Dożywotnia renta

Umowa o dożywocie. Liczba umów o dożywocie zawieranych w Polsce rośnie coraz szybciej. Z najświeższych danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w roku 2018 podpisano nieco ponad 11 tys. tego typu umów, w 2019 roku ponad 12 tys. a w 2020 ponad 13 tys.[1] Jeśli dynamika wzrostu z ostatnich lat zostanie utrzymana, w 2021 roku wzrost liczby nowych umów wyniesie 12,8 proc. Czego dotyczy umowa o dożywocie i z kim można ją zawrzeć? W jakiej formie jest zawierana umowa o dożywocie? Jakie podatki trzeba zapłacić?

Niedawno temat renty dożywotniej znów trafił na wokandę. Wszystko za sprawą Ministerstwa Sprawiedliwości, które pracuje nad zmianami art. 388 Kodeksu cywilnego. To jeden z przepisów, którego nowelizacja miałaby ograniczyć skalę nadużyć i wyłudzeń w różnych obszarach życia. Chodzi nie tylko o umowy zawierane na sprzedaż garnków, koców, czy długoterminowych i nieopłacalnych produktów finansowych. Zmiany w art. 388 będą dotyczyć również rynku hipoteki odwróconej i umów renty dożywotniej. To branża, która mimo wielu postulatów wciąż nie doczekała się odrębnych regulacji, a potrzebuje ich jak żadna inna. Czy po nowelizacji przepisów seniorzy, którzy chcą podpisać umowę renty dożywotniej, a boją się utraty prawa własności do nieruchomości będą mogli spać spokojnie?

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad nowelizacją art. 388 kodeksu cywilnego, który chroni najsłabszych obywateli przed wyzyskiem. W pierwotnym założeniu artykuł ten miał pomagać osobom, których niewiedzę, niedoświadczenie, niedołęstwo lub ciężką sytuację ktoś wykorzystał. Mówiło się jednak, że konstrukcja przepisów powinna zostać zmieniona, gdyż w obecnym kształcie stanowią one tzw. „martwe prawo”. Rząd chce wziąć się za zmiany, a projekt ustawy będzie ponoć gotowy ciągu najbliższych tygodni. Jednym z obszarów, który może zyskać na tej nowelizacji, jest rynek hipoteki odwróconej. W tej chwili seniorzy, którzy przenoszą prawo własności do nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia pieniężne podpisują umowy renty lub umowy o dożywocie.

Przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w ramach umowy renty odpłatnej (renty dożywotniej) nie skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W konsekwencji, na podatniku nie ciąży obowiązek wykazania kwoty renty w zeznaniu podatkowym.

Umowa o dożywocie powoduje przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę fizyczną bądź prawną w zamian za dożywotnie utrzymanie zbywcy. Dla swojej ważności powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Jakie obowiązki i uprawnienia mają strony umowy?

Odwrócona hipoteka, czyli inaczej umowa świadczeń dożywotnich lub odwrócony kredyt hipoteczny polega na zawarciu przez właściciela nieruchomości umowy z bankiem o uzyskiwaniu comiesięcznych kwot pieniężnych, w zamian za ustanowienie hipoteki.

Odwrócona hipoteka i odwrócony kredyt hipoteczny nie są pojęciami tożsamymi. Odwrócony kredyt hipoteczny jest ciągle w fazie projektu, umowa ma być zawierana z bankiem. Odwrócona hipoteka jest rodzajem renty wypłacanej emerytowi, obliczana jest ona na podstawie długości życia obywateli i wartości posiadanej nieruchomości i zawierana jest z przedsiębiorstwem.

Odwrócona hipoteka w Polsce nadal jest w fazie projektu, według niej fundusz będzie mógł stać się właścicielem nieruchomości dopiero po śmierci klienta. Natomiast w przypadku renty dożywotniej fundusz staje się właścicielem w chwili podpisania umowy z klientem, co ogranicza jego prawa. Przeczytaj, jakie są jeszcze różnice.