REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie są zasady funkcjonowania spółki cichej

Arkadiusz Jaraszek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Na czym polega funkcjonowanie spółki cichej i jakie są jej największe zalety?

Spółka cicha powstaje w wyniku umowy, na mocy której jedna ze stron, określana jako wspólnik cichy, wnosi wkład do przedsiębiorstwa, które druga strona umowy - przedsiębiorca - prowadzi we własnym imieniu i na własny rachunek. Wkład ten przechodzi do majątku przedsiębiorcy, który zobowiązuje się wypłacać wspólnikowi cichemu odpowiednią część zysku przedsiębiorstwa. Ten ostatni zaś nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy wobec jego wierzycieli i może także nie uczestniczyć w stracie przedsiębiorstwa. Na zewnątrz (w obrocie) występuje tylko przedsiębiorca - jedynie on jest także uprawniony i obowiązany do prowadzenia spraw przedsiębiorstwa.

REKLAMA

Instytucja ta ma wiele zalet. Można tu wskazać choćby aspekty interesującej lokaty kapitału (dla wspólnika cichego) oraz dokapitalizowanie przedsiębiorstwa i zwiększenie zdolności kredytowej (dla przedsiębiorcy).

Jakich formalności trzeba dopełnić, żeby założyć spółkę cichą? Czy jest potrzebna jakaś umowa?

REKLAMA

Spółka cicha nie doczekała się dotąd ustawowej restytucji. Powojenna kodyfikacja prawa cywilnego uchyliła bowiem wiele przepisów kodeksu handlowego z 1934 roku, w tym artykuły dotyczące spółki cichej. Ten ciekawy instrument nie jest zatem obecnie konstrukcją ustawową, ale postrzega się go najczęściej jako cywilnoprawną umowę nienazwaną. Można jednak przy jego analizie pomocniczo stosować dawne, przedwojenne uregulowania kodeksu handlowego.

Umowa spółki cichej nie była w jakikolwiek sposób uregulowana w przepisach kodeksu handlowego. Zresztą forma nie była w żadnej mierze związana z ważnością samej czynności. Jeśli zatem także wspólnik cichy miał status kupca (obecnie powiedzielibyśmy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą), była to dla obu stron umowa handlowa, a zatem, zgodnie z art. 528 par. 1 kodeksu handlowego, wystarczała forma ustna. Jednakże gdy wspólnik cichy kupcem nie był, umowa musiała mieć formę pisemną według postanowień art. 550 kodeksu zobowiązań. Oczywiście w przypadku gdy wspólnik cichy wnosił tytułem wkładu nieruchomość, powinna zostać dochowana forma aktu notarialnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy podkreślić, że kodeks handlowy dawał stronom bardzo dużo swobody w określaniu w umowie wzajemnych stosunków. Ograniczając do minimum liczbę przepisów bezwzględnie obowiązujących (w tym określających kontrolne uprawnienia wspólnika), przyczynił się do powstawania mocno zróżnicowanych umów spółki cichej. Obecnie nie da się wskazać wzorcowej umowy spółki cichej.

Kto reprezentuje spółkę cichą? Czy wspólnik cichy jest w jakiś sposób ujawniany?

REKLAMA

Spółkę tę określa się jako cichą, bowiem spółka ta powstaje na mocy umowy pomiędzy kupcem (przedsiębiorcą) a wspólnikiem cichym. Istnienie wspólnika cichego i jego uczestnictwo w przedsiębiorstwie kupca nie jest znane nikomu oprócz stron umowy, a sama spółka wywiera skutki prawne tylko między wspólnikami. Na zewnątrz reprezentuje spółkę wyłącznie przedsiębiorca. Cytując zatem doktrynę, można powiedzieć, że jest to spółka ukryta, utajona, nieformalna czy też nawet tajemna.

Wspólnik cichy nie był w kodeksie handlowym zdefiniowany, nie określono też jego statusu prawnego. Z pewnością nie musi więc nim być kupiec (rejestrowy lub nierejestrowy). Przyjmuje się jednak powszechnie, że może być nim każdy podmiot prawa posiadający zdolność prawną, a zatem każda osoba prawna lub fizyczna, która wyraża wolę zostania wspólnikiem cichym. Nie podlega on też ujawnieniu w jakimkolwiek rejestrze.

Jak rozliczają się przedsiębiorca i wspólnik także po rozwiązaniu spółki cichej?

W przeszłości kwestie te regulowały dwa artykuły kodeksu handlowego - 693 i 694. Kupiec dokonywał rozliczenia ze wspólnikiem cichym na podstawie osobnego bilansu i wypłacał mu należność w gotówce. Ważne było sprecyzowanie dnia bilansowego, który ustalano różnie - w zależności od przyczyny rozwiązania spółki. Wspólnik cichy uczestniczył tylko w zysku i stratach przedsiębiorstwa, a punktem wyjścia do rozliczeń był jego wkład i zysk z ostatniego roku obrotowego.

Za przygotowanie bilansu przedsiębiorstwa na czas odpowiadał kupiec. Wspólnik cichy miał roszczenie o przedłożenie bilansu. O ile umowa nie stanowiła inaczej, temu ostatniemu nie przysługiwała żadna dywidenda za wewnętrzną wartość przedsiębiorstwa. Zaraz po rozliczeniu następowała wypłata gotówki należnej wspólnikowi cichemu, który uczestniczył w niezakończonych sprawach i miał prawo żądania wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysków i strat z końcem każdego roku obrotowego. Sprawy te miał prowadzić kupiec lub inna osoba, która stała się posiadaczem przedsiębiorstwa, z odpowiednią dbałością według staranności sumiennego kupca.

Jak wygląda kwestia związana z podatkami w spółce cichej?

W ustawach podatkowych brak jest regulacji odnoszących się wprost do opodatkowania wspólników spółki cichej. Problematyczna jest przede wszystkim właściwa kwalifikacja przychodów wspólnika cichego (osoby fizycznej). Można przyjąć, że przychód wspólnika cichego nie jest przychodem z działalności gospodarczej, bowiem zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych cechą działalności gospodarczej jest prowadzenie jej we własnym imieniu i na własny rachunek. Przychód ten zbliża się w swoim charakterze raczej do przychodu z kapitałów pieniężnych i innych praw majątkowych. Za przychód z kapitałów pieniężnych będzie go można uznać zwłaszcza wtedy, gdy dana umowa spółki cichej będzie posiadać cechy pożyczki. Warunkiem będzie tu zawarcie w treści umowy obowiązku zwrotu wspólnikowi cichemu kwoty, jaką włożył do spółki cichej tytułem wkładu, która to kwota będzie potraktowana jako pożyczka, a udział w zysku jako odsetki od tej pożyczki. W takim przypadku należy jednak wyłączyć takiego wspólnika z partycypowania w stratach spółki cichej.

Spółka cicha może jednak przynosić przedsiębiorcy niebagatelne korzyści podatkowe. Największą rolę odgrywa zaś możliwość obniżenia wysokości podatku dochodowego poprzez prosty zabieg rozłożenia dochodu przedsiębiorstwa na wspólników cichych będących członkami rodziny właściciela przedsiębiorstwa. Unika się wtedy przekroczenia wyższego progu zazwyczaj progresywnego podatku dochodowego i kumulacji dochodu po stronie właściciela przedsięwzięcia. Warto dodać, że to dochód przedsiębiorstwa zmniejszony o wartość zysku należnego wspólnikowi cichemu jest podstawą opodatkowania przedsiębiorcy.

Czy w innych krajach, np. Unii Europejskiej, występuje podmiot na kształt spółki cichej, a jeżeli tak, to na jakich zasadach?

Instytucja spółki cichej została przyjęta i uregulowana w wielu państwach, w tym Unii Europejskiej. Można jednak wyróżnić trzy sposoby jej ujmowania. Do grupy pierwszej należą przede wszystkim Niemcy oraz wiele krajów korzystających z niemieckiego stanu prawnego jak Grecja, Belgia, Luksemburg oraz Austria. Spółka cicha istnieje w tamtejszych porządkach prawnych od wielu lat, jest znaną i uznaną formą aktywizacji gospodarczej oraz cieszy się z reguły sporą popularnością. Co za tym idzie, poświęca się jej sporo uwagi zarówno w doktrynie, jak i judykaturze. Łączy je podobna podatkowa kwalifikacja tej instytucji - dochody z niej osiągane klasyfikuje się jako dochody z przedsiębiorstwa lub też dywidendy.

Do drugiej grupy zaliczyć można te państwa, które akceptują spółkę cichą w swych porządkach prawnych. Czynią tak między innymi Francja, Włochy i Hiszpania. Jednakże nie jest tam spółka cicha szczególnie popularna, a - co ważniejsze - kraje te wykazują znaczne różnice w jej regulacji prawnej zarówno w prawie handlowym, jak i podatkowym, co rodzi czasami mniej lub bardziej poważne kłopoty z klasyfikacją oraz zastosowaniem w praktyce tej instytucji.

Ostatnią grupę stanowią kraje, gdzie spółka cicha w ogóle nie znalazła swego miejsca w kodyfikacjach. Tam też stosuje się różnorakie zabiegi, których celem jest znalezienie rozwiązań zastępczych. Jeśli zaś już takie funkcjonują, niezwykle niejednolite jest traktowanie ich przez prawo fiskalne - mogą one podlegać opodatkowaniu jak dochody z odsetek, przedsiębiorstwa lub dywidendy. Do grupy tej zaliczają się przede wszystkim kraje anglosaskie - Wielka Brytania, Stany Zjednoczone - oraz Kanada, Holandia czy Szwecja.

W jakiego rodzaju działalności gospodarczej spółka cicha może być szczególnie wykorzystywana?

Spółka cicha nie jest wpisywana do żadnych rejestrów handlowych. Ma przecież jedynie wewnętrzny charakter. Jeśli zatem zależy wspólnikowi cichemu na ukryciu swego zaangażowania w jakimś przedsięwzięciu gospodarczym, jest bardzo prawdopodobne, że wniesienie wkładu i dalsza współpraca z przedsiębiorcą pozostaną nieznane osobom trzecim.

Jeśli dany podmiot zainteresowany jest jakimś eksperymentalnym, nowatorskim przedsięwzięciem, ale - na przykład ze względu na możliwość utraty dobrego imienia w razie niepowodzenia - obawia się oficjalnie w nie zaangażować, spółka cicha daje mu szansę zachowania w tajemnicy faktu finansowego wspierania owego projektu.

Wspólnik cichy może także wybrać formę spółki cichej ze względu na chęć ukrycia swych działań przed konkurencją, szczególnie gdy utrzymuje stosunki handlowe z kontrahentami stanowiącymi taką konkurencję w stosunku do przedsięwzięcia, w którym uczestniczy wkładem. Stanie się tak również w przypadku, gdy pragnie zaangażować się w działalność konkurencyjną wobec tej, którą prowadzi sam lub z partnerami.

Spółka cicha stanowi ciekawą alternatywę dla lokat bankowych oraz funduszy powierniczych. W przypadku tych instytucji wnoszący wkład nie ma żadnej możliwości decydowania o sposobie inwestycji swego kapitału, podczas gdy w spółce cichej może zawsze wpływać na działanie właściciela przedsiębiorstwa - szczególnie w tzw. nietypowej spółce cichej. Lokata kapitału w przedsiębiorstwie odnoszącym gospodarcze sukcesy jest ponadto w stosunku do lokat bankowych znacznie korzystniejsza. Przynosi o wiele większy zysk, niż oprocentowanie wkładów pieniężnych. Ponadto sam wkład do przedsiębiorstwa może mieć postać nie tylko gotówki, ale też aportu (wkładu niepieniężnego), na przykład nieruchomości czy wierzytelności. W przypadku zaś banków jest to niemożliwe.

dr Krzysztof Załucki

LL.M. Eur., radca prawny w kancelarii CWW S. Cetera, M. Węgrzyn-Wysocka i Wspólnicy

 

Rozmawiał ARKADIUSZ JARASZEK

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. nr 57, poz. 502 z późn. zm.) - art. 682-695.

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podatek dochodowy 2025: skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt. Trzeba szybko decydować się na wybór formy opodatkowania, jaki termin - do kiedy

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

REKLAMA

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

Wygrywamy dzięki pracownikom [WYWIAD]

Rozmowa z Beatą Rosłan, dyrektorką HR w Jacobs Douwe Egberts, o tym, jak skuteczna polityka personalna wspiera budowanie pozycji lidera w branży.

Zespół marketingu w organizacji czy outsourcing usług – które rozwiązanie jest lepsze?

Lepiej inwestować w wewnętrzny zespół marketingowy czy może bardziej opłacalnym rozwiązaniem jest outsourcing usług marketingowych? Marketing odgrywa kluczową rolę w sukcesie każdej organizacji. W dobie cyfryzacji i rosnącej konkurencji firmy muszą stale dbać o swoją obecność na rynku, budować markę oraz skutecznie docierać do klientów.

REKLAMA

Rekompensata dla rolnika za brak zapłaty za sprzedane produkty rolne. Wnioski tylko do 31 marca 2025 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przypomina, że od 1 lutego do 31 marca 2025 r. producent rolny lub grupa może złożyć do oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) wniosek o przyznanie rekompensaty z tytułu nieotrzymania zapłaty za sprzedane produkty rolne od podmiotu prowadzącego skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, który stał się niewypłacalny w 2023 lub 2024 r. - w rozumieniu ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa (FOR).

Zintegrowane raportowanie ESG zaczyna już być standardem. Czy w Polsce też?

96% czołowych firm na świecie raportuje zrównoważony rozwój, a 82% włącza dane ESG do raportów rocznych. W Polsce 89% dużych firm publikuje takie raporty, ale tylko 22% działa zgodnie ze standardami ESRS, co stanowi wyzwanie dla konkurencyjności na rynku UE.

REKLAMA