REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy między spółką kapitałową a członkiem zarządu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Adam Ambroziewicz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kto reprezentuje spółkę w przypadku zawierania przez nią umowy z członkiem jej zarządu? Czy dotyczy to wszystkich umów? Jaką formę powinno mieć pełnomocnictwo?

REKLAMA

W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 k.s.h.). Analogiczną regulację zawiera art. 379 § 1 k.s.h. w odniesieniu do spółki akcyjnej. Przepisy te są wyjątkiem od ogólnych zasad reprezentacji spółki przez zarząd z art. 201 § 1 i art. 204 k.s.h. (w przypadku spółki akcyjnej - art. 368 § 1 i art. 372 k.s.h.), które przyznają zarządowi bezwarunkowe prawo reprezentacji wobec osób trzecich.

REKLAMA

Członek zarządu jednak nie jest w żadnym razie w stosunku do spółki osobą trzecią. Zarząd, poza wykonywaniem bieżącej działalności spółki i reprezentowaniem jej, jest także instytucją zaufania publicznego1. Oznacza to m.in., że ma obowiązek działać dla dobra spółki, a działanie na szkodę spółki podlega sankcji karnej (art. 585 k.s.h.). Obowiązek działania dla dobra spółki może jednak być narażony w sytuacji różnego rodzaju konfliktu interesów. Te sytuacje konfliktu interesów zostały unormowane m.in. w art. 209-211 k.s.h. (w odniesieniu do spółki akcyjnej - w art. 377 i 379-380 k.s.h.).

Artykuły 210 i 379 k.s.h. są bowiem tylko dwoma z wielu możliwych przypadków, w których występuje kolizja interesów między członkiem zarządu a spółką. Kolizja ta wiąże się właśnie z zawieraniem przez spółkę umów z osobami mającymi znaczny wpływ na jej funkcjonowanie. Właśnie dlatego w art. 210 i 379 k.s.h. wyłączono ogólne zasady reprezentacji przez zarząd.

Których umów dotyczą omawiane regulacje

REKLAMA

Stosownie do obecnie jednolicie przyjmowanej w orzecznictwie i doktrynie interpretacji (przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 września 1995 r., I ACR 595/95, Lex Polonica nr 325177, A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 943) art. 379 i 210 k.s.h. dotyczą wszelkich umów między członkiem zarządu a spółką.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podział na umowy związane ze sprawowaniem funkcji członka zarządu (m.in. umowę o pracę w spółce, umowę o zarządzanie spółką) i inne umowy (np. umowę najmu, sprzedaży, przelewu - cesji wierzytelności), do których miałyby się stosować ogólne zasady reprezentacji, nie znajduje uzasadnienia. Przepisy te znajdują zastosowanie, choćby umowę miał zawrzeć ze spółką tylko jeden członek zarządu. Przepisy te stosuje się także w odniesieniu do innych uprawnionych do reprezentacji spółki członków zarządu, niewchodzących konkretną umową w zobowiązanie ze spółką2. Oznacza to m.in., iż żaden z pozostałych członków zarządu nie może być pełnomocnikiem powołanym uchwałą zgromadzenia wspólników. Przepisów tych natomiast nie stosuje się, jeżeli członek zarządu zawiera ze spółką umowę występując w roli konsumenta, na warunkach, które nie odbiegają od powszechnie stosowanych przez spółkę w obrocie wobec innych konsumentów.

Przykład

Spółka prowadzi salon ze sprzętem komputerowym. Członek zarządu tej spółki przychodzi do salonu i nabywa sprzęt elektroniczny na warunkach, które nie odbiegają od stosowanych przez spółkę wobec innych konsumentów.

Przepisy te obowiązują od dnia powołania danej osoby na członka zarządu do dnia jej odwołania. Oznacza to, że jeżeli członek zarządu został już odwołany z pełnionej funkcji, reprezentacja spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika może nie być skuteczna.

Przykład

1 lutego członek zarządu został odwołany z pełnionej funkcji. Jednocześnie obowiązywała zawarta z nim wcześniej umowa o pracę, a członek zarządu przebywał od pewnego czasu na zwolnieniu lekarskim. Następnie rozwiązano z nim umowę o pracę z powodu choroby trwającej dłużej niż 270 dni. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę złożyła 2 lipca osoba upoważniona przez radę nadzorczą do zawierania umów z członkami zarządu. Osoba ta nie była upoważniona do dokonywania z pracownikiem czynności z zakresu prawa pracy. Oświadczenie nie zostało skutecznie złożone, gdyż osoba, wobec której je złożono, nie była w dacie oświadczenia członkiem zarządu. Tymczasem zgodnie z art. 31kodeksu pracy za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Sposób reprezentacji

Przy zawieraniu umów między spółką a członkiem jej zarządu możemy mieć do czynienia z następującymi sytuacjami:

1) w spółce nie ma rady nadzorczej,

2) w spółce jest rada nadzorcza i został powołany uchwałą wspólników pełnomocnik,

3) w spółce jest rada nadzorcza i nie powołano pełnomocnika.

W pierwszej sytuacji w celu zawarcia umowy zgromadzenie wspólników musi powołać pełnomocnika. W sytuacji trzeciej spółkę reprezentuje rada nadzorcza. W sytuacji drugiej kwestia sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy kompetencje pełnomocnika są niezależne od kompetencji rady nadzorczej.

Artykuł 210 § 1 k.s.h. (odpowiednio w stosunku do spółki akcyjnej art. 379 § 1 k.s.h.) przyznaje radzie nadzorczej własną i niezależną kompetencję (uprawnienie) do reprezentowania spółki. Uprawnienie to jest niezależne od woli zgromadzenia wspólników. Stąd należy przyjąć w sytuacji drugiej wielość podmiotów uprawnionych do zawarcia umowy.

Zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h. zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu albo na jego rzecz wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że w niektórych przypadkach do skutecznego zawarcia umowy spółki z członkiem zarządu nie wystarcza sama reprezentacja przez radę nadzorczą lub pełnomocnika, ale potrzebna jest ponadto zgoda zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia).

Zgoda taka jest wymagana nie tylko w przypadku uregulowanym w art. 15 k.s.h., ale przykładowo w razie zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego (w odniesieniu do spółki z o.o. - art. 228 k.s.h., w przypadku spółki akcyjnej - art. 393 k.s.h.).

Forma uchwały powołującej pełnomocnika

Niekiedy mogą istnieć wymagania szczególne w zakresie formy czynności. Nabycie lub zbycie nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Podobnie jest w przypadku oświadczenia o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego. Wówczas uchwała zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) powołująca pełnomocnika do dokonania czynności z członkiem zarządu powinna mieć tę samą formę, jaka jest wymagana dla samej czynności (a więc formę aktu notarialnego dla nabycia czy zbycia nieruchomości, czy oświadczenia ustanawiającego ograniczone prawo rzeczowe). Zgodnie bowiem z art. 99 k.c. jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

Treść pełnomocnictwa

Nie ulega wątpliwości, że skuteczne będzie pełnomocnictwo szczególne do dokonania określonej, pojedynczej czynności z członkiem zarządu. Niedopuszczalne jest także pełnomocnictwo zawierające generalne upoważnienie do reprezentacji spółki we wszystkiego rodzaju umowach z członkiem zarządu (podobnie, co do zasady, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 lutego 2007 r., sygn. akt I ACa 654/2006, Lex Polonica nr 1333295). Takie sformułowanie pełnomocnictwa stanowiłoby bowiem obejście rygorystycznych zasad narzuconych w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h.

Problem ma istotne znaczenie praktyczne. Pełnomocnictwo musi być udzielone uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia akcjonariuszy). Oznacza, to iż w celu powołania pełnomocnika zgromadzenia te powinny się odbyć. Trudno jest jednak zwoływać w dużej spółce (np. akcyjnej) walne zgromadzenie za każdym razem, kiedy trzeba zawrzeć umowę z członkiem zarządu. Dlatego też należy sformułować pogląd pośredni. Dopuszczalne jest udzielenie przez walne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników) pełnomocnictwa rodzajowego, jeśli pełnomocnictwo to ściśle i w sposób zamknięty określa jeden rodzaj czynności (np. umowy o pracę), których może dokonywać pełnomocnik z członkami zarządu.

Sposób reprezentowania spółki przez radę nadzorczą

Przy omawianiu tematu reprezentacji spółki powstaje także pytanie o sposób reprezentowania jej przez radę nadzorczą. Obecnie dominuje zapatrywanie, iż rada nadzorcza powinna działać według zasad określonych w uchwale zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia), regulaminie rady nadzorczej lub w braku takich ustaleń, zgodnie z uchwałą rady nadzorczej (por. przykładowo A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 947). Pogląd ten ma wiele walorów praktycznych i obecnie dominuje w doktrynie i orzecznictwie, jednak jego podstawy dogmatyczne nie są spójne. Była już mowa o tym, że rada nadzorcza ma własną, niezależną od woli zgromadzenia wspólników, kompetencję do zawarcia umowy. Możliwy jest zatem taki pogląd, że skoro rada nadzorcza w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h. pełni te same funkcje co zarząd w zwykłych sytuacjach, to powinna działać na zasadach analogicznych do zarządu. Jeśliby więc umowa (statut) spółki określały zasady reprezentacji, to powinno się je stosować. W braku takiej regulacji spółkę reprezentowałoby dwóch członków rady nadzorczej.

Brak zgody na zawarcie umowy i nienależyta reprezentacja

Warto pamiętać o tym, że w przypadku gdy umowa spółki (statut) zastrzega, iż to walne zgromadzenie (zgromadzenia wspólników) ma wyrażać zgodę na zawarcie umowy z członkiem zarządu lub określenie jej warunków, to brak takiej zgody nie może przesądzać o nieważności umowy, jeżeli spółka była należycie reprezentowana. Oznacza to, że jeżeli spółka jest reprezentowana zgodnie z art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h., to brak wymaganej przez umowę (statut) zgody walnego zgromadzenia (zgromadzenia wspólników) na zawarcie i postanowienia umowy nie skutkuje jej nieważnością. Zgodnie bowiem z art. 17 § 3 k.s.h. czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.

Odmiennie, złamanie zasad reprezentacji określonych w art. 210 (art. 379) k.s.h. skutkuje, co do zasady, nieważnością umowy z powodu sprzeczności z ustawą (art. 58 k.c.). Inaczej może być w przypadku umowy o pracę z członkiem zarządu, jeżeli są spełnione przesłanki nawiązania stosunku pracy przez przystąpienie do jej wykonywania za wynagrodzeniem.

W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce i wspólnik ten jest zarazem jedynym członkiem zarządu, nie stosuje się wyżej opisanych zasad reprezentacji. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego (art. 210 § 2 k.s.h., w odniesieniu do spółki akcyjnej art. 379 § 2 k.s.h.). Tutaj więc to przez kontrolę sądu rejestrowego i udział notariusza ograniczono możliwość naruszenia interesów spółki.

Adam Ambroziewicz

Podstawa prawna:

ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).

 


1 T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936, tom I, s. 341.

2 I. Weiss [w:] J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, Prawo handlowe. Komentarz, tom 2 - Spółki, Warszawa 1996, II/E 68.

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

Family Business Future Summit - podsumowanie po konferencji

Pod koniec kwietnia niniejszego roku, odbyła się druga edycja wydarzenia Family Business Future Summit, które dedykowane jest przedsiębiorczości rodzinnej. Stolica Warmii i Mazur przez dwa dni gościła firmy rodzinne z całej Polski, aby esencjonalnie, inspirująco i innowacyjne opowiadać i rozmawiać o sukcesach oraz wyzwaniach stojących przed pionierami polskiej przedsiębiorczości.

Fundacja rodzinna po dwóch latach – jak zmienia się myślenie o sukcesji?

Jeszcze kilka lat temu o sukcesji w firmach mówiło się niewiele. Przedsiębiorcy odsuwali tę kwestię na później, często z uwagi na brak gotowości, aby się z nią zmierzyć. Mówienie o śmierci właściciela, przekazaniu firmy i zabezpieczeniu rodziny wciąż należało do tematów „na później”.

REKLAMA

Potencjał 33 GW z wiatraków na polskim morzu. To 57% zapotrzebowania kraju na energię. Co dalej z farmami wiatrowymi w 2026 i 2027 r.

Polski potencjał na wytwarzanie energii elektrycznej z wiatraków na morzu (offshore) wynosi 33 GW. To aż 57% rocznego zapotrzebowania kraju na energię. W 2026 i 2027 r. powstaną nowe farmy wiatrowe Baltic Power i Baltica 2. Jak zmieniają się przepisy? Co dalej?

Jak zwiększyć rentowność biura rachunkowego bez dodatkowych wydatków?

Branża księgowa to jedna z dziedzin, w których wynagrodzenie za świadczone usługi często jest mocno niedoszacowane, mimo tego, że błędy w księgowości mogą skutkować bardzo poważnymi konsekwencjami dla przedsiębiorców. W związku z tak doniosłą rolą biur rachunkowych powinny one dbać o poziom rentowności, który pozwoli właścicielom skupić się na podnoszeniu jakości świadczonych usług oraz większego spokoju, co niewątpliwie pozytywnie wpływa na dobrostan właścicieli biur oraz ich pracowników.

Samozatrudnieni i małe firmy w odwrocie? wzrasta liczba likwidowanych i zawieszanych działalności gospodarczych, co się dzieje

Według znawców tematu, czynniki decydujące ostatnio o likwidacji takich firm nie różnią się od tych sprzed roku. Znaczenie mają m.in. koszty prowadzenia biznesu, w tym składki zusowskie, a także oczekiwania finansowe pracowników.

Szybki wzrost e-commerce mocno zależny od rozwoju nowych technologii: co pozwoli na zwiększenie zainteresowania zakupami online ze strony klientów

E-commerce czyli zakupy internetowe przestają być jedynie wygodną alternatywą dla handlu tradycyjnego – stają się doświadczeniem, którego jakość wyznaczają nie tylko oferta i cena, lecz także szybkość, elastyczność i przewidywalność dostawy oraz prostota ewentualnego zwrotu.

REKLAMA

Przedsiębiorczość w Polsce ma się dobrze, mikroprzedsiębiorstwa minimalizując ryzyko działalności gospodarczej coraz częściej zaczynają od franczyzy

Najliczniejszą grupę firm zarejestrowanych w Polsce stanowią mikroprzedsiębiorstwa, a wśród nich ponad 87 tys. to podmioty działające w modelu franczyzowym. Jak zwracają uwagę ekonomiści ze Szkoły Głównej Handlowej, Polska jest liderem franczyzy w Europie Środkowo-Wschodniej.

Rewolucyjne zmiany w prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR), co oznacza, że już od 1 stycznia 2026 r. zmieni się sposób ich prowadzenia.

REKLAMA