REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ograniczenia pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej

Mikołaj Barczak
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kto nie może pełnić funkcji członka organu spółki kapitałowej? Skazanie za które przestępstwa pociąga za sobą zakaz pełnienia tych funkcji? Czy możliwe jest zwolnienie skazanego od tego zakazu?

Obowiązujące przepisy wprowadzają istotne ograniczenia prawne dotyczące możliwości pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej. Podstawowe ograniczenia zawarte są w art. 18 § 1 k.s.h., w myśl którego członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatorem w spółce kapitałowej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ze sformułowania tego wynika, iż członkiem wymienionych organów spółki kapitałowej może być wyłącznie osoba pełnoletnia. Dzieje się tak, ponieważ, zgodnie z art. 11 k.c., pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się z chwilą uzyskania pełnoletniości. Ponadto brzmienie art. 18 § 1 k.s.h. powoduje, że nie ma możliwości pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej osoba, która została ubezwłasnowolniona całkowicie (art. 13 k.c.) lub częściowo (art. 16 k.c.) albo dla której został ustanowiony doradca tymczasowy (art. 549 k.p.c.). Istnienie powyższych ograniczeń jest uzasadnione, gdyż osoba będąca członkiem organu spółki kapitałowej - aby skutecznie wykonywać swoje obowiązki - musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Opisywane ograniczenia mają również znaczenie dla kontrahentów spółki kapitałowej, którzy powinni mieć pewność, że czynności prawne dokonywane przez osoby działające w imieniu spółki są ważne i skuteczne.

REKLAMA

Dodatkowe ograniczenia

Kodeks spółek handlowych wprowadził ponadto zakaz pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub likwidatora przez osoby, które zostały prawomocnie skazane wyrokiem za niektóre przestępstwa. Katalog tych przestępstw zawarty jest w art. 18 § 2 k.s.h., który zalicza do nich:

1) przestępstwa określone w rozdziale XXXIII k.k., tj. przestępstwa przeciwko ochronie informacji,

2) przestępstwa określone w rozdziale XXXIV k.k., tj. przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

3) przestępstwa określone w rozdziale XXXV k.k., tj. przestępstwa przeciwko mieniu,

4) przestępstwa określone w rozdziale XXXVI k.k., tj. przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu,

5) przestępstwa określone w rozdziale XXXVII k.k., tj. przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi,

6) działanie na szkodę spółki (art. 585 k.s.h.),

7) ogłoszenie albo przedstawienie organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji nieprawdziwych danych (art. 587 k.s.h.),

8) umożliwienie bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości (art. 590 k.s.h.),

9) głosowanie na walnym zgromadzeniu lub wykonywanie praw mniejszości przy wykorzystaniu fałszywego zaświadczenia lub cudzego dokumentu akcji (art. 591 k.s.h.).

Treść art. 18 § 2 k.s.h. ma daleko idące konsekwencje prawne. Po pierwsze, prawomocne skazanie za popełnienie przestępstwa, które nie zostało wymienione w art. 18 § 2 k.s.h., nie stanowi przeszkody do pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej. Po drugie, ograniczenia wynikające z art. 18 § 2 k.s.h. dotyczą wyłącznie członków zarządu, członków rady nadzorczej, członków komisji rewizyjnej oraz likwidatorów. Oznacza to, że pełnienie przez osoby skazane za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 k.s.h. innych funkcji w spółce kapitałowej (np. prokurenta) jest dopuszczalne. Po trzecie, zakaz aktualizuje się dopiero w momencie prawomocnego skazania, do czasu uprawomocnienia się wyroku zainteresowana osoba może zatem w dalszym ciągu pełnić swoją funkcję. Po czwarte, opisywane skutki prawomocnego skazania dotyczą również sytuacji, w której doszło do wydania wyroku warunkowo umarzającego postępowanie (art. 342 k.p.k.). Jest to konsekwencja obowiązującego rozwiązania prawnego, zgodnie z którym warunkowe umorzenie postępowania stanowi mimo wszystko skazanie, które podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego (art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 2000 r. o KRK).

Skutki naruszenia zakazu

W orzecznictwie wskazuje się, że utrata zdolności do pełnienia funkcji określonych w art. 18 § 1 k.s.h. następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku za popełnione przestępstwo i skutek ten następuje z mocy prawa, czyli bez konieczności orzekania o tym zakazie w wyroku skazującym sprawcę (wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2008 r., IV CSK 356/07). Innymi słowy sąd nie zamieszcza w sentencji wyroku żadnego dodatkowego punktu wskazującego, że skazany traci zdolność do pełnienia określonych funkcji w spółkach kapitałowych Utrata tej zdolności nie jest bowiem sankcją karną, skoro nie została wymieniona wśród kar (art. 32 k.k.) ani wśród środków karnych (art. 39 k.k.).

Przykład

REKLAMA

X będąc prezesem jednoosobowego zarządu spółki z o.o. został skazany za jedno z przestępstw wymienionych w art. 18 § 2 k.s.h. i wyrok ten uprawomocnił się 1 października 2008 r. X udzielił adwokatowi pełnomocnictwa do wytoczenia powództwa w imieniu spółki z o.o. 6 października 2008 r. W opisywanym przypadku zarząd spółki był jednoosobowy, jedyny jego członek nie mógł zatem - ze względu na utratę zdolności do pełnienia tej funkcji w wyniku uprawomocnienia się wyroku skazującego - skutecznie udzielić pełnomocnictwa adwokatowi. Występujący więc w postępowaniu sądowym adwokat działał bez umocowania, co mogło doprowadzić do nieważności postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.).

Skutki naruszenia zakazu z art. 18 § 2 k.s.h. nie ograniczają się jedynie do czynności procesowych, obejmują one również dokonywane w imieniu spółki czynności prawne (np. zawieranie umów). Z zasady, zgodnie z którą zarząd prowadzi sprawy spółki z o.o. i ją reprezentuje (art. 201 § 1 k.s.h.), wynika, że osoby fizyczne, które wchodzą w skład zarządu, muszą - dla skuteczności swoich czynności - posiadać zdolność do pełnienia funkcji. Jeżeli takiej zdolności nie posiadają, to nie mogą skutecznie reprezentować spółki. Osoby prawne dokonują bowiem czynności procesowych przez swoje organy uprawnione do działania w ich imieniu (art. 38 k.c.). Z tego powodu prezes jednoosobowego zarządu spółki z o.o. w okresie trwania zakazu, o którym mowa w art. 18 § 2 k.s.h., nie może skutecznie reprezentować spółki np. przy zawieraniu umowy. Umowy podpisane w imieniu spółki kapitałowej przez osoby działające z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 18 § 2 k.s.h., są zatem bezwzględnie nieważne i nie są wiążące dla tejże spółki kapitałowej. Dodatkowo osoba naruszająca zakaz z art. 18 § 2 k.s.h. naraża się na konsekwencje wynikające z art. 39 k.c. W myśl tego przepisu osoba fizyczna, która jako organ osoby prawnej zawarła umowę w jej imieniu, nie będąc jej organem, obowiązana jest do zwrotu tego, co otrzymała od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.

Czas trwania zakazu

W myśl art. 18 § 3 k.s.h. opisywany zakaz ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednak nie może zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary, jeżeli skazany taką karę odbywał. Przez „okres odbywania kary” należy rozumieć zarówno orzeczoną karę bez warunkowego zawieszenia, jak i karę, której wykonanie zarządzono później (por. art. 75 k.k.). Okres zakazu trwa od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego do końca dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - do końca ostatniego dnia tego miesiąca (art. 112 k.c.).

Przykład

Wyrok skazujący członka zarządu uprawomocnił się 5 maja 2002 r. W takim przypadku koniec pięcioletniego okresu zakazu upłynął z końcem 5 maja 2007 r.

Warto zauważyć, iż terminy trwania zakazu pełnienia funkcji w spółce kapitałowej nie mają charakteru bezwzględnego. Zgodnie z art. 18 § 4 k.s.h. w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego skazany może złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok, o całkowite zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenie czasu obowiązywania tego zakazu. W odniesieniu do tej instytucji należy zaakcentować dwa zagadnienia. Po pierwsze, możliwość zwolnienia z opisywanego zakazu (lub skrócenia czasu trwania zakazu) dotyczy wyłącznie osób skazanych za przestępstwo popełnione nieumyślnie. Sprawcy przestępstw umyślnych, które zostały wskazane w art. 18 § 2 k.s.h., nie mogą się więc ubiegać o zwolnienie z opisywanego zakazu lub skrócenie czasu trwania zakazu. Po drugie, sąd rozstrzyga o wniosku, wydając postanowienie. W odniesieniu do postępowania z art. 18 § 4 k.s.h. w orzecznictwie wskazuje się, iż jego celem jest usunięcie (w całości lub w części) automatycznych następstw skazania, wyrażających się w niemożności realizacji prawa uczestniczenia we władzach spółki handlowej. Wydane w przedmiocie złożonego wniosku postanowienie stanowi decyzję rozstrzygającą w kwestii tego prawa, gdyż albo to prawo w pełni przywraca (natychmiast lub w czasie krótszym niż przewidziany), albo odmawia jego przywrócenia. Orzeczenie wydane na podstawie art. 18 § 4 k.s.h. stanowi zatem decyzję procesową mającą istotny wpływ na sytuację prawną osoby skazanej. Stwierdzenie to doprowadziło Sąd Najwyższy do konkluzji, że postanowienie sądu wydane w przedmiocie wniosku złożonego na podstawie art. 18 § 4 k.s.h. podlega zaskarżeniu na podstawie art. 6 § 1 k.k.w., zgodnie ze standardami konstytucyjnymi, wynikającymi z art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji RP (postanowienie SN z 25 października 2007 r., I KZP 33/07).

Mikołaj Barczak

radca prawny, OIRP w Bydgoszczy

 

Podstawa prawna:

• ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),

• ustawa z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn.zm.).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA