REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Samozatrudnienie a prawo pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Magdalena Przybysz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

 W obowiązujących przepisach prawnych brak jest definicji samozatrudnienia, co utrudnia precyzyjne określenie tego sposobu aktywności zawodowej. Niemniej przyjmuje się, że przez pojęcie samozatrudnienie rozumiemy jednoosobową działalność gospodarczą prowadzoną na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej przez osobę fizyczną – przedsiębiorcę, na własny rachunek i na własne ryzyko.

Działalność gospodarcza została zdefiniowana w art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.) - jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

REKLAMA

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajduje się także definicja przedsiębiorcy - jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. wspólnota mieszkaniowa, spółka kapitałowa w organizacji) - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 przywołanej ustawy).

Od samozatrudnienia należy wyraźnie odróżnić instytucję stosunku pracy regulowaną przepisami prawa pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.).

Zatrudnienie na powyżej wskazanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

O ile do stosunku pracy mają w pełni zastosowanie przepisy prawa pracy, w tym w szczególności Kodeksu pracy, o tyle do samozatrudnionych przepisy te nie znajdują zastosowania. Osoby samozatrudnione współpracują z pozyskanymi przez siebie klientami na podstawie umów cywilnoprawnych.

Wiele osób preferuje zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, przede wszystkim z uwagi na trwałość tej formy aktywności zawodowej. Jednakże coraz większe znaczenie, zwłaszcza dla młodego pokolenia, odgrywa niezależność i elastyczność, jakiej nie daje umowa o pracę.

W ramach stosunku pracy to pracodawca ponosi ryzyko związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, w przeciwieństwie do samozatrudnienia, kiedy ryzyko to spoczywa na samym przedsiębiorcy. Samozatrudniony musi przy tym samodzielnie zadbać o znalezienie i utrzymanie klientów.

Pracownik ma obowiązek świadczenia pracy przez 5 dni w tygodniu, 8 godzin na dobę (art. 129 § 1 k.p.). Przesłanki te nie mają racji bytu w przypadku samozatrudnienia. Przedsiębiorca co do zasady ma bowiem swobodę zarówno w wyborze miejsca wykonania usługi, jak i godzin, w których świadczy pracę. Jednak samozatrudnieni często muszą się liczyć z koniecznością świadczenia usług przez więcej niż 5 dni w tygodniu bez godzinowych limitów dobowych.

 

REKLAMA

Do umowy z samozatrudnionym nie stosujemy przepisów prawa pracy gwarantujących minimalny poziom płacy. Stąd wolno tę kwestię uregulować dowolnie i to zarówno co do wysokości wynagrodzenia, jak i terminów zapłaty czy sposobów rozliczeń (kwoty stałe, prowizje, premie).

W umowie zawieranej przez samozatrudnionego można znacznie swobodniej niż w umowie o pracę kształtować dodatkowe klauzule, np. dotyczące poufności lub zakazu konkurencji - zarówno w trakcie, jak i w określonym czasie po jej zakończeniu. Nie obowiązują bowiem ograniczenia w tym zakresie wynikające z Kodeksu pracy, np. dotyczące wysokości wypłacanego odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu umowy o pracę.

Niewątpliwą korzyścią wynikającą z samozatrudnienia jest opłacanie niższych składek na ZUS (w stosunku do osoby zatrudnionej na etat) - minimalna podstawa ich wysokości może stanowić 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Ponadto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe samozatrudnionych ubezpieczonych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a przywołanej ustawy).

Wadą samozatrudnienia jest mała stabilność zatrudnienia i konieczność samodzielnego prowadzenia księgowości, uiszczania składek ubezpieczeniowych i podatków. Minusy to także:

• brak urlopu wypoczynkowego - w umowie o współpracy można jednak zastrzec prawo do zawieszenia świadczenia usług przez określony czas w roku bez zmiany wynagrodzenia, co może spełnić funkcję analogiczną do urlopu,

• dłuższe terminy zapłaty wynagrodzenia - samozatrudnionego nie dotyczy bowiem pracownicze prawo do otrzymania wynagrodzenia do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który jest wypłacane wynagrodzenie, przy czym również jest to kwestia umowna i zależna od woli stron, jaki sposób i termin zapłaty wynagrodzenia samozatrudnionego zostanie przyjęty,

• szerszy zakres odpowiedzialności - samozatrudnionego nie dotyczą wynikające z Kodeksu pracy zasady odpowiedzialności pracownika i jej ograniczenia, nie ma natomiast przeszkód, aby w umowie ograniczyć odpowiedzialność samozatrudnionego do określonej kwoty, np. tytułem kar umownych, bez możliwości dochodzenia pełnego odszkodowania,

• brak trwałości tej formy aktywności zawodowej - do umowy o współpracy z samozatrudnionym nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące okresów wypowiedzenia, a także dotyczące postępowania w razie odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę. Jednak strony umowy o współpracy mogą wskazać w niej uzgodniony okres wypowiedzenia, a także określić, jakie przyczyny usprawiedliwiają rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia,

• w przypadku samozatrudnionego brak ochrony ze strony związków zawodowych (np. art. 38 k.p.), do samozatrudnionych nie stosuje się także przepisów prawa pracy dotyczących okresów ochronnych przed rozwiązaniem stosunku pracy, np. art. 39 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy o pracę w okresie 4 lat przed nabyciem prawa do emerytury, art. 41 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Magdalena Przybysz

radca prawny w Kancelarii adwokacko-radcowskiej Gujski, Zdebiak

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tańsze tankowanie od września – ORLEN wprowadza nową promocję dla kierowców

Od 1 września 2025 roku na stacjach ORLEN w całej Polsce rusza nowa akcja promocyjna. Kierowcy mogą liczyć na zniżki nawet do 20 zł przy jednym tankowaniu, a co ważne – promocja obowiązuje codziennie, przez cały miesiąc. To kontynuacja wakacyjnych rabatów, ale w nieco innej, bardziej elastycznej formie.

Czy firmy wolą pozyskiwać nowych klientów czy utrzymywać relacje ze starymi?

Trzy czwarte firm w Europie planuje zwiększyć wydatki na narzędzia lojalnościowe, jak karty podarunkowe. W Polsce tylko 4% firm B2B stawia na budowanie relacji w marketingu, co – zdaniem ekspertów – jest niewykorzystanym potencjałem, zwłaszcza przy rosnących kosztach pozyskania klientów.

Co piąty Polak spełnia kryteria pracoholizmu [BADANIE]

Z badań przeprowadzonych przez platformę edukacyjną Centrum Profilaktyki Społecznej wynika, iż co piąty Polak spełnia kryteria pracoholizmu. Zjawisko to odbija się na rodzinach. Terapeuci coraz częściej spotykają pacjentów, którzy nie wiedzą, jak żyć razem po latach „małżeństwa na odległość”.

Zasiłek chorobowy 2025 – jakie zmiany planuje rząd

To może być prawdziwa rewolucja w systemie świadczeń chorobowych. Rząd chce, by już od 2026 roku pracodawcy nie musieli płacić za pierwsze dni choroby pracowników. Zasiłek od początku zwolnienia lekarskiego ma przejąć ZUS. Zmiana oznacza ulgę dla firm, ale jednocześnie zwiększy wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Czy pracownicy zyskają, a system wytrzyma dodatkowe obciążenia?

REKLAMA

Obowiązkowy KSeF wpłynie nie tylko na sposób wystawiania faktur [KOMENTARZ]

Obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-faktur (KSeF) obejmie wszystkich podatników (czynnych i zwolnionych z VAT), nawet najmniejsze firmy i wpłynie nie tylko na sposób wystawiania faktur - podkreśla Monika Piątkowska, doradca podatkowy e-pity.pl i fillup.pl.

Boom na wynajem aut i rosnące zobowiązania firm

Wakacje pełne przygód? Kamper. Krótka wycieczka? Auto na godziny. Dojazd z dworca? Samochód na minuty. Wynajem pojazdów w Polsce rośnie, także w firmach. Jednak branża ma problemy – długi firm wynajmujących sięgają 251 mln zł i nadal rosną.

System kaucyjny od 1 października wchodzi w życie, co dla firm oznacza prawdziwą zmianę paradygmatu w obsłudze klientów

Większość Polaków uważa, że system kaucyjny to najlepszy sposób na odzyskiwanie opakowań po napojach – społeczna akceptacja jest ogromna, a oczekiwania klientów rosną. Dla sklepów i producentów to nie tylko obowiązek prawny, ale także nowe wyzwania logistyczne, technologiczne i edukacyjne. Firmy będą musiały nauczyć klientów prostych, ale ważnych zasad – jak prawidłowo zwracać butelki i puszki, by otrzymać kaucję, jak zorganizować punkt zwrotów i jak zintegrować systemy sprzedaży, aby proces był szybki i intuicyjny. To moment, w którym codzienne zakupy przestają być tylko rutyną – stają się gestem odpowiedzialności, a dla firm szansą na budowanie wizerunku nowoczesnego, ekologicznego biznesu, który rozumie potrzeby klientów i dba o środowisko.

Fundacja rodzinna bez napięć - co powinien zawierać dobry statut?

Pomimo że fundacja rodzinna jest w polskim prawie stosunkowo nowym rozwiązaniem, to zdążyła już wzbudzić zainteresowanie przedsiębiorców. Nic dziwnego – pozwala bowiem uporządkować proces sukcesji, ochronić majątek przed rozdrobnieniem i stworzyć ramy współpracy między pokoleniami, przekazując jednocześnie wartości i wizję fundatora jego sukcesorom.

REKLAMA

Co trzecia polska firma MŚP boi się upadłości. Winne zatory płatnicze

Choć inflacja wyhamowała, a gospodarka wysyła sygnały poprawy, małe i średnie firmy wciąż zmagają się z poważnymi problemami. Z najnowszego raportu wynika, że niemal 30% z nich obawia się, iż w ciągu dwóch lat może zniknąć z rynku – głównie przez opóźnione płatności od kontrahentów.

System kaucyjny od 1 października zagrożeniem dla MŚP? Rzecznik apeluje do rządu o zmiany

Od 1 października w Polsce ma ruszyć system kaucyjny, jednak przedsiębiorcy alarmują o poważnych problemach organizacyjnych i finansowych. Rzecznik MŚP apeluje do rządu o zmiany, ostrzegając przed chaosem i nierównymi warunkami dla małych sklepów.

REKLAMA