Świadczenia wypadkowe przy prowadzeniu działalności

Z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności można starać się o przyznanie takich świadczeń, jak: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu, renta szkoleniowa lub renta z tytułu niezdolności do pracy.

Prawo do tych świadczeń zależy przede wszystkim od spełnienia następujących warunków:

1) wypadek musi powstać w okresie ubezpieczenia wypadkowego,

2) wypadek musi zostać uznany za wypadek przy prowadzeniu pozarolniczej działalności,

3) w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o świadczenie na koncie prowadzącego działalność nie może być zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł.

Jeśli osoba prowadząca działalność ma zadłużenie z tytułu składek przekraczające 6,60 zł, to mimo uznania zdarzenia za wypadek przy prowadzeniu działalności nie otrzyma świadczeń wypadkowych. Świadczenia chorobowe, tj. zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego, nie przysługują do czasu spłaty całości zadłużenia - pod warunkiem że spłata nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku. Jeśli zadłużenie zostanie uregulowane po upływie 6 miesięcy od dnia wypadku, prawo do świadczeń za czas choroby przysługuje dopiero od dnia spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczeń za okres przed tą datą ulega przedawnieniu. Jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku, osoba prowadząca działalność traci również prawo do jednorazowego odszkodowania.

O uznaniu zdarzenia za wypadek przy prowadzeniu pozarolniczej działalności decyduje wiele czynników i okoliczności. Przede wszystkim zdarzenie powinno mieć charakter nagły i być wywołane przyczyną zewnętrzną. Takim zdarzeniem jest m.in. właśnie wypadek samochodowy. Drugim ważnym elementem jest to, aby zdarzenie nastąpiło podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem pozarolniczej działalności. Oznacza to czynności typowe dla danego rodzaju działalności ściśle z nią związane i podejmowane zwykle przy jej prowadzeniu. Takimi czynnościami w omawianej sytuacji są m.in. wyjazdy po towar (art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy wypadkowej).

Oceny danego zdarzenia jako wypadku przy prowadzeniu pozarolniczej działalności dokonuje ZUS, do którego należy się udać w celu zgłoszenia wypadku. Po ustaleniu wszystkich okoliczności i przyczyn wypadku pracownik ZUS sporządza kartę wypadku, którą otrzymuje również osoba prowadząca działalność. Po otrzymaniu karty wypadku może wnieść uwagi lub zastrzeżenia do dokonanych w niej ustaleń.

Uznanie przez ZUS, że okoliczności i przyczyny zdarzenia kwalifikują je jako wypadek przy prowadzeniu działalności, stanowi podstawę do ubiegania się przez poszkodowanego o świadczenia przysługujące z tego tytułu. Poszkodowany uzyska prawo do świadczeń po przedłożeniu w ZUS dodatkowo wymaganych dokumentów, np. zwolnień lekarskich potwierdzających niezdolność do pracy, wniosku o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego czy wniosku o jednorazowe odszkodowanie.

Istnieją okoliczności wymienione w art. 21 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej, które wykluczają prawo do świadczeń z tytułu wypadku. ZUS odmawia prawa do świadczeń z tytułu wypadku, jeżeli ustali, że:

1) wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, które zostało spowodowane przez osobę prowadzącą działalność umyślnie lub wskutek jej rażącego niedbalstwa;

2) osoba prowadząca działalność spowodowała wypadek lub przyczyniła się do niego w znacznym stopniu, będąc w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Czytelniczce, która była pasażerką samochodu, ZUS nie może zarzucić ani naruszenia przepisów, ani też przyczynienia się do wypadku (nawet wtedy, gdy osoba kierująca pojazdem, którego Czytelniczka była pasażerem, jest odpowiedzialna za spowodowanie wypadku). Gdyby jednak z notatki policji przybyłej na miejsce zdarzenia wynikało, że uraz u Czytelniczki powstał wyłącznie na skutek np. niezapięcia pasów bezpieczeństwa, ZUS odmówi prawa do świadczeń wypadkowych. W takiej sytuacji Czytelniczka może odwołać się od decyzji ZUS do sądu i uzyskać korzystne rozstrzygnięcie. Linia orzecznicza dotycząca spraw wypadkowych jest obszerna i bardzo zróżnicowana. Sąd mógłby stwierdzić, że fakt niezapięcia pasów nie był wyłączną przyczyną zdarzenia, ponieważ do jego powstania przyczyniły się jeszcze inne okoliczności, np. zbyt gwałtowane hamowanie kierowcy.

Anna Michalska

Podstawa prawna:

art. 3 ust. 3 pkt 8, art. 5 ust. 1 pkt 8, art. 6, art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322).