Antykryzysowe zmiany w podatkach dochodowych

W ramach działań antykryzysowych do u.p.d.o.f. wprowadza się dwa nowe zwolnienia od tego podatku. To ważniejsze dotyczy kwot uzyskanych przez pracowników z ZFŚS, przeznaczonych na działalność socjalną.

Kwoty pieniężne przeznaczone na działalność socjalną

Obecnie u.p.d.o.f. przewiduje zwolnienie wartości świadczeń rzeczowych przekazanych pracownikowi, a sfinansowanych z ZFŚS lub funduszy związków zawodowych. To zwolnienie obowiązuje nadal. Nowe zwolnienie dotyczy dofinansowania otrzymanego przez pracownika z ZFŚS lub funduszy związków zawodowych, które zostanie przeznaczone na działalność socjalną. Pojęcie działalności socjalnej nie zmieniło się. Działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe - na warunkach określonych umową (art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS). Nowe zwolnienie znajdzie zastosowanie do dofinansowania z ZFŚS, jakie pracownicy otrzymają np. na wycieczkę.

Obecnie organy podatkowe podkreślają, że wycieczki nie są świadczeniami rzeczowymi. Twierdzą, że zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f. w obecnym brzmieniu nie ma do nich zastosowania. Artykuł 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f. w nowym brzmieniu zwolni nie tylko świadczenia rzeczowe, ale również kwoty pieniężne. Wypoczynek należy do zakresu działalności socjalnej. W efekcie dofinansowanie do wycieczki udzielone pracownikowi z ZFŚS lub funduszu związków zawodowych na podstawie nowego brzmienia przywołanego przepisu będzie zwolnione od p.d.o.f. Należy jednak pamiętać o limicie tego zwolnienia, który wynosi i nadal będzie wynosił 380 zł w roku podatkowym. Nowy kształt zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f. nie zmieni zasad dotyczących talonów i bonów uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi. Przepis nadal nie będzie uznawać ich za świadczenia rzeczowe, nie są to również kwoty pieniężne wydatkowane na działalność socjalną. W efekcie pracodawca fundujący talon, bon pracownikowi musi i nadal będzie musiał jego wartość doliczyć do przychodów ze stosunku pracy.

Zapomogi związkowe

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje wiele zwolnień przedmiotowych dotyczących zapomóg. To najistotniejsze z nich związane jest z indywidualnymi zdarzeniem losowymi, klęską żywiołową, długotrwałą chorobą lub śmiercią (art. 21 ust. 1 pkt 26 u.p.d.o.f.). Nowe zwolnienie będzie dotyczyć wyłącznie zapomóg finansowych ze środków związków zawodowych udzielanych pracownikom należącym do organizacji związkowej. Dla zastosowania tego zwolnienia nie będzie natomiast istotna przyczyna wypłaty zapomogi. Zwolnienie to ograniczone będzie limitem w wysokości 638 zł w roku podatkowym.

Zwolnienia powyższe wprowadza w życie ustawa z 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 125, poz. 1037), która weszła w życie 22 sierpnia. Zakłada ona, że zmiany będą miały zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2009 r.

Środki funduszu szkoleniowego

Również ustawa z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035), która także obowiązuje od 22 sierpnia, przewiduje zmiany w u.p.d.o.f, a także w u.p.d.o.p. W ich wyniku pracodawcy będą mogli zaliczyć do kosztów podatkowych wpłaty podstawowe na fundusz szkoleniowy. Fundusz szkoleniowy przeznaczony jest na finansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Tworzą go pracodawcy w ramach posiadanych środków na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Utworzenie, funkcjonowanie i likwidację funduszu szkoleniowego reguluje układ zbiorowy pracy lub regulamin funduszu szkoleniowego (art. 67 ustawy o promocji zatrudnienia). Dochodami funduszu są:

1) wpłaty pracodawców w wysokości nie niższej niż 0,25 proc. funduszu płac,

2) inne wpływy.

Wpłaty powyższe obciążają koszty działalności pracodawców (art. 68 ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia, dodany ustawą o łagodzeniu skutków kryzysu). Po wejściu w życie art. 68 ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia wpłaty pracodawców na fundusz szkoleniowy będą mogły być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 7 lit. a u.p.d.o.f., art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. a u.p.d.o.p.). Kosztem będą mogły być wpłaty mieszczące się w granicach określonych ustawą o promocji zatrudnienia i wynikające zarazem z układu zbiorowego lub regulaminu funduszu. Przyjęte rozwiązania podatkowe nie są jednak jakimś szczególnym wsparciem antykryzysowym. Na mocy zmian uznaje się bowiem za przychód środki zakładowego funduszu szkoleniowego, w części uznanej za koszt uzyskania przychodów:

1) niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku,

2) wykorzystane niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia lub przepisami ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego,

3) w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego.

W przypadku u.p.d.o.f. przychód ten może powstać wyłącznie przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Przy zaistnieniu przesłanek wymienionych w punktach 1-3 środki funduszu pracodawca będzie więc zobowiązany zaliczyć do swoich przychodów. Chodzi tu o środki, które wcześniej pracodawca zaliczył do kosztów.

Wsparciem antykryzysowym jest dofinansowanie szkoleń pracowników, jakie pracodawca prowadzący fundusz szkoleniowy będzie mógł uzyskać z Funduszu Pracy na podstawie ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest, żeby szkolenie lub studia podyplomowe pracownika były uzasadnione obecnymi lub przyszłymi potrzebami pracodawcy. Przez powyższe rozwiązania podatkowe ustawodawca, przewidując szersze wykorzystanie tego dofinansowania (obecnie jest ono również możliwe, ale na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia), chciał zapewnić neutralność podatkową środków funduszu szkoleniowego niewykorzystanych bądź wykorzystanych nieprawidłowo

Edward Żurański 

Podstawa prawna:

• ustawa z 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 125, poz. 1037),

• ustawa z 1 lipca o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035).