REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieważność umowy nie zawsze pozbawia prawa do odliczenia podatku od towarów i usług

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bogdan Świąder
Bogdan Świąder
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Odliczenia VAT pozbawia umowa, której nieważność związana jest z celowymi czynnościami pozornymi lub obejściem przepisów podatkowych.

Ogólna zasada rozliczania VAT stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika lub w przypadku importu - suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego. W przypadku wystawienia faktury, która jest następstwem nieważnej umowy, organy podatkowe kwestionują prawo do odliczenia VAT. Jest to słuszne, jednak wniosek ten nie jest bezwzględnie trafny we wszystkich przypadkach nieważnych umów.

REKLAMA

Pozbawienie odliczenia

Na podstawie ustawy o VAT nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne, w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:

• stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,

•  podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

•  potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności.

REKLAMA

Kodeks cywilny w art. 58 określa, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Z kolei art. 83 stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Bezwględny zakaz

Ustalenie, że oświadczenie woli złożone zostało drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru, jest równoznaczne ze stwierdzeniem nieważności tego oświadczenia woli, co oznacza, że z mocy samego prawa oświadczenie to nie wywołuje skutków prawnych. Nieważność pozornego oświadczenia woli nie dopuszcza do powstania tych skutków nie tylko między uczestnikami tej pozornej czynności prawnej, ale także w stosunku do osób trzecich.

REKLAMA

Obejście prawa oraz pozorność oświadczeń woli powodują więc, że faktury wystawione przez osoby uczestniczące w takich czynnościach nie będą dawały podstawy do odliczenia VAT. Przykładem takich działań może być firmanctwo. Firmowanie działalności osoby trzeciej przez kontrahenta podatnika skutkuje brakiem prawa własności towarów u tego kontrahenta. Konsekwencją stwierdzenia faktu firmanctwa jest pozbawienie prawa odliczenia podatku naliczonego przy zakupie.

Zawierając transakcje pozorne, czyli nieważne z mocy samego prawa, podatnik nie jest uprawniony do obniżenia podatku należnego o kwoty podatku naliczonego przy tych nieważnych transakcjach. Ewidencjonując taki podatek i dokonując odliczenia podatnik zawyża wysokość podatku naliczonego do odliczenia.

Trzeba też pamiętać, że ustawa o VAT jednoznacznie wyłącza spod swojego działania czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Choćby więc takie czynności stanowiły dostawę lub usługę w rozumieniu ustawy o VAT, nie podlegają opodatkowaniu, gdyż przepisy ustawy nie znajdują do niej zastosowania. W konsekwencji nie mogą stanowić podstawy do odliczenia VAT.

Innym rodzajem nieważnej umowy mogą być czynności wykonywane w ramach tzw. transakcji karuzelowych. Możliwe jest więc, że porozumienia zawierane pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha karuzelowego na gruncie VAT, których stroną są znikający handlowcy albo inne osoby świadome popełnianego przestępstwa, mogą zostać uznane za nieważne, a przez to pozbawiają odliczenia VAT.

Zaliczenie do kosztów

Nieważność umowy, rozpatrywana na gruncie VAT, nie zawsze bezwzględnie pozbawia odliczenia podatku. Trzeba pamiętać, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego.

Z taką sytuacją można mieć do czynienia, gdy stwierdzono nieważność czynności np. w wyniku zawarcia umowy w niewłaściwej formie. Czynności, które są nieważne w świetle prawa cywilnego z powodu niezachowania wymaganej formy, mogą podlegać opodatkowaniu. Decyduje w tym wypadku nie prawny, lecz ekonomiczny aspekt transakcji. Jeśli więc np. podlegają one opodatkowaniu podatkiem dochodowym i jednocześnie są zaliczane do kosztów podatkowych, to i na gruncie ustawy o VAT będzie można odliczyć podatek. Samo stwierdzenie nieważności czynności (niezwiązane z obejściem prawa lub pozornością), gdy nie skutkuje pozbawieniem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, nie stanowi podstawy do kwestionowania prawa do odliczenia VAT z faktury dokumentującej tę czynność.

ETS O OSZUSTWIE KARUZELOWYM

W przypadku gdy dostawa jest realizowana na rzecz podatnika, który nie wiedział lub nie mógł wiedzieć, że dana transakcja była wykorzystana do celów oszustwa, które zostało popełnione przez sprzedawcę, przepis stwierdzający utratę prawa do odliczenia VAT w wyniku nieważności umowy jako sprzecznej z zasadami porządku publicznego jest niezgodny z prawem unijnym - zob. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 6 lipca 2006 r. nr C-439/04, C-440/04.

NA CZYM POLEGA OSZUSTWO KARUZELOWE

Podatnik A (spółka instrumentalna) dokonuje dostawy zwolnionej z VAT dla podatnika B (operator karuzeli podatkowej lub znikający operator), z państwa członkowskiego X do państwa członkowskiego Y:

•  Podatnik B, który nabył dobra bez płacenia VAT, odsprzedaje je podatnikowi C (agentowi) w swoim państwie członkowskim Y, od którego pobiera podatek, i znika bez jego wpłacenia na rzecz budżetu państwa.

•  Podatnik C odlicza VAT odpowiadający jego zakupom od podatnika B i rozprowadza towar na rynku państwa X, którego dostawa jest zwolniona z VAT.

NIEWAŻNOŚĆ UMÓW

Pozorność czynności (powodująca nieważność umowy) może wyrażać się również w nierealnej cenie przyjętej w danej transakcji dla pozoru, pomiędzy podmiotami zawierającymi transakcje w ramach łańcuszka, nie w celu dokonywania rzeczywistego obrotu gospodarczego, lecz w celu uzyskania korzyści podatkowych.

BOGDAN ŚWIĄDER

bogdan.swiader@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 6 pkt 2, art. 86 ust. 1, art. 88 ust. 1 pkt 2 oraz art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

Nie uczą się i nie pracują. Polscy NEET często są niewidzialni dla systemu

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

REKLAMA

Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

REKLAMA