Kiedy pismo handlowe staje się ofertą

REKLAMA
REKLAMA
Zgodnie z art. 66 par. 1 kodeksu cywilnego oświadczenie woli zawarcia umowy złożone drugiej stronie stanowi ofertę, jeżeli zawiera istotne postanowienia tej umowy, czyli określenie zakresu i przedmiotu umowy, terminu jej wykonania i wysokości wynagrodzenia. Treść oferty winna zatem być sprecyzowana w ten sposób, aby umowa mogła dojść do skutku przez sam fakt przyjęcia oferty, bez potrzeby prowadzenia negocjacji związanych z niezbędnym uzupełnieniem jej o szczegółowe postanowienia.
REKLAMA
Dodatkowe postanowienia
REKLAMA
Oferta - oprócz warunkujących jej ważność istotnych postanowień (oraz w niezbędnym zakresie dodatkowych postanowień) - powinna również zawierać określenie terminu, w ciągu którego oferent będzie oczekiwać na odpowiedź - nie jest to jednak obowiązkowe. W przypadku nie oznaczenia terminu, oferta złożona w obecności drugiej strony lub za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie, złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, gdy składający ofertę mógł uzyskać odpowiedź bez zwłoki. Sformułowanie środki masowego porozumiewania oraz w obecności należy rozumieć szeroko. Pojęcie środki masowego obejmuje złożenie oferty przez telefon, lecz również przyjmuje się w literaturze, iż oferta może być złożona poprzez przesłanie nagrania na nośniku informacji typu kaseta czy też płyta DVD, faks oraz SMS. Natomiast pojęcie niezwłocznie oznacza, iż oferta winna być przyjęta bez uzasadnionej zwłoki, w czasie tych samych negocjacji, bez ich przerwy. Za spóźnione należy uznać przyjęcie oferty między obecnymi, jeżeli ktoś po otrzymaniu oferty opuszcza miejsce pertraktacji i wraca dopiero po kilku godzinach. Niezwłocznie w razie rozmowy telefonicznej oznacza, że przyjęcie oferty powinno nastąpić w zasadzie w toku tej samej rozmowy telefonicznej (K. Piasecki Komentarz do art. 66 k.c.; Kodeks cywilny. Księga I. Część Ogólna, Zakamycze 2003).
W razie wątpliwości należy stosować wykładnię, iż oświadczenie o przyjęciu winno być złożone dopóki nie nastąpi przerwa we wzajemnej obecności stron lub wzajemnym kontakcie słownym na odległość. O tym, czy mamy do czynienia z ofertą, przesądza treść oświadczenia woli, a nie użycie przez oferenta słowa oferta. Musi to być jasno wyrażona stanowcza wola oferenta zawarcia umowy o jednoznacznie określonej (w ofercie) treści, w przeciwnym razie oferta uznana zostanie jako zaproszenie do rokowań. Dokument oznaczony jako list intencyjny, zamówienie czy też zapotrzebowanie będzie ofertą, z wszelkimi konsekwencjami prawnymi, jeżeli zawiera cechy opisane w powołanym art. 66 ust. 1 k.c. Należy jednak pamiętać, iż ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy. Oferta może być skierowana do konkretnie oznaczonych podmiotów, jak też nieokreślonego bliżej kręgu odbiorców.
Skutki złożenia oferty
Oferent pozostaje związany ofertą, chyba że złoży oświadczenie woli o odwołaniu oferty drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Uprawnienia te przysługują wyłącznie w stosunkach między przedsiębiorcami. W stosunkach między przedsiębiorcą a konsumentem uznano, iż nieodwoływalność oferty złożonej przez profesjonalnego przedsiębiorcę służy ochronie uzasadnionych interesów konsumenta. Przyjęcie oferty jest zarazem zawarciem umowy między stronami na warunkach wskazanych w ofercie. Adresat oferty - zwany oblatem - może ją w całości przyjąć lub odrzucić. Oferta nieprzyjęta wygasa w całości. Nie ma możliwości wprowadzania zmian do oferty. Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia poczytuje się za nową ofertę. W takiej sytuacji następuje zamiana ról - oblat staje się oferentem. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę następuje z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty. W takim wypadku następuje przyjęcie oferty z uwzględnieniem zastrzeżeń.
Opóźnienia w przyjęciu
REKLAMA
Kodeks cywilny przewiduje również szczególną regulację w przypadku opóźnienia w złożeniu oświadczenia o przyjęciu oferty. Gdy z treści oświadczenia lub z okoliczności wynika, że oświadczenie zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że oferent zawiadomi niezwłocznie oblata, iż wskutek opóźnienia poczytuje umowę za niezawartą. Należy także pamiętać o specyficznych uregulowaniach ujętych w art. 682 i 69 k.c. Zgodnie z art. 682 k.c., jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Ustawa nie definiuje określenia stałe stosunki gospodarcze. Przyjmuje się jednak, iż są to stałe stosunki o charakterze zobowiązaniowym. Jest to odstępstwo od żelaznej zasady przyświecającej prawu polskiemu, iż bierne zachowanie nie może być utożsamiane z oświadczeniem woli.
Należy zwrócić uwagę na konsekwencje legalizacji tego trybu przyjęcia oferty. Może się zdarzyć, iż strony mogą pozostać nieświadomie co do tego, iż poprzez milczące przyjęcie - nad czym przeszły do porządku dziennego - została między nimi zawarta umowa. Wiąże się to nieuchronnie z niebezpieczeństwem w postaci możliwości podrzucenia nieuważnym oblatom niechcianych umów. Stosownie zaś do art. 69 k.c., jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego oświadczenie drugiej strony o przyjęciu nie jest wymagane, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. Typowym przykładem jest zachowanie polegające na wysyłaniu towaru i wystawieniu faktury. Umowa zostaje zawarta już z chwilą ujawnienia woli przyjęcia oferty przez dorozumiane zachowanie się adresata - odbiór towaru i przeznaczenie do użycia w działalności gospodarczej (komentarz do Kodeksu cywilnego, t. I Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2005, str. 318).
TYPOWE BŁĘDY W PROCESIE OFERTOWANIA
• Następuje złożenie i przyjęcie oferty, a następnie oferent domaga się negocjowania i podpisania odrębnej umowy zawierającej treść oferty. Strony mogą zastrzec w ofercie zachowanie określonej formy dla przyjęcia oferty - np. podpisania umowy załączonej do oferty. Wymóg podpisania odrębnej umowy, nieodbiegającej treścią od złożonej oferty, może wynikać również z warunków przetargu. Także w postępowaniach toczących się na podstawie ustawy prawo zamówień publicznych zawarcie umowy następuje poprzez podpisanie odrębnego od oferty dokumentu. Jednak w pozostałych przypadkach, jeżeli wyraźnie nie zastrzeżono, że przyjęciu oferty towarzyszy podpisanie umowy, przyjęcie oferty w zwykłej formie jest zawarciem umowy.
• Próba odwołania oferty, w której określono termin przyjęcia lub użyto określenia nieodwołalna - oświadczenie woli o odwołaniu, nie rodzi skutków prawnych.
• Brak wyraźnej woli zawarcia umowy - np. oferta zawiera jedynie szczegółowe zestawienie robót budowlanych, terminy oraz niezbędne sprecyzowanie wynagrodzenia. Użycie w treści oświadczenia woli sformułowania przedstawiamy kalkulację robót bez stwierdzenia, iż roboty te oferujemy lub zamierzamy wykonać na rzecz kontrahenta, może prowadzić do zakwestionowania skuteczności oświadczenia woli jako oferty. Podobnie w razie zamieszczenia ogłoszenia o zamiarze przeznaczenia do sprzedaży określonej partii samochodów zamiast stwierdzenia, iż oferuje do sprzedaży następującą partię samochodów nie nastąpią skutki prawne w postaci złożenia oferty.
LESZEK MOKOSA
główny specjalista do spraw prawnohandlowych Mostostal Warszawa
Podstawa prawna
• Art. 66-70 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
• Art. 139-151 ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 164, poz. 1163 ze zm.).
REKLAMA
REKLAMA