Skarga o wznowienie postępowania

Skarga o wznowienie to nadzwyczajny środek zaskarżenia, którego rola polega na eliminowaniu z obiegu wadliwych prawomocnych orzeczeń. Dotyczy w głównej mierze pomyłek sądowych, ale można ją też zastosować do zwalczania niekorzystnych wyroków, które zostały wydane na podstawie nieprawidłowych dokumentów. Duże praktyczne zastosowanie znajdzie również w sytuacji pojawienia się nowych okoliczności. Wystarczy przecież, że przedsiębiorca dowie się, że świadkiem transakcji był pracownik kontrahenta, który posiada informacje istotne dla rozstrzygnięcia.

Skarga przysługuje nie tylko od prawomocnego wyroku, lecz także od każdego prawomocnego orzeczenia rozstrzygającego sprawę merytorycznie (nakaz zapłaty, postanowienie wydane w postanowieniu nieprocesowym). Skarga o wznowienie postępowania jest szczególnym środkiem procesowym umożliwiającym jedynie ponowne rozpoznanie sprawy już zakończonej prawomocnym orzeczeniem merytorycznym. Postępowanie wszczęte w jej wyniku dotyczy tylko sprawy, w której skargę wniesiono, i toczy się w jej granicach. Nie jest dopuszczalne w tym postępowaniu stosowanie takich przepisów, które powodowałyby zmianę powództwa zarówno pod względem przedmiotowym, jak i podmiotowym.

Tabela 1. Przyczyny wznowienia postępowania cywilnego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD

W maju 2008 r. uprawomocnił się wydany przeciwko spółce z o.o. „Iocus” wyrok zasądzający roszczenie. Podczas sporu pełnomocnik spółki zachował się biernie, ponieważ nie dysponowano jeszcze pełną wiedzą o kontrahencie i jego metodach działania. Teraz jednak sytuacja uległa zmianie - wyszły na jaw nowe okoliczności - okazuje się, że firma była zaangażowana w wystawianie pustych faktur, oszustwa podatkowe (toczy się przeciwko niej postępowania karnoskarbowe) i prawdopodobnie spółka padła ofiarą takiej praktyki. W takiej sytuacji można wnieść skargę o wznowienie z powodu przestępstwa, ale trzeba by poczekać na prawomocny wyrok sądu karnego lub też udowadniać popełnienie przestępstwa w procesie cywilnym.

Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 401¹ k.p.c. (wyrok TK) właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy. Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. W sytuacji wznowienia z powodu orzeczenia TK skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia TK. Jeżeli w chwili wydania orzeczenia TK orzeczenie nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego postanowienia (art. 407 § 2 k.p.c.). Warto podkreślić, że wznowienie postępowania w sprawie, której akta zaginęły, może nastąpić dopiero po odtworzeniu tych akt.