Jak zgłosić do ZUS zawieszenie wykonywania działalności
W tym czasie przedsiębiorca nie będzie musiał płacić m.in. składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zmiany te wejdą w życie po upływie 45 dni od dnia ogłoszenia ustawy w dzienniku ustaw (na dzień oddania tekstu do druku ustawa nie została jeszcze ogłoszona w dzienniku ustaw).
Dotychczasowe stanowisko ZUS i NFZ w sprawie zawieszenia działalności
Do tej pory ani ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), ani ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa zdrowotna) nie regulowały wprost kwestii podlegania ubezpieczeniom przez przedsiębiorcę, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej.
ZUS stał na stanowisku, że w przypadku czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie jest objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, mimo że jest wpisany do ewidencji działalności gospodarczej. W związku z tym przedsiębiorcy nie mieli obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w okresie zawieszenia działalności. ZUS dopuszczał możliwość czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, gdy przedsiębiorca nikogo nie zatrudniał albo gdy w okresie zawieszenia pracownicy nie świadczyli na jego rzecz pracy (np. przebywali na urlopie bezpłatnym, macierzyńskim lub wychowawczym).
Natomiast NFZ prezentował odmienne stanowisko. Uznawał, że przedsiębiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu tak długo, jak długo figuruje w ewidencji działalności gospodarczej. NFZ nie uzależniał obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego i opłacania składek tylko od faktycznego okresu wykonywania działalności.
Konsekwencje zawieszenia działalności - po nowelizacji
Przepisy ustawy nowelizującej dotyczące zawieszenia działalności gospodarczej nie są w pełni jasne. Przy ich stosowaniu w praktyce z pewnością powstanie wiele wątpliwości.
Ustawa nowelizująca zmienia brzmienie m.in. art. 13 pkt 4 ustawy systemowej. Przepis ten określa ramy czasowe obowiązku ubezpieczeń społecznych osób prowadzących pozarolniczą działalność. Nowy przepis przewiduje, że obowiązek ubezpieczeń społecznych będzie wyłączony w okresie, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. W okresie takiego zawieszenia wyłączony będzie również obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. W tym czasie płatnik nie będzie więc musiał opłacać składek na ubezpieczenia społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne.
Natomiast z przepisów ustawy nowelizującej wynika, że działalność gospodarczą może zawiesić na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników. Oznacza to, że przepisy te nie dotyczą osób wykonujących innego rodzaju pozarolniczą działalność niż pozarolnicza działalność gospodarcza (np. wspólników spółek jawnych, partnerskich, komandytowych i wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.). W przypadku wspólników spółki cywilnej zawieszenie działalności będzie możliwe, jeśli działalność zawieszą wszyscy wspólnicy spółki.
WAŻNE!
Wspólnik spółki cywilnej będzie mógł zawiesić działalność pod warunkiem, że zawieszą ją również pozostali wspólnicy spółki.
Nowelizacja nie reguluje kwestii możliwości zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, który nie zatrudnia pracowników, ale zatrudnia zleceniobiorców i/lub chałupników. Należy uznać, że taki przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z prawa do zawieszenia działalności dopiero po rozwiązaniu łączącego go ze zleceniobiorcami lub chałupnikami niepracowniczego stosunku zatrudnienia. Zatrudnianie takich osób świadczyłaby bowiem o tym, że w istocie przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą.
Problematyczne jest również to, czy zawiesić działalność będzie mógł przedsiębiorca, który zatrudnia pracowników, ale pracownicy ci korzystają z urlopów, w okresie których nie mają obowiązku świadczenia pracy, a pracodawca nie musi im wypłacać wynagrodzenia (np. urlop wychowawczy, urlop bezpłatny). Przyjmując literalną wykładnię przepisów, należałoby uznać, że taki przedsiębiorca nie będzie mógł zawiesić działalności. Do takiego wniosku prowadzi również uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej. Wynika z niego, że intencją ustawodawcy jest stworzenie możliwości zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej tym przedsiębiorcom, którzy nie pozostają w stosunku pracy z pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy. Za taką interpretacją przemawia również brzmienie nowego art. 36a ust. 3 ustawy systemowej. Z przepisu tego wynika, że za okres zawieszenia działalności przedsiębiorca niezatrudniający pracowników nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej ani opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast za zatrudnionych pracowników (również na urlopach), zleceniobiorców i chałupników przedsiębiorca ma obowiązek składać miesięczne raporty rozliczeniowe.
Czynności, które przedsiębiorca będzie mógł wykonywać w okresie zawieszenia
W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie będzie mógł wykonywać tej działalności ani osiągać bieżących przychodów z jej tytułu. Ustawa nowelizująca określa jednak zamknięty katalog czynności, które przedsiębiorca będzie mógł wykonywać w okresie zawieszenia działalności bez narażenia się na zarzut, że wykonuje działalność gospodarczą.
W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca będzie mógł:
• wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów,
• przyjmować należności lub regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
• zbywać środki trwałe i wyposażenie,
• uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej (nie dotyczy to uczestniczenia w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia publicznego),
• wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa (np. składać deklaracje podatkowe),
• osiągać przychody finansowe (np. odsetki od środków pieniężnych ulokowanych w banku), także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej.
W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca będzie mógł zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców, którzy wykonują działalność.
Formalności niezbędne do zawieszenia i wznowienia działalności
1. Zgłoszenie zawieszenia do ewidencji działalności
Aby zawiesić działalność, przedsiębiorca będzie miał obowiązek zgłosić do ewidencji działalności gospodarczej informację o tym fakcie. Zgłoszenie takie powinno zawierać następujące dane:
• oznaczenie przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL (jeśli posiada),
• oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy,
• wskazanie okresu, na jaki następuje zawieszenie działalności gospodarczej.
Do takiego zgłoszenia przedsiębiorca będzie musiał dołączyć oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników.
2. Zgłoszenie wznowienia działalności
Przedsiębiorca, który będzie chciał wznowić wykonywanie zawieszonej działalności gospodarczej, będzie miał obowiązek zawiadomić o tym fakcie właściwy organ ewidencyjny. Zgłoszenie to będzie musiało zawierać oznaczenie przedsiębiorcy, numer PESEL (jeśli posiada) oraz oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy.
Przedsiębiorcę, który nie zgłosi wznowienia działalności przed upływem 24 miesięcy, organ ewidencyjny wezwie do zgłoszenia informacji o jej wznowieniu. Jeśli w ciągu 30 dni od dnia otrzymania takiego wezwania przedsiębiorca nie złoży informacji o wznowieniu działalności, organ ewidencyjny wykreśli go z ewidencji.
WAŻNE!
Przedsiębiorca, który nie zgłosi informacji o wznowieniu działalności gospodarczej przed upływem okresu 24 miesięcy od dnia zgłoszenia jej zawieszenia, zostanie wykreślony z ewidencji.
Postępowanie w sprawie zawieszenia i wznowienia działalności nie podlega opłatom.
Korzyści (+)
Zarówno zgłoszenie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, jak i zgłoszenie informacji o jej wznowieniu jest wolne od opłat.
Skutki zgłoszenia zawieszenia działalności w ZUS
1. Konieczność wyrejestrowania na druku ZUS ZWUA
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie będzie podlegał obowiązkowi ubezpieczeń społecznych ani ubezpieczenia zdrowotnego. Dlatego będzie musiał wyrejestrować się z ubezpieczeń, do których został zgłoszony, na druku ZUS ZWUA.
2. Możliwość dobrowolnego ubezpieczenia
W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca będzie mógł przystąpić dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a także do ubezpieczenia zdrowotnego - po zawarciu z NFZ umowy o objęcie tym ubezpieczeniem.
Podstawą wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - obecnie jest to kwota 1790,39 zł (podstawa zmienia się od trzeciego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego). W przypadku gdy przedsiębiorca spełnia warunki z art. 18a ustawy systemowej, będzie musiał opłacać składki w preferencyjnej wysokości, tj. 30% minimalnego wynagrodzenia - 337,80 zł (podstawa obowiązuje w całym roku kalendarzowym). Natomiast podstawą wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne będzie zadeklarowana kwota, nie niższa niż kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku (obecnie jest to kwota 3049,86 zł; podstawa zmienia się od trzeciego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego).
Taki przedsiębiorca nie będzie mógł zgłosić się ani do ubezpieczenia chorobowego, ani do ubezpieczenia wypadkowego.
Skutki zawieszenia działalności w zakresie ubezpieczeń
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej będzie powodowało wygaśnięcie obowiązku ubezpieczeń społecznych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca zgłosi zawieszenie działalności, do ostatniego dnia miesiąca, w którym zgłosi jej wznowienie. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie określa formularzy, na których należy zgłaszać zawieszenie i wznowienie działalności.
Ustawa nowelizująca nie wprowadza analogicznej regulacji prawnej w ustawie zdrowotnej. Należy jednak przyjąć, że zawieszenie działalności gospodarczej będzie wywierało skutki prawne w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego w tym samym okresie co w przypadku ubezpieczeń społecznych.
Zawieszenie działalności a dokumenty ubezpieczeniowe
1. Bez deklaracji i składek
Za okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca niezatrudniający pracowników nie będzie miał obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W praktyce przepis ten może się okazać problematyczny ze względu na przewidziany w nim brak obowiązku składania w ZUS deklaracji rozliczeniowej. W pewnych przypadkach złożenie deklaracji może się okazać niezbędne - np. w sytuacji gdy przedsiębiorca w okresie zawieszenia na mocy wyroku sądowego wypłaci byłemu pracownikowi zaległe wynagrodzenie, od którego należy potrącić i rozliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Zatem w praktyce przepis ten przypuszczalnie nie będzie bezwzględnie stosowany.
2. Bez konieczności ponownego zgłoszenia przy wznowieniu działalności
Z ustawy nowelizującej wynika ponadto, że wznowienie wykonywania działalności nie będzie wymagało ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń. Aktualnie przepis ten jest niemożliwy do wykonania. Osoba, która została wyrejestrowana z ubezpieczeń za pomocą dokumentu ZUS ZWUA, może zostać do nich ponownie zgłoszona tylko przez złożenie w ZUS odpowiednio wypełnionego dokumentu ZUS ZUA. Takie zasady zgłaszania do ubezpieczeń wynikają z ustawy systemowej. Ponadto ten tryb zgłoszenia do ubezpieczeń funkcjonuje w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS.
Postępowania, które ZUS będzie prowadził w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej ustawę o swobodzie działalności gospodarczej w sprawach wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w związku ze zgłoszeniem przez przedsiębiorcę czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, zostaną umorzone.
WAŻNE!
Postępowanie w sprawie wymiaru składek prowadzone wobec przedsiębiorcy, który zgłosił czasowe zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej, a faktycznie ją wykonywał, nie będzie podlegało umorzeniu.
• art. 1 pkt 6, art. 7, art. 9, art. 12, art. 13, art. 14 ustawy z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (czeka na ogłoszenie w dzienniku ustaw).
Piotr Kostrzewa
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze