Nienadzorcze obowiązki rady nadzorczej spółki z o.o.

Zgodnie z wymogami kodeksu spółek handlowych (art. 213 § 2) rada nadzorcza lub komisja rewizyjna musi być powołana tylko w takiej spółce z o.o., której kapitał zakładowy przekracza kwotę 500 000 zł, a wspólników jest więcej niż 25. W pozostałych przypadkach to wspólnicy tworzący spółkę z o.o. według swego uznania podejmują decyzję o ustanowieniu w spółce (lub nie) rady nadzorczej. Wspólnicy mogą ponadto w umowie spółki powierzyć radzie nadzorcze szczególne obowiązki, niewynikające z przepisów k.s.h.

W myśl art. 219 § 1 k.s.h. rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny (art. 219 § 3 k.s.h.). Jednocześnie - zgodnie z art. 220 k.s.h. - umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

Artykuł 220 k.s.h. akcentuje zatem możliwość rozszerzenia uprawnień rady nadzorczej (ponad zakres wynikający z art. 219 § 1 i 3 k.s.h.), podając jednocześnie opcje takiego rozszerzenia. Opcje te mają jednak tylko charakter przykładowy, a ustawodawca nie pozbawia wspólników możliwości uposażenia rady również w inne uprawnienia, jeżeli tylko nie będą sprzeczne z naturą i istotą funkcjonowania spółki z o.o.

Przyznanie radzie nadzorczej dodatkowych uprawnień, zapewniających oddziaływanie na zarząd, może mieć szczególne znaczenie w sytuacji, gdy wspólnicy uzyskują pozycję członków rady nadzorczej, powołując jednocześnie do zarządzania spółką specjalistów spoza swego grona. Rada nadzorcza jest zwykle organem „sprawniejszym” niż zgromadzenie wspólników, prostsze są zasady organizacji posiedzeń rady, podejmowania uchwał w radzie nadzorczej oraz protokołowania uchwał. Rada może zatem szybciej reagować na określone działania zarządu - pod warunkiem że ma ku temu stosowne podstawy.

Rada nadzorcza, zarówno na mocy postanowień umowy spółki, jak i bez takiego zapisu w treści umowy, może wystosowywać do zarządu różnego typu stanowiska/porady. Rada nadzorcza może bowiem, obok obowiązkowego nadzoru, występować w roli organu doradczego. W myśl art. 219 § 2 k.s.h. rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Nie oznacza to jednak zakazu występowania przez radę do zarządu z opiniami/zaleceniami.

Z art. 219 § 2 k.s.h. należy jedynie wywodzić wniosek o braku obowiązku zarządu do automatycznego stosowania się do takich zaleceń. Władcze ingerowanie w działania zarządu, które mogłoby narazić spółkę na szkodę, grozi członkom rady konsekwencją w postaci pociągnięcia do odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie art. 293 § 1 k.s.h. w zw. z art. 219 § 2 k.s.h. Zarząd może jednak uwzględnić różnego rodzaju stanowiska/opinie rady o charakterze doradczym. Wydaje się wręcz, że taka praktyka może mieć istotne znaczenie dla ewentualnej odpowiedzialności zarządu wobec osób trzecich i spółki. Niewątpliwie bowiem lepsza będzie sytuacja prawna członka zarządu, który uzasadni swoją decyzję określonym stanowiskiem rady nadzorczej.

Funkcję doradczą mogą realizować także indywidualni członkowie rady. Kodeks spółek handlowych nie zakazuje bowiem, aby członek rady przedstawiał swoje poglądy w określonej sprawie zarządowi. Należy jednak pamiętać, że jeżeli w spółce została ustanowiona rada nadzorcza, to formą zaprezentowania przez nią kolektywnej opinii (wyrażenia woli/poglądu/zgody) jest podjęcie uchwały, a opinie wyrażane przez jednego członka rady nie mogą być traktowane jako stanowisko całego organu.