Prawa zamawiającego, obowiązki wykonawcy prowadzącego działalność gospodarczą

Wprzeciwieństwie do umowy zlecenia, którą zleceniobiorca może realizować bez wynagrodzenia, wykonawca dzieła ma zawsze prawo do wynagrodzenia. Najlepiej, by było ono uregulowane w umowie.

W braku odmiennych ustaleń umowy przyjmującemu zamówienie należy się zapłata w chwili oddania dzieła. Jeżeli zaś ma ono być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, poszczególne kwoty należą się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.

Wysokość wynagrodzenia za dzieło można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeśli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy. Wówczas, jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, by zamawiający odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia.

W przypadku prac wymagających wykorzystania cudzych materiałów lub usług może być problem z ustaleniem wysokości pełnego wynagrodzenia, w tym rekompensującego poniesione przez wykonawcę nakłady. Wówczas, jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła decyzja właściwego organu państwowego zmieniła wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Może to dotyczyć np. wysokości stawki podatku od towarów i usług albo akcyzy.

Nie dotyczy jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

Zlecający wykonanie dzieła nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeśli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. W takim wypadku zamawiający może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.