Zmiany w zasadach kontrolowania przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2009 r. na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej istnieje obowiązek zawiadomienia przedsiębiorcy o planowanej kontroli podatkowej. Po zmianach w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej obowiązek zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli rozszerzono na wszelkie kontrole innego rodzaju przeprowadzane na podstawie przepisów innych ustaw niż Ordynacja podatkowa. Nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadziła wiele korzystnych dla przedsiębiorców zmian. Przede wszystkim zwiększono prawa przysługujące przedsiębiorcom w związku z przeprowadzaną u nich kontrolą. Dla najmniejszych firm znacznie skrócono limit czasu kontroli w roku. Dowody pozyskane w czasie bezprawnej kontroli nie mogą już stanowić podstawy odpowiedzialności przedsiębiorcy. Nowe regulacje w zakresie kontroli przedsiębiorców wprowadzone w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajdują bezpośrednie zastosowanie w przypadku kontroli obowiązków podatkowych podatnika (art. 291c Ordynacji podatkowej) oraz obowiązków przedsiębiorcy jako płatnika składek (art. 92a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli

Według nowych przepisów kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o takim zamiarze. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, potrzebne jest ponowne zawiadomienie. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem wspomnianych 7 dni. Organ kontroli nie ma obowiązku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli tylko w określonych przypadkach, a mianowicie, gdy:

• kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej,

• przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

• dotyczy kontroli jakości paliw przeprowadzanej na podstawie przepisów ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw,

• kontrola jest przeprowadzana w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

• przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,

• przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się także w przypadkach określonych w art. 282c Ordynacji podatkowej:

Kontrola bez zawiadomienia (art. 282c Ordynacji podatkowej)

Art. 282c. § 1. Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli:

1) kontrola:

a) dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,

b) ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

c) dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,

d) dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,

e) ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu,

f) zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1,

g) ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury;

2) organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany:

a) został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.) lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej - do każdego wspólnika,

b) jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,

c) nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

§ 2. Przepis § 1 pkt 1 stosuje się również w razie konieczności rozszerzenia zakresu kontroli na inne okresy rozliczeniowe, z uwagi na nieprawidłowości stwierdzone w wyniku dokonanych już czynności kontrolnych.

§ 3. Po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

 

Tylko gdy zachodzi jedna z ww. przyczyn, przedsiębiorca może nie otrzymać zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Zawsze organ kontroli będzie zobowiązany wskazać przyczynę braku takiego zawiadomienia zarówno w książce kontroli, jak i w protokole kontroli.

Opisane zasady wprowadza art. 79 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej po nowelizacji (dalej: ustawa).

WAŻNE!

Uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli organ kontroli umieszcza w książce kontroli i protokole kontroli.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli

Ustawa o swobodzie wymienia każdy element, który musi znaleźć się w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli. Upoważnienie musi zawierać co najmniej:

1) wskazanie podstawy prawnej,

2) oznaczenie organu kontroli,

3) datę i miejsce wystawienia,

4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonania kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej,

5) oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą,

6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli,

7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli,

8) podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji,

9) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy.

Dokument, który nie spełnia opisanych wymagań, nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli (art. 79a ust. 7 ustawy). Przedsiębiorca na tej podstawie może więc odmówić wpuszczenia kontrolerów.

Kontrola może być w pewnych przypadkach przeprowadzona tylko na podstawie legitymacji służbowej (z obowiązkiem dostarczenia do 3 dni później upoważnienia do kontroli). Możliwość przeprowadzenia kontroli „na legitymację” występuje jedynie w następujących przypadkach:

• gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,

• gdy kontrola została podjęta w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub w celu zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

• gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego (art. 79a ust. 2 ustawy).

WAŻNE!

Kontrola przeprowadzona tylko na podstawie legitymacji służbowej (z obowiązkiem dostarczenia do 3 dni później upoważnienia do kontroli) może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego (art. 79a ust. 2 ustawy).

Czynności kontrolne

Po zmianach ustawy o swobodzie nieobecność przedsiębiorcy w firmie, a także nieobecność pracownika wyznaczonego do reprezentowania przedsiębiorcy w trakcie kontroli nie wstrzymuje już czynności kontrolnych (art. 79a ust. 9 ustawy). Nowa regulacja nie pozwala blokować czynności kontrolnych przez celową nieobecność kontrolowanego i niewyznaczenie przez niego osoby go reprezentującej lub nieudzielenie odpowiednich pełnomocnictw pracownikom.

W razie nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej każdemu obecnemu na miejscu pracownikowi kontrolowanego przedsiębiorcy (nie może to być jednak np. zleceniobiorca). Taki pracownik jest uznawany przez organ kontroli za osobę upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy na podstawie art. 97 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że:

Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Kontrola może się też odbyć w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.

 

Obowiązek informowania o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy

W przypadku wszczęcia czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, przed podjęciem pierwszej z czynności kontrolnych kontroler ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto te czynności, o jej prawach i obowiązkach w trakcie kontroli (art. 79b ustawy).

Prawo do odszkodowania

Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej, przysługuje odszkodowanie. Dochodzenie takiego roszczenia następuje na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach, takich np. jak Kodeks cywilny (art. 77 ust. 4 i 5 ustawy).

Dowody

Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów art. 77-84d ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli - nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy (art. 77 ust. 6 ustawy).

Książka kontroli

W nowych przepisach wyraźnie zapisano, że książka kontroli:

• może mieć formę zbioru dokumentów oraz

• służy przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli (art. 81 ust. 1 ustawy).

Powinna być przechowywana w siedzibie przedsiębiorcy wraz z upoważnieniami do przeprowadzenia kontroli i protokołami z kontroli. Po nowelizacji przedsiębiorca może prowadzić książkę kontroli także w formie elektronicznej. W tym przypadku przedsiębiorca dokonuje wpisów oraz aktualizacji danych zawartych w książce kontroli. Nowe przepisy wprowadziły domniemanie, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w formie elektronicznej znajdują potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę. Po wszczęciu kontroli przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli (art. 81 i art. 81a ustawy).

Przedsiębiorca jest zwolniony z okazania książki kontroli, jeżeli jej okazanie jest niemożliwe ze względu na udostępnienie jej innemu organowi kontroli. W takim przypadku przedsiębiorca okazuje książkę kontroli w siedzibie organu kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia zwrotu tej książki przez organ kontroli (art. 81a ust. 2 ustawy).

WAŻNE!

Przedsiębiorca jest zwolniony z okazania książki kontroli, jeżeli jej okazanie jest niemożliwe ze względu na udostępnienie jej innemu organowi kontroli. W takim przypadku przedsiębiorca okazuje książkę kontroli w siedzibie organu kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia zwrotu tej książki przez organ kontroli.

 

Limity czasu kontroli

Limity kontroli zostały skrócone. Szczególnie zyskają na tym małe firmy. Przykładowo - mikroprzedsiębiorca może być kontrolowany tylko 12 dni roboczych (poprzednio mógł być kontrolowany przez 4 tygodnie). Tak krótki czas kontroli w roku dotyczy przedsiębiorców, którzy co najmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniali średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnęli roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów lub sumy aktywów ich bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Do czasu trwania kontroli nie wlicza się czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych.

Tabela. Limity czasu kontroli w roku kalendarzowym

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

WAŻNE!

Do czasu trwania kontroli nie wlicza się czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych.

Dla praktyki przeprowadzania kontroli równie ważne jak skrócenie rocznych limitów czasu kontroli są zmiany wprowadzone w katalogu kontroli, których te ograniczenia nie dotyczą (art. 83 ustawy). Szczególnie chodzi o kontrole przeprowadzane na podstawie ustawy o kontroli skarbowej. Przed nowelizacją istniał spór, czy kontrole skarbowe podlegają ograniczeniom czasu trwania kontroli wynikającym z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Po nowelizacji pewne już jest, że kontrola skarbowa powinna się mieścić w limitach czasu kontroli przewidzianych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. W uzasadnieniu nowelizacji ustawy o swobodzie można znaleźć zapis pokazujący taką właśnie intencję posłów:

Wprowadzenie zmiany skutkującej tym, że kontrola podatkowa w toku kontrolnego postępowania skarbowego prowadzona będzie na zasadach wynikających z ustawy SDG, spotkało się z aprobatą środowiska przedsiębiorców, które zarzuca organom skarbowym nadmierną przewlekłość w prowadzeniu kontroli podatkowych. Nierzadko kontrola taka trwa po kilka miesięcy, co ma zdecydowany wpływ na prowadzenie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej (utrudnienia w jej wykonywaniu).

Po nowelizacji ograniczenia czasu kontroli nadal nie mają zastosowania w przypadkach, gdy:

• ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej,

• kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu,

• przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej,

• kontrola dotyczy podmiotów, którym na mocy odrębnych przepisów właściwy organ wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi - w zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji,

• kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (art. 83 ust. 2 pkt 1, 5-8 ustawy).

Tabela. Wyłączenie ograniczeń co do czasu kontroli oraz co do zakazu jednoczesnego prowadzenia kilku kontroli (w tabeli przedstawiono te ograniczenia, które parlament zmienił)

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ograniczenia czasu kontroli nie mają również zastosowania w przypadkach wymienionych w art. 84-84c ustawy (np. w przypadku szczególnego nadzoru podatkowego lub kontroli weterynaryjnej).

 

Przedłużenie czasu trwania kontroli

Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie. Tak jak przed nowelizacją organ kontroli doręcza przedsiębiorcy uzasadnienie i wpisuje je do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności kontrolnych. Nowością jest to, że przedłużenie czasu trwania kontroli możliwe jest także, jeżeli w toku kontroli zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty. Kontrolerzy mogą też przedłużyć kontrolę zawsze, gdy ujawnią fakt niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku. Najpierw jednak organ kontroli musi poinformować o ujawnieniu tych okoliczności (10% niezgodności lub niezłożonej deklaracji), jednocześnie wskazując zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy.

Uzasadnienie przedłużenia czasu trwania kontroli umieszcza się w książce kontroli i protokole kontroli. Z powodu jednej z tych przyczyn czas trwania kontroli nie może zostać dowolnie przedłużony - nadal nie może przekroczyć dwukrotności rocznych limitów czasu kontroli.

PRZYKŁAD

Pierwsza w roku kontrola wykazała, że jednoosobowy przedsiębiorca niezatrudniający pracowników, o obrotach za ostatnie 2 lata 450 000 zł, zawyżył stratę o 15% w stosunku do wykazanej w zeznaniu PIT-36. Kontrola została przedłużona. Jej maksymalny czas trwania nie może przekroczyć 24 dni roboczych, gdyż kontrola dotyczy mikroprzedsiębiorcy, dla którego limit roczny czasu kontroli wynosi 12 dni.

Powtórna kontrola

Taka kontrola jest możliwa, gdy jej wyniki wykażą rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę. Wtedy kontrolerzy mogą przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym (art. 83 ust. 4 ustawy). Czas trwania powtórnej kontroli nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania takiej kontroli nie wlicza się do rocznego limitu czasu trwania kontroli.

WAŻNE!

Czas trwania powtórnej kontroli nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania takiej kontroli nie wlicza się do rocznego limitu czasu trwania kontroli.

Przerwanie kontroli

Organ kontroli może, po pisemnym zawiadomieniu przedsiębiorcy, przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli. Uzasadnienie czasu trwania przerwy organ kontroli obowiązany jest wpisać do książki kontroli przedsiębiorcy. Przerwa nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia w czasie jej trwania kontroli przez inny organ kontroli (art. 83a ustawy). Czas trwania przerwy w kontroli nie jest wliczany do rocznego limitu czasu trwania kontroli, pod warunkiem że podczas przerwy przedsiębiorca miał możliwość wykonywania działalności gospodarczej oraz miał nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy, z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki.

WAŻNE!

Czas trwania przerwy w kontroli nie jest wliczany do rocznego limitu czasu trwania kontroli, pod warunkiem że podczas przerwy przedsiębiorca miał możliwość wykonywania działalności gospodarczej oraz miał nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy, z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki.

Uciążliwa kontrola

Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy. To zasada zapisana w ustawie w nowym art. 80b. W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, organ kontroli ma obowiązek uzasadnić konieczność podjęcia takich czynności w protokole kontroli.

Sprzeciw

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli niektórych czynności z naruszeniem następujących przepisów:

• art. 79-79b (dot. zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli i upoważnień do wszczęcia kontroli),

• art. 80 ust. 1 i 2 (dot. przeprowadzania czynności kontrolnych bez obecności kontrolowanego lub innych osób upoważnionych),

• art. 82 ust. 1 (dot. zakazu przeprowadzania u przedsiębiorcy więcej niż jednej kontroli),

• art. 83 ust. 1 i 2 (dot. limitu czasu trwania kontroli).

Wniesienie sprzeciwu jest niedopuszczalne, gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 79 ust. 2 pkt 2, art. 80 ust. 2 pkt 2, art. 82 ust. 1 pkt 2, art. 83 ust. 2 pkt 2 i art. 84a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 84d ustawy). Przykładowo, wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, gdy organ przeprowadza kontrolę, która jest niezbędna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego. Sprzeciw wnosi się w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli. Przedsiębiorca musi go uzasadnić (art. 84c ust. 3 ustawy). Tak samo organ podatkowy ma 3 dni robocze od dnia otrzymania sprzeciwu na rozpatrzenie sprzeciwu oraz wydanie postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo o ich kontynuowaniu. Jeżeli minie termin na rozpatrzenie sprzeciwu lub zażalenia, z przepisów wynika domniemanie, że rozstrzygnięcie jest dla przedsiębiorcy korzystne. Oznacza to obowiązek wstrzymania czynności kontrolnych.

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw także po upływie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli. Taką możliwość ma jednak tylko w przypadku przekroczenia przez organ kontroli limitu czasu trwania kontroli. Wtedy termin 3 dni na wniesienie sprzeciwu rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli.

Wniesienie sprzeciwu powoduje następujące skutki:

• wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy - następuje z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu i trwa do czasu rozpatrzenia sprzeciwu,

• wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli - następuje od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia w tej sprawie,

• organ kontroli może dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli - na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli.

Zażalenie

Nie zawsze negatywne rozpatrzenie sprzeciwu powoduje kontynuację kontroli. Przedsiębiorca może wykonać kolejny krok, jakim jest wniesienie zażalenia. Odbywa się ono podobnie jak wniesienie sprzeciwu. Przedsiębiorca ma na to 3 dni od dnia otrzymania postanowienia w sprawie sprzeciwu. Rozstrzygnięcie w sprawie zażalenia następuje nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia (art. 84c ust. 10 ustawy). Wniesienie zażalenia powoduje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli. Następuje to do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia, w którym zawarte jest rozstrzygnięcie co do zażalenia. Jeżeli jest niekorzystne dla przedsiębiorcy, organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne od dnia, w którym postanowienie zostało doręczone przedsiębiorcy.

Jeżeli minie termin na rozpatrzenie zażalenia, z przepisów wynika domniemanie, że rozstrzygnięcie jest dla przedsiębiorcy korzystne. Oznacza to obowiązek wstrzymania czynności kontrolnych.

• rozdział 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.

• ustawa z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 r. nr 18, poz. 97)

Małgorzata Korycka

konsultant podatkowy