Mały ZUS od 1 stycznia 2019 r. - wszystko co musisz wiedzieć

Masz firmę i nie osiągasz wysokich przychodów? Od 1 stycznia 2019 r. będziesz mógł opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru, której wysokość będzie zależeć od tych przychodów.

Jakie warunki musisz spełnić

Aby skorzystać w danym roku z „małego ZUS”:

• musisz prowadzić działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub innych przepisów szczególnych,
• Twój przychód z tytułu działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, jeśli prowadziłeś ją przez cały rok, nie może przekroczyć trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku.

Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019

Przykład 1
Pani Jolanta prowadzi działalność gospodarczą od 1 września 2016 r. Nigdy jej nie zawieszała. Ponieważ w grudniu 2018 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 2100 zł, jej przychód z działalności gospodarczej w 2018 r. nie może przekroczyć 63000 zł (30 x 2100 zł).

Jeśli w poprzednim roku rozpocząłeś, zakończyłeś lub zawieszałeś działalność, przez co prowadziłeś ją tylko przez część roku, limit którego nie mógł przekroczyć przychód z działalności jest odpowiednio niższy. Ustalisz go przez podzielenie trzydziestokrotności minimalnego wynagrodzenia przez liczbę dni kalendarzowych poprzedniego roku i pomnożenie otrzymanego wyniku przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym (np. 334 dni, gdy działalność zawiesiłeś na cały marzec 2018 r.). Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład 2
Pan Marek prowadził działalność gospodarczą od 2 lutego 2017 r. do 30 listopada 2018 r. Działalności nie zawieszał. W 2019 r. ponownie rozpocznie działalność. W roku 2018 dni kalendarzowych było 365, Pan Marek prowadził działalność gospodarczą przez 334 dni
w 2018 r. Limit, którego nie mogą przekroczyć jego przychody z działalności gospodarczej w 2018 r. wynosi:

(63 000 : 365) x 334 = 57 649,315068493 ≈ 57 649,32 zł.

Liczba dni prowadzenia działalności gospodarczej odpowiada liczbie dni, w której podlegałeś w poprzednim roku ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności. Dlatego nie uwzględniaj w niej liczby dni, w których wprawdzie prowadziłeś działalność gospodarczą, ale podlegałeś ubezpieczeniu w KRUS albo za granicą. Uwzględnij natomiast liczbę dni, w których korzystałeś z tzw. ulgi na start.

Przykład 3
Pani Edyta prowadzi działalność gospodarczą, ale podlegała do 30 czerwca 2018 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegała w 2018 r. przez 184 dni. Limit, którego nie mogą przekroczyć przychody z działalności gospodarczej wynosi:

(63 000 : 365) X 184 = 3 1758,902 ≈ 31 758,90 zł.

Przykład 4
Pan Krzysztof w 2018 r.:

• od 1 czerwca do 30 listopada korzystał z tzw. ulgi na start,
• od 1 grudnia jest objęty ubezpieczeniami społecznymi i opłaca składki na te ubezpieczenia od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2017 r. prowadził pozarolniczą działalność jako wspólnik spółki jawnej, przez co nie mógł w 2018 r. opłacać składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

Limit dla przychodów z działalności gospodarczej Pana Krzysztofa wynosi:

(63 000 : 365) x 214 = 36936,986 ≈ 36 936,99 zł.

Kiedy nie skorzystasz z „małego ZUS”

Nie skorzystasz z „małego ZUS”, jeśli w poprzednim roku:

1. prowadziłeś działalność gospodarczą krócej niż 60 dni, tj. podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności krócej niż 60 dni

Przykład 5
Pan Jan był objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 stycznia 2017 r. do 28 lutego 2018 r. W konsekwencji w 2018 r. podlegał ubezpieczeniom z tego tytułu tylko przez 59 dni. Nie spełnia warunku do skorzystania z „małego ZUS”.

2. rozliczałeś się w formie karty podatkowej i korzystałeś ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT. Warunki te musisz spełniać łącznie

• Jeśli rozliczałeś się w formie karty podatkowej i nie korzystałeś ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT, przychodem z działalności gospodarczej jest wartość sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług, która podlega opodatkowaniu tym podatkiem, bez kwoty tego podatku.

3. podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej)

Przykład 6
Pan Tomasz był objęty ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do 10 stycznia 2018 r. Od 1 kwietnia 2018 r. prowadzi działalność gospodarczą. Pan Tomasz nie spełnia warunku do korzystania z „małego ZUS”.

4. spełniasz warunki do opłacania „preferencyjnych składek”, tj. składek od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia

Przykład 7
Pan Maciej od 1 czerwca 2017 r. opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Okres 24 miesięcy, w których ma prawo do opłacania tych składek mija 31 maja 2019 r. Jeśli Pan Maciej spełni pozostałe warunki, od 1 czerwca 2019 r. będzie mógł korzystać z „małego ZUS”.

5. wykonujesz dla byłego bądź obecnego pracodawcy to co robiłeś dla niego jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym

Przykład 8
W 2018 r. Pani Lidia oprócz prowadzenia działalności gospodarczej była zatrudniona do 31 grudnia na podstawie umowy o pracę jako księgowa. Od 1 stycznia 2019 r. rozszerzyła zakres prowadzonej działalności i od tego dnia wykonuje usługi księgowe dla pracodawcy w ramach prowadzonej działalności. Współpracę z byłym pracodawcą prowadzi do 31 lipca 2019 r. Od 1 sierpnia 2019 r. jeśli spełni pozostałe warunki może korzystać z „małego ZUS”.

„Mały ZUS” możesz opłacać, jeśli skorzystałeś wcześniej z „ulgi na start” (chyba że zrezygnujesz z korzystania z tego uprawnienia) i spełniałeś warunki do „preferencyjnych składek”. Nie możesz skorzystać z „małego ZUS” w pierwszym roku prowadzenia działalności.

Przykład 9
Pani Marta rozpoczęła prowadzenie działalności w 2019 r. Nie może opłacać składek w ramach „małego ZUS”. Jeśli spełnia warunki może skorzystać z „ulgi na start” i potem ewentualnie „preferencyjnych składek”.

Przykład 10
Pan Mirosław rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej 1 stycznia 2018 r. Nie chce korzystać z ulgi na start. Spełnia warunki do „składek preferencyjnych”. Pan Mirosław powinien dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń z kodem tytułu rozpoczynającym się od 05 70. Będzie opłacał składki od kwoty deklarowanej nie niższej niż 30 % minimalnego wynagrodzenia nie dłużej niż przez 24 miesiące kalendarzowe od dnia rozpoczęcia działalności. Nie może od 1 stycznia 2019 r. opłacać „małego ZUS”. Jeśli spełni warunki będzie mógł skorzystać z „małego ZUS” od 1 stycznia 2020 r.

Zobacz: Składki ZUS

Jak długo możesz korzystać z „małego ZUS”

Niższe składki na ubezpieczenia społeczne możesz opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej.

Jako miesiąc kalendarzowy przyjmij każdy miesiąc, w którym podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu co najmniej jeden dzień.

Jak ustalisz najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Najniższą podstawę wymiaru składek ustalisz w trzech krokach:

1. Najpierw ustal przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym według wzoru:

Roczny przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej 
w poprzednim roku kalendarzowym

------------------------------------------------------------------------------------                  x 30

Liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności

Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład 11
Pani Anna spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Jej roczny przychód z działalności gospodarczej w 2018 r. wyniósł 47238,65 zł. Prowadziła działalność przez 304 dni (2 m-ce działalność była zawieszona). Zatem jej przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej wynosi 4661,71 zł.

(47238,65 / 304) x 30 = 4661,71

2. Pomnóż przeciętny miesięczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, przez współczynnik, który Prezes ZUS ogłosi w Monitorze Polskim. Na 2019 r. wynosi 0,5083.

   Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład 12
Przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej Pani Anny (z przykładu wyżej) w 2018 r. wyniósł 4661,71 zł. Zatem jej najniższa podstawa wymiaru składek w 2019 r. wynosi 2369,55 zł.

4661,71 x 0,5083 = 2369,55

Przykład 13
Pani Urszula spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Obliczyła, że jej przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej w 2018 r. wyniósł 1519,39 zł. Zatem jej najniższa podstawa wymiaru składek w 2019 r. wynosi 772,31 zł.

1519,39 x 0,5083 = 772,31 zł

3. Porównaj otrzymany wynik do kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia i 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Najniższa podstawa wymiaru składek nie może być bowiem niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku i nie może przekraczać kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok.

Przykład 14
Pani Ewa spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Obliczyła, że w 2019 r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 600 zł.

30% minimalnego wynagrodzenia w 2019 r. wynosi 675 zł (30% z 2250 zł).

Dla Pani Ewy najniższą podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w 2019 r. jest 675 zł.

Od jakiej kwoty będziesz opłacać składki na ubezpieczenia społeczne

W okresie, w którym będziesz korzystać z „małego ZUS” możesz w poszczególnych miesiącach opłacać składki na ubezpieczenia od najniższej podstawy wymiaru bądź od kwoty wyższej.

Ważne! Wysokość kwoty, od której opłacasz składki ma wpływ na wysokość przysługujących Ci świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w tym zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński.

Przykład 15
Pan Kazimierz obliczył, że w 2019 r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 857,46 zł. Postanowił jednak w każdym miesiącu 2019 r. deklarować do podstawy wymiaru składek kwotę wyższą – 2000 zł.

Jakie dokumenty zgłoszeniowe musisz złożyć jeśli chcesz skorzystać z „małego ZUS”

Powinieneś przekazać do ZUS:

• wyrejestrowanie z ubezpieczeń (ZUS ZWUA) z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 10, 05 12, jeśli kontynuujesz prowadzenie działalności prowadzonej w 2018 r.
• zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych (ZUS ZUA) albo - jeśli podlegasz wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu - zgłoszenie do tego ubezpieczenia (ZUS ZZA) z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 05 90 albo 05 92 (kod tytułu ubezpieczenia przewidziany dla osób z rentą przyznaną z tytułu niezdolności do pracy).

Dokumenty te musisz przekazać w terminie 7 dni liczonymi od:

• 1 stycznia (czyli do 8 stycznia 2019 r.) – jeśli kontynuujesz prowadzenie działalności prowadzonej w 2018 r. albo też jeśli z końcem grudnia zakończyłeś okres ulgi „preferencyjne składki” (wyrejestruj się z ubezpieczeń z kodem 05 70 albo 05 72 i zgłoś z kodem 05 90 albo 05 92),
• pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej lub wznowienia działalności gospodarczej,
• pierwszego dnia, w którym będziesz spełniał warunki do korzystania z „małego ZUS” (np. skończyłeś okres „preferencyjne składki” w trakcie roku).

Przykład 16
Pani Wiktoria prowadzi działalność gospodarczą od 2017 r. i nie ma prawa do renty. Spełnia warunki do korzystania z „małego ZUS”. Ponieważ chce skorzystać z tej ulgi musi do 8 stycznia 2019 r. przekazać:

ZUS ZWUA - wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 wskazując datę wyrejestrowania - 1 stycznia 2019 r.

i od tego samego dnia zgłosić się do tych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Przykład 17
Pan Patryk (nie jest rencistą) zawiesił działalność gospodarczą od 10 listopada 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. Spełnia warunki do skorzystania od 1 stycznia 2019 r. z „małego ZUS”. W tym celu musi do 8 stycznia 2019 r. przekazać:

ZUS ZUA wskazując datę obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1 stycznia 2019 r., z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Przykład 18
Pani Rozalia (jest rencistką z niezdolnością do pracy) zawiesiła działalność gospodarczą od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. Spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. W tym celu musi do 8 kwietnia 2019 r. przekazać:

ZUS ZUA wskazując datę obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1 kwietnia 2019 r., z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 92.

Przykład 19
Pan Marceli prowadzi działalność gospodarczą i nie jest rencistą. Do 31 maja 2019 r. spełniał warunki do korzystania z „preferencyjnych składek”. Ponieważ chce od razu skorzystać z ulgi „mały ZUS” musi do 8 czerwca 2019 r. przekazać:

ZUS ZWUA - wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 00 wskazując datę wyrejestrowania - 1 czerwca 2019 r.

i od tego samego dnia zgłosić się do tych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Jakie będziesz miał obowiązki związane z korzystaniem z „małego ZUS”

Oprócz obowiązków związanych z podleganiem ubezpieczeniom, które dotyczą także innych płatników składek, jak przekazywanie dokumentów ubezpieczeniowych i opłacanie składek, będziesz miał także inne obowiązki.

Należą do nich:

• obowiązek przekazania w deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz o najniższej podstawie wymiaru składek,
• obowiązek przedstawienia na nasze żądanie dokumentów potwierdzających wysokość rocznego przychodu z tytułu wykonywania działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania. Jeśli tego nie zrobisz ustalimy Ci za wszystkie miesiące danego roku podstawę wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Czy możesz zrezygnować z małej działalności gospodarczej

Będziesz mógł zrezygnować z uprawnienia do ustalania najniższej podstawy wymiaru składek w zależności od wysokości przychodu, tj. do korzystania z małego ZUS.

Zrezygnować możesz w każdym czasie, a więc także od dnia nabycia do niego prawa. Zrezygnujesz z tego uprawnienia, jeśli nie zgłosisz się do ubezpieczeń społecznych lub do ubezpieczenia zdrowotnego z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia, w terminie 7 dni liczonymi od:

• 1 stycznia danego roku,
• pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej lub wznowienia działalności gospodarczej,
• pierwszego dnia, w którym będziesz spełniał warunki do korzystania z małego ZUS.

Przykład 20
Pani Wanda prowadzi działalność gospodarczą od 2015 r. i nie ma prawa do renty. Będzie ją nadal prowadzić w 2019 r. Spełnia warunki do korzystania z „małego ZUS”. Ponieważ chce skorzystać z tego uprawnienia musi do 8 stycznia 2019 r. wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 00 od 1 stycznia 2019 r. i od tego samego dnia zgłosić się do tych ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Przykład 21
Pan Piotr (nie jest rencistą) zakończył działalność gospodarczą 31 marca 2018 r. Spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Działalność gospodarczą ponownie rozpocznie 1 lutego 2019 r. Jeśli nie chce zrezygnować z uprawnienia do „małego ZUS” musi do 8 lutego 2019 r. zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wskazując 1 lutego 2019 r. jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń, z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Przykład 22
Pani Barbara jest rencistką (z tytułu niezdolności do pracy) prowadzi działalność gospodarczą. Zawiesiła jej wykonywanie na okres od 1 września 2018 r. do 31 sierpnia
2019 r. Spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Jeśli chce z tego uprawnienia korzystać musi do 8 września 2019 r. zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wskazując 1 września 2019 r. jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 92.

Przykład 23
Pan Karol (nie jest rencistą) przestał wykonywać działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy 30 czerwca 2019 r. Spełnia pozostałe warunki do korzystania w 2019 r. z „małego ZUS”. Jeśli do 8 lipca 2019 r. nie wyrejestruje się z ubezpieczeń wskazując 1 lipca 2019 r. jako datę wyrejestrowania z ubezpieczeń, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 00 i nie zgłosi się od tego samego dnia do ubezpieczeń z kodem z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90 będzie to oznaczało rezygnację z tego uprawnienia.

Przykład 24
Pani Zofia od 2018 r. jest objęta tylko ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy), ponieważ jednocześnie jest pracownikiem zatrudnionym na pełen etat. Na dzień 1 stycznia 2019 r. sytuacja nie ulegnie zmianie. Jeśli Pani Zofia chce skorzystać z „małego ZUS” musi do 8 stycznia 2019 r. wyrejestrować się od 1 stycznia 2019 r. z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 12 i zgłosić się od tego samego dnia do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 92.

Przykład 25
Pan Jacek (nie jest rencistą) przez cały 2019 r. korzystał z „małego ZUS”. W 2020 r. nadal spełnia warunki do tego uprawnienia i nie chce z niego zrezygnować. Musi zatem za styczeń 2020 r. przekazać dokumenty rozliczeniowe z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90. Nie ma obowiązku złożenia od 1 stycznia 2020 r. zgłoszenia z kodem ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90.

Możesz też zrezygnować z uprawnienia do małej działalności gospodarczej po pewnym okresie korzystania z niego.

Przykład 26
Pani Elwira (nie ma przyznanej renty) korzystała z „małego ZUS” od 1 stycznia 2019 r. Od 1 lipca postanowiła zrezygnować z tego uprawnienia. Powinna wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90 od 1 lipca 2019 r. i zgłosić się od tej samej daty do ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się 05 10.

Rezygnacja jest nieodwołalna. Oznacza to, że za miesiąc, w którym zrezygnujesz oraz pozostałe miesiące kalendarzowe do końca danego roku kalendarzowego będziesz opłacał składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Jaka podstawa wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne

Zmiany, które wejdą w życie od 1 stycznia 2019 r. nie dotyczą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Składki te będziesz opłacał od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.

Płacisz składkę zdrowotną w pełnej wysokości za każdy miesiąc ubezpieczenia, nawet jeśli w danym miesiącu pobrałeś zasiłek.