Zagrożenia pod lupą

Klasyfikację ryzyka można poprowadzić na różne sposoby. Najbardziej podstawowy dotyczy miejsca, gdzie się rodzi. Powstające poza firmą, niezależne od niej, dotyczące całego systemu gospodarczego określa się jako tzw. stałe. Ryzyko niestałe dotyczy wnętrza firmy.

Na ryzyko zewnętrzne wpływają cztery główne grupy czynników:

• ogólnogospodarcze, np. koniunktura, inflacja, deficyt budżetowy, polityka fiskalna, polityka banku centralnego;

• społeczno-rynkowe: dochody ludności, stopa bezrobocia, skłonność do oszczędzania, skala podejmowanych inwestycji, liczba podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych, konkurencja, zdolność podmiotów do rozwoju;

• polityczne: stabilność sytuacji politycznej, wojny, zmiany rządu, legislacja;

• nowe tendencje na międzynarodowych rynkach: globalizacja, postęp technologiczny, nowe instrumenty finansowe, liberalizacja czy integracja ekonomiczna gospodarek.

Ryzyko wewnętrzne określają decyzje strategiczne i operacyjne dotyczące:

• struktury oraz jakości aktywów i pasywów;

• polityki finansowej;

• działalności marketingowej;

• polityki personalnej;

• kontroli wewnętrznej.

Każde przedsiębiorstwo musi się liczyć z wieloma rodzajami ryzyka. Jedne są istotne, inne mniej. Jedne dotyczą przede wszystkim korporacji, inne mogą zagrozić każdej firmie, dlatego zarządy powinny je zdefiniować pod kątem zagrożeń własnej działalności.

Pod uwagę mogą wziąć:

• ryzyko cywilizacyjne (rywalizacja i konkurencja pomiędzy państwami, nierówność ekonomiczna i społeczna, zderzenie kulturowe);

• ryzyko kraju (niestabilność społeczna i ekonomiczna, różnice w przepisach prawnych, opóźnienia w transferach pieniężnych, restrykcje w przepływie kapitału, interwencja rządu w działalność gospodarczą);

• ryzyko konkurencji (liberalizacja przepływu towarów, rozwój technologii, alianse strategiczne);

• ryzyko kredytowe (niewypłacalność kontrahentów, zbyt duża koncentracja pożyczek);

• ryzyko kryminalne (szpiegostwo przemysłowe, korupcja, oszustwa pracowników, brak odpowiedniego zabezpieczenia rzeczy i informacji, działalność mafii);

• ryzyko ekonomiczne (wahania poziomu aktywności gospodarczej, pogorszenie sytuacji konkurencyjnej kraju, w którym prowadzona jest działalność);

• ryzyko środowiskowe (niedobory surowców, koszty dostosowania się do przepisów ochrony środowiska, koszty usuwania zanieczyszczeń, procesy sądowe, degradacja środowiska);

• ryzyko finansowe (wahania stóp procentowych i kursów walutowych);

• ryzyko informacyjne (brak dokładnych informacji dotyczących kosztów, zobowiązań, ryzyka, rynków, zasobów, technologii, finansów oraz konkurencji przedsiębiorstwa);

• ryzyko inwestycji finansowych (wahania siły nabywczej płatności otrzymywanych z inwestycji, nieprzewidziane zmiany stóp procentowych, niepewna sytuacja przedsiębiorstwa emitującego akcje lub obligacje);

• ryzyko osobiste (forma prawna przedsiębiorstwa, prawodawstwo i praktyka handlowa);

• ryzyko operacyjne (błędy ludzkie, awarie systemów komputerowych i produkcyjnych, oszustwa i kradzieże, słabość kontroli wewnętrznej i międzynarodowej, wypadki losowe, opóźnienia dostaw, niedobory personelu, naruszenia poufności i bezpieczeństwa danych, niewłaściwa organizacja produkcji, zaopatrzenia, sprzedaży, płatności);

• ryzyko rynkowe (niekorzystne zmiany cen lub wartości towaru, niska płynność rynku danych towarów, brak możliwości zabezpieczenia transakcji);

• ryzyko prawne (brak lub błędnie prowadzona dokumentacja, niezrozumienie przepisów prawnych, koszty procesów sądowych, wysokie koszty ubezpieczenia);

• ryzyko polityczne (niepewność systemu podatkowego, bariery handlowe, taryfy celne i kontyngenty towarowe, prawo pracy nieprzychylne pracodawcom, kontrola wymienialności walut lub niewymienialność waluty, przepisy dotyczące uzyskiwania licencji, koncesji oraz dotacji i subsydiów, możliwość nacjonalizacji lub konfiskaty przedsiębiorstw);

• ryzyko produktu (wahania popytu na dany produkt: moda, względy zdrowotne, zagrożenie dla środowiska);

• ryzyko płynności (zmniejszenie zysków lub przejściowa strata na skutek załamania koniunktury gospodarczej przy jednoczesnym obowiązku płacenia odsetek w wysokości wynikającej z wcześniej zawartych umów lub z bieżącej ceny pieniądza na rynku, trudności w uzyskaniu nowych, dodatkowych źródeł finansowania obcego);

• ryzyko reputacji (krytyka ze strony mediów, organizacji ekologicznych i społecznych);

• ryzyko zasobów (ograniczony dostęp do zasobów, zagrożenia przyszłości dostaw, możliwość zastąpienia jednego surowca innym, wahania cen).

Przedsiębiorco ubezpiecz się przed ryzykiem

Każdy z wymienionych typów ryzyka powoduje wystąpienie innego rodzaju skutków dla przedsiębiorstwa i wymaga odmiennych metod postępowania, zastosowania odpowiednich narzędzi pomiarowych oraz wykorzystania różnorodnych instrumentów zabezpieczających.