Jak ustrzec się przed zarzutem mobbingu

Mobbing to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników (art. 94³ § 2 k.p.). Molestowanie to zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika (art. 18^3a § 5 k.p.).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2005 r. wydawanie przez pracodawcę zgodnych z prawem poleceń dotyczących pracy co do zasady nie stanowi naruszenia godności (dóbr osobistych) pracownika, nierównego traktowania lub dyskryminacji czy mobbingu (I PK 103/ 05, OSNP 2006/21-22/321).

Występowanie w zakładzie pracy ww. zachowań nasila się zwłaszcza w okresach bezrobocia spowodowanego kryzysem gospodarczym. Z jednej strony każdemu pracownikowi zależy na utrzymaniu dotychczasowego miejsca zatrudnienia, z drugiej natomiast wzrasta rywalizacja w środowisku pracy - co z kolei może powodować zachowania patologiczne. Nie ma natomiast znaczenia, kto dopuścił się mobbingu, współpracownik czy też pracodawca. Na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za zapobieganie tego typu zjawiskom i prawidłowe funkcjonowanie zakładu pracy.

Nie ma w pełni skutecznych środków, które w 100% pozwolą na zapobiegnięcie występowania tego typu negatywnych zachowań w zakładzie pracy. Pracodawca powinien podjąć jednak wszystkie możliwe środki, aby kontrolować przestrzeganie zasad prawa pracy i nakładać sankcje na pracowników dopuszczających się mobbingu. Stosowanie mobbingu stanowi naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co jest podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę takiemu pracownikowi. W drastycznych przypadkach może stanowić przy- czynę rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 k.p. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że bezprawne postawienie pracownikowi zarzutu stosowania mobbingu narusza jego dobra osobiste, a w szczególności dobre imię, gdyż mobbing jest zachowaniem wysoce nagannym, patologicznym, a osoba, która go stosuje, zasługuje na jednoznaczną negatywną ocenę (wyrok SA w Poznaniu z 28 lutego 2008 r., III APa 2/08, niepubl.).

Co można uznać za mobbing

Działanie, jakie może podjąć pracodawca, to przede wszystkim wprowadzenie odpowiednich zapisów w regulaminie pracy. Istotne jest, aby przy tego typu zapisach znalazła się informacja o konsekwencjach dla pracownika w przypadku stosowania mobbingu.

Ponadto, w zakładzie pracy powinny się znaleźć regulacje określające zasady postępowania w przypadku wystąpienia działań o charakterze mobbingu wśród współpracowników, procedurę składania skarg itd. Takie regulacje stanowią z pewnością przejaw prowadzenia przez pracodawcę polityki antymobbingowej, co może okazać się skutecznym argumentem w ewentualnym sporze z pracownikiem.