik cichy uczestniczył tylko w zysku i stratach przedsiębiorstwa, a punktem wyjścia do rozliczeń był jego wkład i zysk z ostatniego roku obrotowego.

Za przygotowanie bilansu przedsiębiorstwa na czas odpowiadał kupiec. Wspólnik cichy miał roszczenie o przedłożenie bilansu. O ile umowa nie stanowiła inaczej, temu ostatniemu nie przysługiwała żadna dywidenda za wewnętrzną wartość przedsiębiorstwa. Zaraz po rozliczeniu następowała wypłata gotówki należnej wspólnikowi cichemu, który uczestniczył w niezakończonych sprawach i miał prawo żądania wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysków i strat z końcem każdego roku obrotowego. Sprawy te miał prowadzić kupiec lub inna osoba, która stała się posiadaczem przedsiębiorstwa, z odpowiednią dbałością według staranności sumiennego kupca.

Jak wygląda kwestia związana z podatkami w spółce cichej?

W ustawach podatkowych brak jest regulacji odnoszących się wprost do opodatkowania wspólników spółki cichej. Problematyczna jest przede wszystkim właściwa kwalifikacja przychodów wspólnika cichego (osoby fizycznej). Można przyjąć, że przychód wspólnika cichego nie jest przychodem z działalności gospodarczej, bowiem zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych cechą działalności gospodarczej jest prowadzenie jej we własnym imieniu i na własny rachunek. Przychód ten zbliża się w swoim charakterze raczej do przychodu z kapitałów pieniężnych i innych praw majątkowych. Za przychód z kapitałów pieniężnych będzie go można uznać zwłaszcza wtedy, gdy dana umowa spółki cichej będzie posiadać cechy pożyczki. Warunkiem będzie tu zawarcie w treści umowy obowiązku zwrotu wspólnikowi cichemu kwoty, jaką włożył do spółki cichej tytułem wkładu, która to kwota będzie potraktowana jako pożyczka, a udział w zysku jako odsetki od tej pożyczki. W takim przypadku należy jednak wyłączyć takiego wspólnika z partycypowania w stratach spółki cichej.

Spółka cicha może jednak przynosić przedsiębiorcy niebagatelne korzyści podatkowe. Największą rolę odgrywa zaś możliwość obniżenia wysokości podatku dochodowego poprzez prosty zabieg rozłożenia dochodu przedsiębiorstwa na wspólników cichych będących członkami rodziny właściciela przedsiębiorstwa. Unika się wtedy przekroczenia wyższego progu zazwyczaj progresywnego podatku dochodowego i kumulacji dochodu po stronie właściciela przedsięwzięcia. Warto dodać, że to dochód przedsiębiorstwa zmniejszony o wartość zysku należnego wspólnikowi cichemu jest podstawą opodatkowania przedsiębiorcy.

Czy w innych krajach, np. Unii Europejskiej, występuje podmiot na kształt spółki cichej, a jeżeli tak, to na jakich zasadach?

Instytucja spółki cichej została przyjęta i uregulowana w wielu państwach, w tym Unii Europejskiej. Można jednak wyróżnić trzy sposoby jej ujmowania. Do grupy pierwszej należą przede wszystkim Niemcy oraz wiele krajów korzystających z niemieckiego stanu prawnego jak Grecja, Belgia, Luksemburg oraz Austria. Spółka cicha istnieje w tamtejszych porządkach prawnych od wielu lat, jest znaną i uznaną formą aktywizacji gospodarczej oraz cieszy się z reguły sporą popularnością. Co za tym idzie, poświęca się jej sporo uwagi zarówno w doktrynie, jak i judykaturze. Łączy je podobna podatkowa kwalifikacja tej instytucji - dochody z niej osiągane klasyfikuje się jako dochody z przedsiębiorstwa lub też dywidendy.

Do drugiej grupy zaliczyć można te państwa, które akceptują spółkę cichą w swych porządkach prawnych. Czynią tak między innymi Francja, Włochy i Hiszpania. Jednakże nie jest tam spółka cicha szczególnie popularna, a - co ważniejsze - kraje te wykazują znaczne różnice w jej regulacji prawnej zarówno w prawie handlowym, jak i podatkowym, co rodzi czasami mniej lub bardziej poważne kłopoty z klasyfikacją oraz zastosowaniem w praktyce tej instytucji.

Ostatnią grupę stanowią kraje, gdzie spółka cicha w ogóle nie znalazła swego miejsca w kodyfikacjach. Tam też stosuje się różnorakie zabiegi, których celem jest znalezienie rozwiązań zastępczych. Jeśli zaś już takie funkcjonują, niezwykle niejednolite jest traktowanie ich przez prawo fiskalne - mogą one podlegać opodatkowaniu jak dochody z odsetek, przedsiębiorstwa lub dywidendy. Do grupy tej zaliczają się przede wszystkim kraje anglosaskie - Wielka Brytania, Stany Zjednoczone - oraz Kanada, Holandia czy Szwecja.

W jakiego rodzaju działalności gospodarczej spółka cicha może być szczególnie wykorzystywana?

Spółka cicha nie jest wpisywana do żadnych rejestrów handlowych. Ma przecież jedynie wewnętrzny charakter. Jeśli zatem zależy wspólnikowi cichemu na ukryciu swego zaangażowania w jakimś przedsięwzięciu gospodarczym, jest bardzo prawdopodobne, że wniesienie wkładu i dalsza współpraca z przedsiębiorcą pozostaną nieznane osobom trzecim.

Jeśli dany podmiot zainteresowany jest jakimś eksperymentalnym, nowatorskim przedsięwzięciem, ale - na przykład ze względu na możliwość utraty dobrego imienia w razie niepowodzenia - obawia się oficjalnie w nie zaangażować, spółka cicha daje mu szansę zachowania w tajemnicy faktu finansowego wspierania owego projektu.

Wspólnik cichy może także wybrać formę spółki cichej ze względu na chęć ukrycia swych działań przed konkurencją, szczególnie gdy utrzymuje stosunki handlowe z kontrahentami stanowiącymi taką konkurencję w stosunku do przedsięwzięcia, w którym uczestniczy wkładem. Stanie się tak również w przypadku, gdy pragnie zaangażować się w działalność konkurencyjną wobec tej, którą prowadzi sam lub z partnerami.

Spółka cicha stanowi ciekawą alternatywę dla lokat bankowych oraz funduszy powierniczych. W przypadku tych instytucji wnoszący wkład nie ma żadnej możliwości decydowania o sposobie inwestycji swego kapitału, podczas gdy w spółce cichej może zawsze wpływać na działanie właściciela przedsiębiorstwa - szczególnie w tzw. nietypowej spółce cichej. Lokata kapitału w przedsiębiorstwie odnoszącym gospodarcze sukcesy jest ponadto w stosunku do lokat bankowych znacznie korzystniejsza. Przynosi o wiele większy zysk, niż oprocentowanie wkładów pieniężnych. Ponadto sam wkład do przedsiębiorstwa może mieć postać nie tylko gotówki, ale też aportu (wkładu niepieniężnego), na przykład nieruchomości czy wierzytelności. W przypadku zaś banków jest to niemożliwe.

dr Krzysztof Załucki

LL.M. Eur., radca prawny w kancelarii CWW S. Cetera, M. Węgrzyn-Wysocka i Wspólnicy

 

Rozmawiał ARKADIUSZ JARASZEK

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. nr 57, poz. 502 z późn. zm.) - art. 682-695.

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: GP
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Coraz więcej sztucznej inteligencji w handlu

    Wartość wdrożeń sztucznej inteligencji na globalnym rynku detalicznym w 2023 roku ma wynieść 10,76 mld dolarów. To dopiero początek.

    Onboarding – wdrożenie do pracy zdalnie. Jak zwiększyć efektywność?

    Praca zdalna daje możliwości, które jeszcze kilka lat temu były nieosiągalne. Coraz więcej organizacji stawia na ten model, dając możliwość pracy z własnego domu czy nawet z drugiego końca świata. O ile samo działanie jest już w większości przypadków bezproblemowe, warto zwrócić uwagę na proces wdrożenia w świat nowej organizacji i nowych obowiązków. 

    Wymiana opon na letnie 2023. Kiedy, jak i za ile? Sprawdźmy

    Wymiana opon na letnie 2023, czyli dziś przygotujemy dla kierowców tabletkę wiedzy na ten temat. Kiedy zmienić opony, o czym pamiętać i ile to kosztuje w 2023 roku?

    Czy 2023 Będzie Znów Rokiem Obligacji? Co z akcjami?

    Ubiegły rok na rynkach finansowych stał bez wątpienia pod znakiem obligacji. Wzrosty oprocentowania obligacji wystąpiły na niemal wszystkich znaczących rynkach. Oprocentowanie obligacji rosło zarówno w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, jak i na amerykańskim rynku obligacji. Roczny wzrost na amerykańskich obligacjach dziesięcioletnich wyniósł 62,35%.

    Najem instytucjonalny – sektor PRS z ambitnymi planami budowy

    Przedłużający się konflikt w Ukrainie oraz znacznie obniżona zdolność kredytowa ludzi zwiększają popyt na wynajem mieszkań i tym samym wpływają na rozwój rynku PRS w Polsce. Według danych Eurostatu z 2021 roku, w Unii Europejskiej około 30 proc. ludności mieszka w wynajmowanych mieszkaniach, podczas gdy w Polsce tylko około 13 proc.

    Czy można dostać mandat z kamery? I to na kilka sposobów

    Czy można dostać mandat z kamery? Oczywiście że tak. Co więcej, sposobów zdobywania nagrań służby mają co najmniej kilka. Poznajmy je.

    Mitsubishi L200 2024. Tak będzie wyglądać nowe wcielenie pick-up`a

    Mitsubishi L200 2024, czyli kolejna generacja modelu ujrzy światło dzienne jeszcze w tym roku lub na początku kolejnego. Co wiadomo o modelu?

    Volkswagen ID.2all. Tak będzie wyglądać elektryczne Polo?

    Volkswagen ID.2all zapowiada koncepcję dostępnej, elektrycznej mobilności dla Europejczyków. Jest rozmiarów modelu Polo. Trafi zatem do segmentu B.

    Na co zwracają uwagę najemcy mieszkań wybierając mieszkanie?

    Pieniądze to nie wszystko. Długa lista pytań od lokatorów do właścicieli mieszkań na wynajem                  

    Dlaczego warto kupić mieszkanie w kamienicy?

    Mieszkania w kamienicach przeżywają prawdziwy renesans! Oto 3 powody, dla których warto je teraz kupić.

    Dane GUS o sprzedaży detalicznej – komentarz rynkowy

    Główny Urząd Statystyczny opublikował wczoraj dane na temat sprzedaży detalicznej w lutym 2023. Porównując rok do roku spadła ona aż o 5 proc. (rok temu w lutym zanotowano wzrost o 8,1 proc.), a w porównaniu ze styczniem spadek wyniósł 3,6 proc.

    Przewoźniku - dopilnuj nowego obowiązku, jeśli nie chcesz stracić zezwolenia

    Pakiet mobilności ponownie o sobie przypomina. Zgodnie ze zmianami w ustawie o transporcie drogowym, przewoźnicy są zobowiązani do spełnienia kolejnego obowiązku. Chodzi o przepis, wprowadzający konieczność zgłoszenia ilości zatrudnionych kierowców. W tym roku oświadczenie należy zgłosić już do 31 marca, a brak wypełnienia formalności może wiązać się poważnymi konsekwencjami dla przewoźników.

    Po kryzysie niektórych banków USA, cały świat patrzy na Fed

    Śmiało można stwierdzić, że dzisiejsza decyzja ws. stóp procentowych w USA, jest jedną z najważniejszych i najbardziej wyczekiwanych w ciągu ostatnich lat. Wszystko za sprawą niedawnych wydarzeń, gdy po rynkach rozlała się fala systemowych zagrożeń w sektorze bankowym. Jeszcze przed upadkiem SVB, rynkowy konsensus zakładał, że marcowe posiedzenie amerykańskiego Federalnego Komitetu Otwartego Rynku pozostawi po sobie podwyżkę stóp o 50 pb. Przewidywania te spotkały się z falą krytyki ze strony największych banków na Wall Street. Sytuacja jednak uległa zmianie. Jaka więc będzie decyzja Fedu i co się zmieniło w kwestii dolara? 

    Coraz więcej Polek zakłada własny biznes

    Jednym z kluczowych wyzwań wymienianych przez respondentki jest niewystarczająca wiedza na temat formalności związanych z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej oraz niechęć do ryzyka.

    SCT Warszawa. Warszawscy rodzice chcą ostrzejszych restrykcji

    SCT w Warszawie powstanie. Siedem postulatów wobec władz Warszawy wystosowała wspólna inicjatywa rodziców i ruchów społecznych. O co wnoszą?

    Kobieta z misją nie tylko gospodarczą

    Przedsiębiorcy, którzy w swoim regionie zrobili już wszystko, mogą nadal dużo zrobić w krajach gdzie brakuje tego, w czym oni się wyspecjalizowali. O misjach gospodarczych opowiada Beata Drzazga – Przedsiębiorca Wizjoner, który czerpie radość i energię z pomagania w biznesie i w życiu innym ludziom. 

    Mercedes GLB 2023. Lifting mocno delikatny. Zmian zbyt wiele nie ma

    Mercedes GLB 2023, czyli SUV niemieckiej marki przeszedł właśnie lifting. Co zmieniło się w modelu? Zmian prawie nie widać. To dobrze czy źle?

    Samochód do strefy czystego transportu. O czym pamiętać kupując auto używane?

    Samochód do strefy czystego transportu to pojęcie, którym Polacy interesują się coraz mocniej. O czym powinien pamiętać podczas zakupu mieszkaniec SCT?

    Kolizji mniej, ale likwidacja szkód coraz droższa...

    Kolizji mniej, ale likwidacja szkód coraz droższa? To zdanie idealnie opisuje zeszłoroczną sytuację na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych.

    Czy ChatGPT pomoże w walce z cyberprzestępczością?

    ChatGPT stał się groźnym narzędziem w rękach cyberprzestępców. Jednak, jak przekonują eksperci z Sophos, ten zaawansowany model językowy, zdolny do pisania i analizowania nawet dłuższych tekstów, może być również bardzo pomocny w walce z hakerami i internetowymi oszustami. Sztuczną inteligencję da się z powodzeniem wykorzystać do namierzania podejrzanej aktywności, filtrowania wiadomości e-mail czy przeciwdziałania cyberatakom z wykorzystaniem komponentów wbudowanych w system Microsoft Windows (LOLBin). 

    Mitsubishi Eclipse Cross Ralliart. PHEV z rajdowym sznytem. Tylko sznytem

    Mitsubishi Eclipse Cross Ralliart to nowa wersja japońskiego coupe SUV-a napędzanego hybrydą plug-in. Zmiany? Te dotyczą tylko stylizacji. Szkoda...

    Mercedes GLA 2023. Mały SUV z Niemiec przeszedł drobny zabieg

    Mercedes GLA 2023, czyli mniejszy z niemieckich SUV-ów przeszedł lifting. W jego ramach nieznacznie zmienił się design, ale i paleta silników.

    Toyota Hilux powstała w 1968 roku. Kończy właśnie 55 lat!

    Toyota Hilux zadebiutowała na rynku w roku 1968. A więc jak nietrudno policzyć, powoli zbliża się do wieku emerytalnego. Tyle że pick-up ani myśli się zatrzymywać!

    Polacy kochają mięso, jedzą je nawet 6 razy w tygodniu! Jakie wybierają najczęściej?

    Polacy jedzą dużo mięsa. Prawie czterech na dziesięciu badanych sięga po nie zazwyczaj 2-3 razy w tygodniu. Co trzecia osoba robi to nawet 4-6 razy w tym czasie. Na co dzień rodacy wybierają drób i wieprzowinę, ale ważne miejsca na liście zakupowej zajmują też ryby i owoce morza. Z kolei wołowina plasuje się wysoko w kategorii mięs jadanych od czasu do czasu. Natomiast dziczyzna i jagnięcina są rzadko wybierane przez konsumentów. Takie wnioski płyną z ogólnopolskiego badania Kantar Polska i Grupy BLIX, przeprowadzonego na próbie blisko 1,8 tys. konsumentów.

    Śniadanie biznesowe w Gdańsku: sygnaliści w firmie, zmiany w prawie pracy 2023, ochrona danych osobowych

    18 kwietnia 2023 r. w Gdańsku odbędzie się Śniadanie biznesowe – prawo w pigułce, poświęcone praktycznym zagadnieniom prawnym obowiązującym przedsiębiorców w 2023 r. Szkolenie organizuje Rödl & Partner. Partnerem medialnym szkolenia są: portal Infor.pl, organizacja pracodawców „Pracodawcy Pomorza”, Francusko-Polska Izba Gospodarcza, Polsko-Niemieckie Koło Gospodarcze, a także Brytyjsko-Polska Izba Handlowa. Udział w szkoleniu jest bezpłatny.