REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Samozatrudnienie a prawo pracy

Magdalena Przybysz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

 W obowiązujących przepisach prawnych brak jest definicji samozatrudnienia, co utrudnia precyzyjne określenie tego sposobu aktywności zawodowej. Niemniej przyjmuje się, że przez pojęcie samozatrudnienie rozumiemy jednoosobową działalność gospodarczą prowadzoną na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej przez osobę fizyczną – przedsiębiorcę, na własny rachunek i na własne ryzyko.

Działalność gospodarcza została zdefiniowana w art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.) - jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

REKLAMA

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajduje się także definicja przedsiębiorcy - jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. wspólnota mieszkaniowa, spółka kapitałowa w organizacji) - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 przywołanej ustawy).

Od samozatrudnienia należy wyraźnie odróżnić instytucję stosunku pracy regulowaną przepisami prawa pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.).

Zatrudnienie na powyżej wskazanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

O ile do stosunku pracy mają w pełni zastosowanie przepisy prawa pracy, w tym w szczególności Kodeksu pracy, o tyle do samozatrudnionych przepisy te nie znajdują zastosowania. Osoby samozatrudnione współpracują z pozyskanymi przez siebie klientami na podstawie umów cywilnoprawnych.

Wiele osób preferuje zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, przede wszystkim z uwagi na trwałość tej formy aktywności zawodowej. Jednakże coraz większe znaczenie, zwłaszcza dla młodego pokolenia, odgrywa niezależność i elastyczność, jakiej nie daje umowa o pracę.

W ramach stosunku pracy to pracodawca ponosi ryzyko związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, w przeciwieństwie do samozatrudnienia, kiedy ryzyko to spoczywa na samym przedsiębiorcy. Samozatrudniony musi przy tym samodzielnie zadbać o znalezienie i utrzymanie klientów.

Pracownik ma obowiązek świadczenia pracy przez 5 dni w tygodniu, 8 godzin na dobę (art. 129 § 1 k.p.). Przesłanki te nie mają racji bytu w przypadku samozatrudnienia. Przedsiębiorca co do zasady ma bowiem swobodę zarówno w wyborze miejsca wykonania usługi, jak i godzin, w których świadczy pracę. Jednak samozatrudnieni często muszą się liczyć z koniecznością świadczenia usług przez więcej niż 5 dni w tygodniu bez godzinowych limitów dobowych.

 

REKLAMA

Do umowy z samozatrudnionym nie stosujemy przepisów prawa pracy gwarantujących minimalny poziom płacy. Stąd wolno tę kwestię uregulować dowolnie i to zarówno co do wysokości wynagrodzenia, jak i terminów zapłaty czy sposobów rozliczeń (kwoty stałe, prowizje, premie).

W umowie zawieranej przez samozatrudnionego można znacznie swobodniej niż w umowie o pracę kształtować dodatkowe klauzule, np. dotyczące poufności lub zakazu konkurencji - zarówno w trakcie, jak i w określonym czasie po jej zakończeniu. Nie obowiązują bowiem ograniczenia w tym zakresie wynikające z Kodeksu pracy, np. dotyczące wysokości wypłacanego odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu umowy o pracę.

Niewątpliwą korzyścią wynikającą z samozatrudnienia jest opłacanie niższych składek na ZUS (w stosunku do osoby zatrudnionej na etat) - minimalna podstawa ich wysokości może stanowić 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Ponadto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe samozatrudnionych ubezpieczonych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a przywołanej ustawy).

Wadą samozatrudnienia jest mała stabilność zatrudnienia i konieczność samodzielnego prowadzenia księgowości, uiszczania składek ubezpieczeniowych i podatków. Minusy to także:

• brak urlopu wypoczynkowego - w umowie o współpracy można jednak zastrzec prawo do zawieszenia świadczenia usług przez określony czas w roku bez zmiany wynagrodzenia, co może spełnić funkcję analogiczną do urlopu,

• dłuższe terminy zapłaty wynagrodzenia - samozatrudnionego nie dotyczy bowiem pracownicze prawo do otrzymania wynagrodzenia do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który jest wypłacane wynagrodzenie, przy czym również jest to kwestia umowna i zależna od woli stron, jaki sposób i termin zapłaty wynagrodzenia samozatrudnionego zostanie przyjęty,

• szerszy zakres odpowiedzialności - samozatrudnionego nie dotyczą wynikające z Kodeksu pracy zasady odpowiedzialności pracownika i jej ograniczenia, nie ma natomiast przeszkód, aby w umowie ograniczyć odpowiedzialność samozatrudnionego do określonej kwoty, np. tytułem kar umownych, bez możliwości dochodzenia pełnego odszkodowania,

• brak trwałości tej formy aktywności zawodowej - do umowy o współpracy z samozatrudnionym nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące okresów wypowiedzenia, a także dotyczące postępowania w razie odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę. Jednak strony umowy o współpracy mogą wskazać w niej uzgodniony okres wypowiedzenia, a także określić, jakie przyczyny usprawiedliwiają rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia,

• w przypadku samozatrudnionego brak ochrony ze strony związków zawodowych (np. art. 38 k.p.), do samozatrudnionych nie stosuje się także przepisów prawa pracy dotyczących okresów ochronnych przed rozwiązaniem stosunku pracy, np. art. 39 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy o pracę w okresie 4 lat przed nabyciem prawa do emerytury, art. 41 k.p. - zakaz wypowiedzenia umowy w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Magdalena Przybysz

radca prawny w Kancelarii adwokacko-radcowskiej Gujski, Zdebiak

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA