Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych na 2010 rok

Zmiany antykryzysowe

22 sierpnia 2009 r. weszła w życie ustawa z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035). Pakiet antykryzysowy zawarty w ustawie ma sprawić, że przedsiębiorcy dotknięci dekoniunkturą rynkową przetrwają kryzys przy zachowaniu dotychczasowego poziomu zatrudnienia.

Ustawa antykryzysowa wprowadziła też zmiany w u.p.d.o.f. Dotyczą one wyłącznie rozliczenia funduszu szkoleniowego. Fundusz ten przeznaczony jest na finansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Tworzą go pracodawcy w ramach posiadanych środków na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415; ost. zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 127, poz. 1052). Utworzenie, funkcjonowanie i likwidację funduszu szkoleniowego reguluje układ zbiorowy pracy lub regulamin funduszu szkoleniowego (art. 67 ustawy o promocji zatrudnienia). Dochodami funduszu są:

1) wpłaty pracodawców w wysokości nie niższej niż 0,25 proc. funduszu płac,

2) inne wpływy.

Powyższe wpłaty obciążają koszty działalności pracodawców (art. 68 ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia, dodany ustawą o łagodzeniu skutków kryzysu). W wyniku zmian wprowadzonych ustawą antykryzysową wpłaty pracodawców na fundusz szkoleniowy mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 7 lit. a u.p.d.o.f. Kosztem mogą być opłaty, ale tylko w granicach określonych ustawą o promocji zatrudnienia, i tylko te, które wynikają zarazem z układu zbiorowego lub regulaminu funduszu.

Z drugiej strony przychodem podatnika są środki zakładowego funduszu szkoleniowego, w części uznanej za koszt uzyskania przychodów:

1) niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku,

2) wykorzystane niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia lub przepisami ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego,

3) w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego

W przypadku u.p.d.o.f. przychód ten powstać może wyłącznie przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Zwolnione świadczenia pieniężne z ZFŚS

Również w ramach działań antykryzysowych wprowadzone zostały do ustawy dwa nowe zwolnienia od podatku:

1. Na podstawie dodanego w art. 21 ust. 1 punktu 9a zwolnione od p.d.o.f. zostały zapomogi finansowane ze środków związków zawodowych, udzielane pracownikom należącym do organizacji związkowej. Dla zastosowania tego zwolnienia nie ma znaczenia przyczyna wypłaty zapomogi. Zwolnienie to ograniczone jest limitem w wysokości 638 zł w roku podatkowym na jednego pracownika.

2. Na podstawie znowelizowanego art. 21 ust. 1 pkt. 67 u.p.d.o.f. zwolnione od podatku zostały świadczenia pieniężne wypłacone pracownikowi ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, które są przeznaczone na działalność socjalną. Działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe - na warunkach określonych umową (art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS). Nowe zwolnienie ma zastosowanie m.in. do dofinansowania z ZFŚS, jakie pracownicy otrzymają na wycieczki. Należy jednak pamiętać o limicie tego zwolnienia, który wynosi 380 zł w roku podatkowym na pracownika.

Powyższe zwolnienia mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2009 r. Do u.p.d.o.f. wprowadziła je ustawa z 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 125, poz. 1037).

Praktyki absolwenckie

28 sierpnia 2009 r. weszła w życie ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. Nr 127, poz. 1052). Zgodnie z nią pracodawcy mogą przyjąć na praktykę absolwencką osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30 roku życia. Praktyka może odbywać się odpłatnie lub nieodpłatnie (art. 3 ust. 1 ustawy o praktykach). Wynagrodzenie miesięczne za odpłatną praktykę nie może być wyższe niż dwukrotność minimalnego wynagrodzenia. Umowa o praktykę nie może być dłuższa niż 3 miesiące (art. 5 ust. 4 ustawy o praktykach). Nie może ona dotyczyć prac szczególnie niebezpiecznych. W przypadku praktyki nieodpłatnej umowa może być rozwiązana na piśmie w każdym czasie. Umowa odpłatna może być rozwiązana z zachowaniem siedmiodniowego terminu. Do praktyki nie mają zastosowania przepisy prawa pracy, z wyjątkiem dotyczących:

1) zakazu dyskryminacji w pracy,

2) wymiaru czasu pracy (art. 129 § 1 k.p.),

3) prawa do odpoczynku dobowego i przerwy w pracy,

4) pracy w porze nocnej

- (art. 4 ustawy o praktykach).

Przedsiębiorca jest również zobowiązany dostarczyć praktykantowi środki ochrony indywidualnej i zapewnić wykonywanie praktyki w warunkach przestrzegania bhp. Odbycie praktyki potwierdza pisemne zaświadczenie, wystawiane na wniosek praktykanta (art. 7 ustawy o praktykach).

Przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów świadczenie wypłacane absolwentowi z tytułu odbywania praktyki. Do kosztów może jednak zaliczyć wyłącznie świadczenie wypłacone lub postawione do dyspozycji absolwenta (art. 23 ust. 1 pkt 55 u.p.d.o.f.).

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca ustalił wynagrodzenie absolwenta na praktyce na poziomie 1300 zł. Wynagrodzenie za grudzień 2009 r. zostało wypłacone 8 stycznia 2010 r. Do kosztów uzyskania przychodów świadczenie to przedsiębiorca zaliczy w styczniu 2010 r., tj. w dacie jego wypłaty.

Pracodawca jest zobowiązany ponadto do pobrania i odprowadzenia do urzędu skarbowego zaliczki na p.d.o.f. według stawki 18 proc. od świadczenia wypłaconego absolwentowi z tytułu odbywanej praktyki (art. 35 ust. 1 pkt 8 i ust. 6 u.p.d.o.f.). Po zakończeniu roku płatnik ma obowiązek rozliczyć:

1) wypłacone absolwentowi świadczenie w informacji PIT-11,

2) zaliczki pobrane od tego świadczenia w deklaracji PIT-4R.

Absolwent samodzielnie rozliczy w zeznaniu rocznym dochody uzyskane z tytułu praktyki. Dochody uzyskane przez absolwenta z praktyki należą do innych źródeł przychodów (art. 20 u.p.d.o.f.). W żadnym przypadku nie należy ich kwalifikować do stosunku pracy (art. 12 u.p.d.o.f.).

 

Zaliczka za grudzień 2010 r.

W 2010 r. zaliczka za grudzień od dochodów z działalności gospodarczej nadal będzie wpłacana w terminie do 20 grudnia w wysokości zaliczki za listopad. Oznacza to, że zaliczka za listopad 2010 r. będzie wpłacana przez przedsiębiorców w podwójnej wysokości. Ten sposób rozliczenia zaliczek dotyczy zaliczek miesięcznych wpłacanych według metody podstawowej oraz uproszczonej (art. 44 ust. 6 i 6c u.p.d.o.f.).

Zaliczki kwartalne za okres od I do III kwartału powinny być wpłacone w terminie do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczka za ostatni - IV kwartał wpłacana jest w wysokości zaliczki za poprzedni - III kwartał, w terminie do 20 grudnia (art. 44 ust. 6 u.p.d.o.f.). Zaliczkę za III kwartał 2010 r. podatnik powinien wpłacić do 20 października 2010 r. Zaliczkę za IV kwartał 2010 r. podatnik powinien wpłacić do 20 grudnia 2010 r. w wysokości zaliczki za III kwartał 2010 r.

Mocą ustawy z 23 października 2009 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych... (Dz.U. Nr 201, poz. 1542) na 2012 r. przesunięto rozwiązanie, które przewiduje zapłatę zaliczki za grudzień albo ostatni kwartał danego roku do 20 stycznia następnego roku.

Sprzedaż świadectw energetycznych przychodem z działalności gospodarczej

Od 1 stycznia 2010 r. przychodem z działalności gospodarczej są przychody z odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia otrzymanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii (art. 14 ust. 2 pkt.14 u.p.d.o.f.). Przed wprowadzeniem tego przepisu organy podatkowe często zajmowały stanowisko, że przychody te należy opodatkować w ramach kapitałów pieniężnych. Organy uznawały bowiem, że sprzedaż świadectw oznacza sprzedaż pochodnych instrumentów finansowych. Wprowadzenie tego przepisu oznacza jednoznacznie, że przychód ze sprzedaży ww. świadectw należy do przychodów z działalności gospodarczej.

Zwolnienie dla środków uzyskanych od agencji wykonawczych

Od 1 stycznia 2010 r. obowiązuje cała grupa znowelizowanych przepisów art. 21 ust. 1 u.p.d.o.f. Przewidują one zwolnienia dla środków pozyskanych z agencji wykonawczych. Są to:

1) pkt 46 lit. a, przewidujący zwolnienie dla dochodów pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, otrzymanych przez podatnika za pośrednictwem agencji wykonawczych;

2) pkt 47c, przewidujący zwolnienie dla środków z budżetu państwa otrzymanych przez podatnika od agencji wykonawczych;

3) pkt 47d, przewidujący zwolnienie dla dotacji, subwencji, dopłat i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych przez podatnika od agencji wykonawczych;

4) pkt 114, przewidujący zwolnienie dla wartości nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych oraz świadczeń w naturze otrzymanych przez podatnika od agencji wykonawczych.

Powyższe przepisy zostały znowelizowane mocą ustawy z 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).

W systemie finansów publicznych pojęcie agencji wykonawczej jest pojęciem nowym, obowiązującym od 1 stycznia 2010 r. Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa (art. 18 ustawy o finansach publicznych). Docelowo, najpóźniej od 1 stycznia 2012 r. agencjami wykonawczymi mają się stać m.in. Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czy Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (art. 92 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych). Zwolnienia powyższe mają duże znaczenie dla podatników, ponieważ to właśnie agencje często dysponują różnego rodzaju środkami pomocowymi dla podatników.

Zwolnienia dla środków unijnych z BGK

Ważne dla podatników są również zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 136 i 137 u.p.d.o.f., które dotyczą środków z programów europejskich uzyskanych za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Zwolnienia te obowiązują od 1 stycznia 2010 r. Wprowadzono je w związku z przejęciem przez BGK dokonywania płatności z części unijnych programów pomocowych (art. 101 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych).

Opłaty produktowe z ustawy o bateriach i akumulatorach

Na podstawie ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U. Nr 79, poz. 666) pobierana jest opłata produktowa od podmiotów wprowadzających baterie lub akumulatory do obrotu (podmioty te są rejestrowane w specjalnym rejestrze prowadzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska). Opłatę produktową są zobowiązane zapłacić te podmioty, które nie sprostały obowiązkowi zapewnienia, wymaganego ww. ustawą, poziomu zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych. W razie stwierdzenia, że wprowadzający baterie lub akumulatory, mimo ciążącego obowiązku, nie dokonał wpłaty opłaty produktowej lub dokonał wpłaty w wysokości niższej od należnej, marszałek województwa wydaje decyzję. W decyzji tej marszałek określa wysokość zaległości z tytułu opłaty produktowej. W przypadku niewykonania tej decyzji, marszałek województwa ustala, w drodze następnej decyzji, dodatkową opłatę produktową w wysokości 50 proc. kwoty niewpłaconej opłaty produktowej. W przepisach u.p.d.o.f. wprowadzano zmianę, zgodnie z którą:

1) podstawowa opłata produktowa stanowi koszt uzyskania przychodu,

2) dodatkowa opłata produktowa nie stanowi kosztu uzyskania przychodu (art. 23 ust. 1 pkt 16d u.p.d.o.f.).

Przedsiębiorca wprowadzający baterie i akumulatory do kosztów uzyskania przychodów może ponadto zaliczyć opłaty przeznaczone na publiczną kampanię edukacyjną. Kampania ta oznacza wszelkie działania mające na celu podnoszenie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami w postaci zużytych baterii i zużytych akumulatorów oraz wspomagające osiągnięcie wysokiego poziomu selektywnego zbierania tych odpadów, w tym informowanie przy wykorzystaniu środków masowego przekazu, ulotek, broszur informacyjnych i plakatów oraz organizowanie konkursów, konferencji i akcji o charakterze informacyjno-edukacyjnym. Omówione tu zmiany obowiązują od 1 stycznia 2010 r.

Podstawa prawna:

ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.).