Prawa zamawiającego, obowiązki wykonawcy prowadzącego działalność gospodarczą

Wprzeciwieństwie do umowy zlecenia, którą zleceniobiorca może realizować bez wynagrodzenia, wykonawca dzieła ma zawsze prawo do wynagrodzenia. Najlepiej, by było ono uregulowane w umowie.

Co wolno wykonawcy

W braku odmiennych ustaleń umowy przyjmującemu zamówienie należy się zapłata w chwili oddania dzieła. Jeżeli zaś ma ono być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, poszczególne kwoty należą się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.

Wysokość wynagrodzenia za dzieło można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeśli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy. Wówczas, jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, by zamawiający odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia.

W przypadku prac wymagających wykorzystania cudzych materiałów lub usług może być problem z ustaleniem wysokości pełnego wynagrodzenia, w tym rekompensującego poniesione przez wykonawcę nakłady. Wówczas, jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła decyzja właściwego organu państwowego zmieniła wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Może to dotyczyć np. wysokości stawki podatku od towarów i usług albo akcyzy.

Nie dotyczy jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

Zlecający wykonanie dzieła nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeśli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. W takim wypadku zamawiający może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.

Gdyby zaś zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić. Powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionej kwoty.

Jeżeli materiały na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część, z tym że gdyby materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadawał się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu zamówienia, przyjmujący je powinien niezwłocznie zawiadomić zamawiającego.

Prawa zamawiającego

Gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, by zdołał je ukończyć w umówionym czasie, zamawiający może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

Ponadto, jeśli przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.

Gdy zamawiający sam dostarczył materiału, może w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

WYNAGRODZENIE RYCZAŁTOWE

Umowa o dzieło może przewidywać wynagrodzenie dla przyjmującego zamówienie określone w sposób zryczałtowany. Wówczas nie może on żądać podwyższenia zapłaty, choćby w czasie, kiedy zawarto umowę, nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jeśli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

Na tym nie koniec. Jeżeli dzieło ma wady, może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu odpowiedni termin z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie nie przyjmie naprawy. Przyjmujący zamówienie na podstawie umowy o dzieło może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów. Ponadto, gdy wady usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w odpowiednim czasie, zamawiający może od umowy odstąpić, o ile wady są istotne. Jeżeli zaś nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia ceny w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.

Zamawiający musi

Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin, z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.

Trzeba też pamiętać, że niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału, z którego ma być wykonane dzieło, obciąża tego, kto go dostarczył.

Z kolei gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.

Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło. Dopóki jednak nie zostało ono ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić, płacąc umówione wynagrodzenie. W takim wypadku zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

EDYTA DOBROWOLSKA

gp@infor.pl

Podstawa prawna

• Art. 627-646 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).