REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Samozatrudnienie a prawo pracy

Magdalena Przybysz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

 W obowiązujących przepisach prawnych brak jest definicji samozatrudnienia, co utrudnia precyzyjne określenie tego sposobu aktywności zawodowej. Niemniej przyjmuje się, że przez pojęcie samozatrudnienie rozumiemy jednoosobową działalność gospodarczą prowadzoną na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej przez osobę fizyczną – przedsiębiorcę, na własny rachunek i na własne ryzyko.

Działalność gospodarcza została zdefiniowana w art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.) - jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

REKLAMA

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajduje się także definicja przedsiębiorcy - jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. wspólnota mieszkaniowa, spółka kapitałowa w organizacji) - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 przywołanej ustawy).

Od samozatrudnienia należy wyraźnie odróżnić instytucję stosunku pracy regulowaną przepisami prawa pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.).

Zatrudnienie na powyżej wskazanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

O ile do stosunku pracy mają w pełni zastosowanie przepisy prawa pracy, w tym w szczególności Kodeksu pracy, o tyle do samozatrudnionych przepisy te nie znajdują zastosowania. Osoby samozatrudnione współpracują z pozyskanymi przez siebie klientami na podstawie umów cywilnoprawnych.

Wiele osób preferuje zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, przede wszystkim z uwagi na trwałość tej formy aktywności zawodowej. Jednakże coraz większe znaczenie, zwłaszcza dla młodego pokolenia, odgrywa niezależność i elastyczność, jakiej nie daje umowa o pracę.

W ramach stosunku pracy to pracodawca ponosi ryzyko związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, w przeciwieństwie do samozatrudnienia, kiedy ryzyko to spoczywa na samym przedsiębiorcy. Samozatrudniony musi przy tym samodzielnie zadbać o znalezienie i utrzymanie klientów.

Pracownik ma obowiązek świadczenia pracy przez 5 dni w tygodniu, 8 godzin na dobę (art. 129 § 1 k.p.). Przesłanki te nie mają racji bytu w przypadku samozatrudnienia. Przedsiębiorca co do zasady ma bowiem swobodę zarówno w wyborze miejsca wykonania usługi, jak i godzin, w których świadczy pracę. Jednak samozatrudnieni często muszą się liczyć z koniecznością świadczenia usług przez więcej niż 5 dni w tygodniu bez godzinowych limitów dobowych.

 

REKLAMA

Do umowy z samozatrudnionym nie stosujemy przepisów prawa pracy gwarantujących minimalny poziom płacy. Stąd wolno tę kwestię uregulować dowolnie i to zarówno co do wysokości wynagrodzenia, jak i terminów zapłaty czy sposobów rozliczeń (kwoty stałe, prowizje, premie).

W umowie zawieranej przez samozatrudnionego można znacznie swobodniej niż w umowie o pracę kształtować dodatkowe klauzule, np. dotyczące poufności lub zakazu konkurencji - zarówno w trakcie, jak i w określonym czasie po jej zakończeniu. Nie obowiązują bowiem ograniczenia w tym zakresie wynikające z Kodeksu pracy, np. dotyczące wysokości wypłacanego odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu umowy o pracę.

Niewątpliwą korzyścią wynikającą z samozatrudnienia jest opłacanie niższych składek na ZUS (w stosunku do osoby zatrudnionej na etat) - minimalna podstawa ich wysokości może stanowić 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Ponadto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe samozatrudnionych ubezpieczonych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a przywołanej ustawy).

Wadą samozatrudnienia jest mała stabilność zatrudnienia i konieczność samodzielnego prowadzenia księgowości, uiszczania składek ubezpieczeniowych i podatków. Minusy to także:

• brak urlopu wypoczynkowego - w umowie o współpracy można jednak zastrzec prawo do zawieszenia świadczenia usług przez określony czas w roku bez zmiany wynagrodzenia, co może spełnić funkcję analogiczną do urlopu,

• dłuższe terminy zapłaty wynagrodzenia - samozatrudnionego nie dotyczy bowiem pracownicze prawo do otrzymania wynagrodzenia do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który jest wypłacane wynagrodzenie, przy czym również jest to kwestia umowna i zależna od woli stron, jaki sposób i termin zapłaty wynagrodzenia samozatrudnionego zostanie przyjęty,

• szerszy zakres odpowiedzialności - samozatrudnionego nie dotyczą wynikające z Kodeksu pracy zasady odpowiedzialności pracownika i jej ograniczenia, nie ma natomiast przeszkód, aby w umowie ograniczyć odpowiedzialność samozatrudnionego do określonej kwoty, np. tytułem kar umownych, bez możliwości dochodzenia pełnego odszkodowania,

• brak trwałości tej formy aktywności zawodowej - do umowy o współpracy z samozatrudnionym nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące okresów wypowiedzenia, a także dotyczące postępowania w razie odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę. Jednak strony umowy o współpracy mogą wskazać w niej uzgodniony okres wypowiedzenia, a także określić, jakie przyczyny usprawiedliwiają rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia,

• w przypadku samozatrudnionego brak ochrony ze strony związków zawodowych (np. art. 38 k.p.), do samozatrudnionych nie stosuje się także przepisów prawa pracy dotyczących okresów ochronnych przed rozwiązaniem stosunku pracy, np. art. 39 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy o pracę w okresie 4 lat przed nabyciem prawa do emerytury, art. 41 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Magdalena Przybysz

radca prawny w Kancelarii adwokacko-radcowskiej Gujski, Zdebiak

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie czekaj na cyberatak. Jakie kroki podjąć, aby być przygotowanym?

Czy w dzisiejszych czasach każda organizacja jest zagrożona cyberatakiem? Jak się chronić? Na co zwracać uwagę? Na pytania odpowiadają: Paweł Kulpa i Robert Ługowski - Cybersecurity Architect, Safesqr.

Jak założyć spółkę z o.o. przez S24?

Rejestracja spółki z o.o. przez system S24 w wielu przypadkach jest najlepszą metodą zakładania spółki, ze względu na ograniczenie kosztów, szybkość (np. nie ma konieczności umawiania spotkań z notariuszem) i możliwość działania zdalnego w wielu sytuacjach. Mimo tego, że funkcjonowanie systemu s24 wydaje się niezbyt skomplikowane, to jednak zakładanie spółki wymaga posiadania pewnej wiedzy prawnej.

Ustawa wiatrakowa 2025 przyjęta: 500 metrów odległości wiatraków od zabudowań

Ustawa wiatrakowa 2025 została przyjęta przez rząd. Przedsiębiorcy, szczególnie województwa zachodniopomorskiego, nie kryją zadowolenia. Wymaganą odległość wiatraków od zabudowań zmniejsza się do 500 metrów.

Piękny umysł. Jakie możliwości poznania preferencji zachowań człowieka daje PRISM Brain Mapping?

Od wielu lat neuronauka znajduje zastosowanie nie tylko w medycynie, lecz także w pracy rozwojowej – indywidualnej i zespołowej. Doskonałym przykładem narzędzia diagnostycznego, którego metodologia jest zbudowana na wiedzy o mózgu, jest PRISM Brain Mapping. Uniwersalność i dokładność tego narzędzia pozwala na jego szerokie wykorzystanie w obszarze HR.

REKLAMA

Prawdziwa rewolucja w prawie i ulga dla przedsiębiorców: Maksymalnie 6 dni w roku na kontrole w firmach

To ma być prawdziwa rewolucja w prawie gospodarczym, ale nie tylko. Deregulacja obejmująca uproszczenie działalności gospodarczej i prowadzenie firmy w Polsce ma objąć całe otoczenie prawne biznesu. Na początek zmiany w kontrolach, które w obecnym kształcie dezorganizują funkcjonowanie firm, pochłaniają czas i koszty a dodatkowo stresują właścicieli i pracowników.

Przedsiębiorczość kobiet w praktyce. Parytety i reprezentacja kobiet w biznesie, luka płacowa i jawność wynagrodzeń [Wywiad]

O problemach polskich przedsiębiorców, w tym kobiet prowadzących własną firmę, o parytetach i reprezentacji kobiet w biznesie, luce płacowej i nowych przepisach w tym zakresie – rozmawiamy z Dominiką Reich, przedsiębiorczynią, członkinią Izby Przemysłowo-Handlowej w Białymstoku oraz jedyną przedstawicielką województwa podlaskiego w Stowarzyszeniu Sommelierów Polskich.

Lokalnych biznesów nie znajdziesz w sieci [Raport]

Tylko 25% firm lokalnych posiada strony internetowe, mimo że 68% Polaków szuka w internecie opinii o firmach przed dokonaniem zakupu. 27% użytkowników internetu regularnie czyta recenzje, a 41% robi to często. Najwięcej recenzji przeglądają mieszkańcy województw lubuskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego, a także osoby z niższym wykształceniem i dochodami.

W jaki sposób założyć spółkę z o.o. – przez S24 czy z udziałem notariusza?

Rejestracja nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać dokonana na dwa sposoby: poprzez system S24 lub przy udziale notariusza z umową w formie aktu notarialnego. W obu tych przypadkach wniosek o rejestrację spółki składany jest przez Internet, odpowiednio w S24 lub przez Portal Rejestrów Sądowych. Każda z tych metod ma swoje wady i zalety.

REKLAMA

Można mieć własną działalność gospodarczą nie płacąc składek ZUS, jak to zrobić w 2025 roku

Wysokie koszty już na wstępie, zanim jeszcze zarobi się pierwsze pieniądze, to główny hamulec przed założeniem własnej firmy. Daninę dla ZUS trzeba płacić, niezależnie od tego czy z działalności gospodarczej jest zysk czy straty. Ale nie wszyscy wiedzą, że można prowadzić własny biznes nie płacąc do ZUS nawet złotówki. Warto więc zacząć, choćby na próbę. To łatwe i nic nie kosztuje.

Jak zamknąć rok w spółce z o.o.?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością po zakończeniu każdego roku obrotowego powinna – co do zasady – sporządzić sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności (jeśli nie jest zwolniona z obowiązku jego sporządzenia), przeprowadzić zwyczajne zgromadzenie wspólników, a także złożyć odpowiednie dokumenty do KRS.

REKLAMA