REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Egzekucja z udziałów w spółce z o.o.

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mikołaj Barczak
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Jakie są sposoby prowadzenia egzekucji z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością? Które świadczenia związane z udziałem są objęte skutkami zajęcia? W jaki sposób następuje zaspokojenie dłużnika?

W związku z rosnącą popularnością spółki z o.o. jako formy prowadzenia działalności gospodarczej coraz większego znaczenia praktycznego nabiera problematyka egzekucji z udziałów w takiej spółce. Nierzadko bowiem zdarza się, iż będące własnością dłużnika udziały w spółce z o.o. stanowią jedyny majątek, który może stać się przedmiotem egzekucji.

REKLAMA

Podstawy prowadzenia egzekucji

REKLAMA

Egzekucja z udziałów w spółce z o.o. może być prowadzona na dwa sposoby: przez zastosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 9113 k.p.c.) albo przez zastosowanie przepisów kodeksu spółek handlowych (art. 185 k.s.h.). O sposobie prowadzenia egzekucji rozstrzyga treść umowy spółki. Przykładowo: jeżeli umowa spółki uzależnia zbycie udziału od zgody zarządu, to spółka ma prawo przedstawić osobę, która nabędzie udział za cenę, jaką określi sąd rejestrowy po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego. W tym przypadku spółka powinna, w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży udziału, zgłosić wniosek o przeprowadzenie wyceny udziału przez biegłego. Jeżeli w terminie dwóch tygodni spółka nie wystąpi z wnioskiem o przeprowadzenie wyceny udziału albo jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia spółki o ustaleniu ceny nabycia osoba wskazana przez spółkę nie wpłaci komornikowi sądowemu ustalonej ceny, udziały będą sprzedane na zasadach ogólnych, tj. w trybie przewidzianym w przepisach egzekucyjnych.

W przypadku zaś gdy umowa spółki nie wprowadza ograniczeń w zakresie zbywania udziałów, wówczas egzekucja jest prowadzona na podstawie przepisów k.p.c. Zgodnie z art. 9113 k.p.c. przedmiotem egzekucji może być: udział w spółce z o.o. albo prawa wspólnika z tytułu udziału w takiej spółce, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać. Różnica pomiędzy oboma środkami egzekucyjnymi sprowadza się do tego, co w wyniku zajęcia może zostać objęte sprzedażą egzekucyjną. W przypadku zajęcia udziałów dopuszczalne będzie zarządzenie sprzedaży udziałów. Natomiast w przypadku zajęcia samych tylko dochodów przedmiotem egzekucji będą wyłącznie dochody z udziału (np. przypadająca wspólnikowi dywidenda), a dokonanie sprzedaży udziału nie będzie dopuszczalne.

Procedura zajęcia udziałów

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dla prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z udziałów w spółce z o.o. konieczne jest posiadanie przez niego tytułu egzekucyjnego (np. prawomocnego wyroku przeciwko wspólnikowi w spółce z o.o.) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Tytuł wykonawczy skierowany do komornika wraz ze stosownym wnioskiem może stanowić podstawę do wszczęcia egzekucji z udziałów w spółce z o.o. O zakresie egzekucji decyduje wierzyciel, a jego wskazania są wiążące dla komornika.

Przykład

Dłużnik posiada 10 udziałów zwykłych (wartych łącznie 10 tys. zł) i 10 udziałów uprzywilejowanych (wartych łącznie 20tys. zł). To wierzyciel decyduje, które udziały podlegają zajęciu i jaka ich ilość podlega zajęciu.

REKLAMA

W myśl art. 9113 k.p.c. zajmując udział wspólnika w spółce albo prawa wspólnika z tytułu udziału w takiej spółce, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać, komornik ma obowiązek powiadomić o zajęciu spółkę oraz zgłosić fakt zajęcia sądowi rejestrowemu.

W ocenie Sądu Najwyższego nie sposób bronić poglądu opartego wyłącznie na wykładni językowej, że sąd rejestrowy miałby być pozbawiony prawa do badania danych zawartych w dokumencie zgłoszenia skierowanym do niego przez komornika, a miałby ograniczyć się wyłącznie do czynności technicznej włączenia dokumentu do akt rejestrowych. Takie zawężenie obowiązku badania sądu rejestrowego tylko do danych zawartych we wniosku o wpis do rejestru, a więc z pominięciem danych zawartych w zgłoszeniu komornika o zajęciu udziałów wspólnika (które to dane nie podlegają wpisowi do określonego działu rejestru), prowadziłoby do aprobaty takiego rezultatu, że dokumenty włączane do akt rejestrowych mogłyby w chwili ich włączenia prezentować nierzeczywisty stan i wywoływać wręcz dezinformację u osób korzystających z akt rejestrowych. W rezultacie komornik zawiadamia o zajęciu udziałów wspólnika w spółce handlowej, który to wspólnik wcześniej - jeszcze przed dokonaniem przez komornika zajęcia - skutecznie zbył swoje udziały na rzecz innego podmiotu, to wówczas sąd rejestrowy ma możliwość badania, czy dane zawarte w dokumencie zgłoszenia są zgodne z rzeczywistym stanem. Inny sposób wykładni prowadziłby do irracjonalnych rezultatów polegających na automatycznym włączaniu przez sąd do akt rejestrowych dokumentów zawierających nieaktualne lub nieprawdziwe dane, co w sposób rażący podważałoby zasadę pewności i bezpieczeństwa obrotu (uchwała SN z 22 marca 2007 r., III CZP 8/2007).

Dokonane przez komornika zgłoszenie zajęcia udziałów stanowi zdarzenie wszczynające postępowanie przed sądem rejestrowym, a do takiego postępowania stosuje się przepisy k.p.c. o postępowaniu nieprocesowym (art. 7 ustawy o KRS). A zatem w rezultacie przeprowadzonego przez sąd rejestrowy badania zgłoszenia zajęcia udziałów wspólnika, dokonanego przez komornika, następuje wydanie przez ten sąd orzeczenia w przedmiocie złożenia dokumentu zgłoszenia do akt rejestrowych. Skoro zaś do postępowania przed sądem rejestrowym stosuje się przepisy k.p.c. o postępowaniu nieprocesowym, to zgodnie z art. 516 k.p.c. orzeczenie sądu rejestrowego rozstrzygające w przedmiocie złożenia dokumentu omawianego zgłoszenia do akt rejestrowych powinno zapaść w formie postanowienia. Omawiane postanowienie zawiera rozstrzygnięcie co do istoty tej sprawy, a zatem przysługuje od niego apelacja na podstawie art. 518 k.p.c. w związku z art. 7 ustawy o KRS.

Przykład

Wierzyciel W. uzyskał prawomocny wyrok przeciwko dłużnikowi D. i skierował do komornika wniosek o przeprowadzenie egzekucji z należących do D. udziałów w spółce z o.o. Jeżeli okazałoby się, iż dłużnik D. zbył swoje udziały w spółce z o.o. jeszcze przed dokonaniem przez komornika zajęcia udziałów, to sąd rejestrowy jest zobowiązany wydać postanowienie odmawiające złożenia do akt rejestrowych spółki dokumentu zgłaszającego fakt zajęcia udziałów.

Zakres zajęcia

Przy egzekucji z udziałów w sp. z o.o. skutkami zajęcia objęte są także bezpośrednio związane z udziałem świadczenia, m.in.:

1) dywidenda (art. 191 k.s.h.),

2) sumy należne wspólnikowi na skutek umorzenia udziału, bez względu na to, czy chodzi o umorzenie z czystego zysku, czy też z kapitału zakładowego (art. 199 k.s.h.),

3) część majątku przypadająca wspólnikowi w związku z likwidacją spółki (art. 286 k.s.h.),

4) cena przejęcia udziałów w razie sądowego wyłączenia wspólnika na żądanie pozostałych wspólników (art. 266 k.s.h.),

5) równowartość pieniężna udziału w razie nabycia go przez spółkę w związku z połączeniem z inną spółką (art. 492 § 3 k.s.h.) lub przekształcenia spółki w inną spółkę (art. 565 k.s.h.).

Zajęcie udziałów dłużnika w spółce następuje w celu zaspokojenia należności wierzyciela z dochodów przynoszonych przez zajęte udziały lub przez sprzedaż zajętych udziałów i uiszczenie uzyskanej ceny wierzycielowi. Dla osiągnięcia wskazanego celu nieodzownym skutkiem zajęcia udziałów jest utrata przez dłużnika możliwości rozporządzania tymi udziałami, wynikającymi z nich roszczeniami oraz niemożność odebrania przez dłużnika świadczeń, na które opiewają te roszczenia. Jednocześnie wierzyciel musi mieć możliwość wykonywania tych uprawnień przysługujących dłużnikowi, których realizacja prowadzi do zaspokojenia należności wierzyciela we wskazany wyżej sposób. Innymi słowy wierzyciel, który uzyskał zajęcie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, posiada - ze względu na cel tego zajęcia - możliwość żądania wydania mu zysku, kwoty likwidacyjnej i innych świadczeń z tytułu udziału oraz żądania sprzedaży udziałów. Nie budzi wątpliwości, że wierzyciel z mocy zajęcia udziałów może wykonywać uprawnienia tradycyjnie nazywane prawami majątkowymi wspólnika.

Przykład

W przypadku zajęcia udziałów dywidenda związana z tymi udziałami będzie wypłacana wierzycielowi, a nie dłużnikowi, który pozostaje wspólnikiem.

Możliwość wykonywania przez wierzyciela uprawnień wspólnika, określanych zazwyczaj mianem praw organizacyjnych (korporacyjnych, osobistych lub niemajątkowych), została natomiast zanegowana w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W ocenie sądu możliwość taka nie jest bowiem nieodzowna do zaspokojenia wierzyciela. O ile przyznanie wierzycielowi możliwości wykonywania uprawnień zwanych tradycyjnie prawami majątkowymi jest w pełni uzasadnione celem zajęcia udziałów w spółce z o.o., o tyle przyznanie wierzycielowi takiej możliwości co do uprawnień określanych mianem praw organizacyjnych godziłoby w godne ochrony interesy wspólników spółki z o.o.; zarówno tego z nich, którego udziały zostały zajęte, jak i pozostałych.

Wierzyciel uzyskując z mocy zajęcia możliwość wykonywania także uprawnień do uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników i głosowania nad uchwałami mógłby znacząco ingerować w działalność spółki, a nawet zagrozić jej bytowi. Jeżeli bowiem samo zajęcie udziałów podlega kontroli sądu w wyniku skargi na czynności komornika, to będące jego następstwem akty wykonywania przez wierzyciela tzw. uprawnień organizacyjnych nie podlegałyby specjalnej kontroli sądu. W rezultacie istniałaby niezrozumiała dysproporcja pomiędzy ochroną przysługującą dłużnikowi w razie sprzedaży zajętych udziałów i w razie mogącego prowadzić do porównywalnych pod względem dolegliwości dla dłużnika skutków wykonania przez wierzyciela tzw. uprawnień organizacyjnych. Ponadto zajęciem mogą być objęte udziały o znacznie wyższej wartości od egzekwowanej należności, co może być usprawiedliwione zamiarem zaspokojenia należności z dochodów przynoszonych przez udziały. Zaakceptowanie w takim wypadku wykonywania przez wierzyciela również uprawnień niemajątkowych wspólnika prowadziłoby do znacznej dysproporcji pomiędzy interesami zagrożonymi na skutek możliwości wykonywania przez wierzyciela tzw. uprawnień niemajątkowych a interesami wierzyciela chronionymi przez zajęcie udziałów. Mając to na uwadze SN opowiedział się za wykluczeniem możliwości wykonywania przez wierzyciela z mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów uprawnień wspólnika określanych tradycyjnie mianem praw organizacyjnych (uchwała SN z 14 września 2005 r., III CZP 57/2005).

Przykład

Pismo zarządu zwołujące zgromadzenie wspólników powinno być w toku postępowania egzekucyjnego kierowane nadal do dłużnika. Wierzyciel, który prowadzi egzekucję z udziałów w spółce z o.o., nie posiada bowiem uprawnień do uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników i głosowania nad uchwałami (uprawnionym do tego pozostaje dłużnik będący wspólnikiem).

Sposób zaspokojenia wierzyciela

Mając na uwadze treść art. 9116 k.p.c. należy stwierdzić, iż zaspokojenie wierzyciela z zajętych udziałów w spółce z o.o. może nastąpić na dwa sposoby: z dochodu,jaki przynosi zajęty udział (np. z przypadającej okresowo wspólnikowi dywidendy) alboprzezsprzedaż udziałów. Zaspokojenie wierzyciela z dochodu, jaki przynoszą zajęte udziały, jest możliwe na dwa sposoby:

1. Przez spełnienie świadczenia przez dłużnika zajętej wierzytelności bezpośrednio wierzycielowi (za pośrednictwem komornika).

Przykład

Dłużnik będący wspólnikiem ma do spółki z o.o. roszczenie o wypłatę mu dywidendy. Zaspokojenie wierzyciela takiego wspólnika może nastąpić w ten sposób, iż należna zadłużonemu wspólnikowi dywidenda zostanie wypłacona - za pośrednictwem komornika - wierzycielowi wspólnika (a nie samemu wspólnikowi).

2. Przez zarząd przymusowy. Do zarządu tego stosuje się odpowiednio art. 10641-106411 k.p.c.

Jeżeli zaspokojenie wierzyciela ma nastąpić przez sprzedaż udziałów w spółce, to sprzedaży tej dokonuje się w drodze licytacji prowadzonej według przepisów k.p.c. o egzekucji z ruchomości. W toku sprzedaży egzekucyjnej udziałów w spółce z o.o. obowiązują jednak następujące odmienności:

1. Komornik może sprzedać zajęte udziały z wolnej ręki po cenie nie niższej niż 75 proc. ceny oszacowania. Sprzedaż ta nie może nastąpić wcześniej niż czternastego dnia od oszacowania.

2. Na wniosek dłużnika i za zgodą wierzyciela, sprzedaż może nastąpić bez oszacowania udziałów. Sprzedaż za wskazaną przez dłużnika cenę może nastąpić, gdy nie naruszy to interesów wierzycieli. Dłużnik powinien wówczas wskazać cenę minimalną, poniżej której sprzedaż nie może być dokonana. Dłużnik może wskazać osobę nabywcy albo też wskazać kilka osób uprawnionych do nabycia oraz kolejność, w jakiej prawo nabycia będzie im przysługiwało.

3. Jeżeli sprzedaż udziałów z wolnej ręki nie dojdzie do skutku w terminie tygodnia od dnia, w którym wierzyciel wyraził zgodę na sprzedaż, komornik sprzedaje zajęte prawo w drodze licytacji, chyba że wierzyciel wyrazi zgodę na ponowną próbę sprzedaży udziałów z wolnej ręki.

Mikołaj Barczak

radca prawny, OIRP w Bydgoszczy

Podstawa prawna:

• ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),

• ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn.zm.).

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

Nie uczą się i nie pracują. Polscy NEET często są niewidzialni dla systemu

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

REKLAMA

Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

REKLAMA