Weryfikacja kontrahenta na białej liście VAT może być skomplikowana

• Nietypowy stan faktyczny 
• Data przelewu zdaniem Dyrektora KIS
• Data przelewu zdaniem sądów administracyjnych 

W sprawie rozpatrzonej przez Naczelny Sąd Administracyjny chodziło o transakcję regulowaną ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2131). Rynek mocy charakteryzuje się tym, że działają na nim dwie główne strony: operator oraz dostawca mocy. Operatorem, pełniącym rolę monopolisty, jest spółka Skarbu Państwa - Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (dalej: PSE) Pod drugiej stronie są duże elektrownie należące do przedsiębiorstw, w których Skarb Państwa lub jego zależne spółki mają przynajmniej pozycję dominującą. Jednak zgodnie z art. 61 ustawy o rynku mocy, w płatnościach między operatorem a dostawcą mocy uczestniczy jeszcze trzecia strona - tzw. zarządca rozliczeń (także w całości należy do Skarbu Państwa). Chociaż zarządca rozliczeń nie jest właścicielem rachunku ani środków operatora, to on fizycznie realizuje przelewy z rachunku PSE na rachunek dostawców mocy, działając na podstawie pisemnej dyspozycji operatora. Problemem jest to, że faktyczną datę zapłaty ustala zarządca rozliczeń, ponieważ to on realizuje przelew.

Nietypowy stan faktyczny 

Polskie Sieci Elektroenergetyczne znalazły się w nietypowej sytuacji. W związku z tym, że przelew wykonuje zarządca rozliczeń, nie wiedzą, kiedy faktycznie dojdzie do uznania rachunku wierzyciela i czy w dniu realizacji przelewu przez zarządcę rachunek dostawcy mocy znajduje się na białej liście VAT. Z tego powodu operator zwrócił się do dyrekcji Krajowej Informacji Skarbowej z pytaniem, czy w kontekście art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, "dzień zlecenia przelewu" to dzień wydania zarządcy rozliczeń pisemnej dyspozycji przelewu, czy dzień faktycznego przelania środków przez zarządcę. PSE uważały, że poprawna jest pierwsza odpowiedź, ponieważ po prostu nie są w stanie określić tego dnia inaczej niż w momencie wydania pisemnej dyspozycji przelewu zarządcy. Potem tak naprawdę nie od nich zależy, którego dnia zarządca faktycznie zrealizuje przelew i czy w chwili jego dokonania rachunek odbiorcy będzie na białej liście VAT.

Data przelewu zdaniem Dyrektora KIS

Dyrektor KIS uznał stanowisko PSE za nieprawidłowe. Stwierdził, że dniem zlecenia przelewu jest data, w której zarządca rozliczeń faktycznie przelewa pieniądze z rachunku operatora na rachunek dostawcy mocy, a nie dzień wydania pisemnej dyspozycji przez operatora. Fiskus stwierdził, że prymat ma tu wykładnia językowa, a ponieważ art. 15d ustawy o CIT nie definiuje "dnia zlecenia przelewu", należy odwołać się do art. 63c prawa bankowego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488). Dyrektor KIS uznał, że zgodnie z tym przepisem jest to dzień, w którym dłużnik wydaje bankowi (a nie zarządcy rozliczeń) dyspozycję obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania nią rachunku wierzyciela, w tym przypadku dostawcy mocy. Dlatego też stwierdził, że PSE muszą sprawdzać, czy kontrahent jest na białej liście VAT w dniu, w którym pieniądze rzeczywiście opuszczają ich rachunek. W przeciwnym razie ryzykują utratą prawa do zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Data przelewu zdaniem sądów administracyjnych 

Operator zaskarżył tę interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stanął po jego stronie (sygn. akt III SA/Wa 1758/20). Zgodził się z dyrektorem KIS, że w przepisach podatkowych prymat ma wykładnia językowa, co sugerowałoby, że dniem zlecenia przelewu jest data rzeczywistego obciążenia konta podatnika. Jednak dodatkowo zwrócił uwagę na specyficzne okoliczności tej sprawy, dotyczące rynku regulowanego ustawą, która wymaga obligatoryjnego pośrednictwa trzeciej strony w realizacji przelewów. WSA stwierdził, że w tej sytuacji nie należy kierować się wyłącznie regułami językowymi, ponieważ operator nie ma wpływu na to kiedy przelew zostanie zrealizowany. Co więcej nie może również z góry zweryfikować, czy w dniu, kiedy zarządca przeprowadzi przelew, jego kontrahent będzie na białej liście VAT. Choć PSE mogą po fakcie sprawdzić, czy kontrahent figurował na białej liście VAT w danym dniu, to sąd zauważył, że po upływie pięciu lat nie będą mogły zweryfikować danych takich jak nazwa firmy, NIP, status VAT (zarejestrowany, wykreślony, czynny lub zwolniony), REGON.

WSA uznał, że w tej nietypowej sytuacji "dniem zlecenia przelewu" jest dzień wydania przez PSE zarządcy rozliczeń pisemnej dyspozycji przelewu. Inna data byłaby niepewna i narażałaby operatora na sankcje, mimo prawidłowego wykonania płatności zgodnie z wymogami ustawy o rynku mocy. Naczelny Sąd Administracyjny podzielił to stanowisko. Jak stwierdził - trudno wymagać od operatora przewidzenia i sprawdzenia, czy w dniu wykonania przelewu przez zarządcę, dostawca mocy będzie na białej liście VAT. Stosowanie wyłącznie wykładni językowej w tej sytuacji byłoby nierozsądne.

Jagoda Trela, Managing Partner ID Advisory 

Zobacz także: Jesteśmy Chinami Europy. Czy zostaniemy także… Tajwanem? Glokalizacja i nearshoring szansą dla Polski
Ile zarabia się w sektorze usług biznesowych w Polsce? Lepiej niż w innych krajach regionu [STAWKI]

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl