REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie ograniczenia wynikają z zatrudniania pracownic w ciąży

Rafał Krawczyk
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Pracownic w ciąży nie można zatrudnić m.in. w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz przy pracach wzbronionych kobietom w ciąży. Ograniczenia te często dezorganizują pracodawcom pracę.

Ochrona zdrowia pracownicy ciężarnej wymusza dokonanie na pracodawcy zmian w rozkładzie czasu pracy takiej pracownicy niezależnie od tego, czy zgłasza ona do pracodawcy jakiekolwiek żądania lub prośby w tym zakresie. Pracodawca nie może bowiem zatrudniać pracownicy w ciąży przy dowolnych pracach i o każdej porze dnia.

REKLAMA

Za naruszenie przepisów dotyczących konieczności zmian warunków pracy ciężarnych pracownic, pracodawcy lub osobom działającym w jego imieniu grozi grzywna w wysokości od 1 tys. do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy).

Zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych oraz delegowania poza stałe miejsce pracy

Pracownicy w ciąży nie można zatrudniać w porze nocnej (art. 178 § 1 Kodeksu pracy). Pora nocna obejmuje 8 godzin, które pracodawca ustala między godzinami 21.00 a 7.00 (art. 1517 § 1 Kodeksu pracy). Po przedstawieniu pracodawcy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży pracownicy, która jest zatrudniona w porze nocnej, pracodawca jest zobowiązany zmienić rozkład jej czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną. Jeśli okaże się, że jest to niemożliwe lub niecelowe, pracodawca powinien przenieść ją na inne stanowisko niewymagające pracy w porze nocnej. W najgorszej sytuacji znajdują się pracodawcy, którzy z uwagi na formę prowadzonej działalności lub organizację czasu pracy nie mogą zastosować żadnego z tych rozwiązań. Alternatywą dla nich jest bowiem wyłącznie zwolnienie pracownicy z obowiązku świadczenia pracy przez okres ciąży (art. 1781 Kodeksu pracy.). Pracodawca nie ma natomiast możliwości rozwiązania z taką pracownicą umowy o pracę w drodze wypowiedzenia, ponieważ podlega ona przez okres ciąży, a następnie urlopu macierzyńskiego szczególnej ochronie przed zwolnieniem z pracy (art. 177 § 1 Kodeksu pracy). W niektórych przypadkach zamiast całkowitego zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy wystarczające może okazać się skrócenie czasu pracy ciężarnej do takiego wymiaru, aby nie musiała wykonywać pracy w porze nocnej, a w pozostałym zakresie zwolnienie jej z obowiązku świadczenia pracy.

PRZYKŁAD

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Pracownica jest zatrudniona w barze czynnym w godz. od 15.00 do 24.00 na pełny etat. Pracodawca nie ma możliwości zmiany rozkładu jej czasu pracy na taki, który będzie w całości obejmował godziny dzienne. Pora nocna jest ustalona w firmie między godz. 22.00 a 6.00. Pracodawca może jednak skrócić czas pracy pracownicy do godz. między 15.00 a 22.00 i w pozostałym zakresie zwolnić ją od obowiązku świadczenia pracy z prawem do wynagrodzenia.

Pracownicy w ciąży nie można również zatrudniać w godzinach nadliczbowych (art. 178 § 1 Kodeksu pracy). Zakaz ten jest bezwzględny i nawet gdy pracownica wyraża zgodę, to nie można jej zatrudnić w nadgodzinach.

Zagrożenie

Pracownicy w ciąży nie można zatrudniać w godzinach nadliczbowych nawet za jej zgodą.

Kolejne ograniczenia dla pracodawców zatrudniających ciężarne pracownice wiążą się z zakazem delegowania ich poza stałe miejsce pracy. W tym jednak przypadku zakaz ten nie jest bezwzględny i może zostać uchylony, jeśli pracownica wyrazi zgodę na delegowanie (art. 178 § 1 Kodeksu pracy). Należy przyjąć, że pracownica może zostać delegowana w podróż służbową, jeżeli wyrazi zgodę na dany konkretny wyjazd służbowy. Wymogu tego nie spełni złożenie ogólnej zgody na wszystkie wyjazdy służbowe przypadające w okresie ciąży. Pracodawca powinien również uzyskać od pracownicy zgodę na wyjazd, jeżeli odbywa ona podróż w obrębie tej samej miejscowości, w której pracuje, jeżeli jest to połączone z dłuższym lub niedogodnym dojazdem.

Prace wzbronione kobietom w ciąży

REKLAMA

Obowiązek przeniesienia do innej pracy lub, w przypadku braku takiej możliwości, zwolnienia od świadczenia pracy dotyczy również pracodawców, którzy zatrudniają pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, które są wzbronione dla takiej pracownicy (art. 179 Kodeksu pracy). Wykaz tych prac został określony na podstawie art. 176 Kodeksu pracy przez Radę Ministrów w załączniku do rozporządzenia z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545 ze zm.). Wyżej wskazane obowiązki istnieją niezależnie od stopnia narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne.

W przypadku pozostałych prac wymienionych w rozporządzeniu (wzbronionych pracownicom w ciąży w razie przekroczenia określonego w wykazie stopnia narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne) pracodawca w pierwszej kolejności powinien dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub ograniczyć czas pracy ciężarnej w taki sposób, aby wyeliminować zagrożenia dla jej zdrowia lub bezpieczeństwa. Jeśli dokonanie powyższych zmian jest niemożliwe, pracodawca powinien powierzyć wykonywanie pracownicy innej pracy lub zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy (art. 179 § 2 Kodeksu pracy).

Identyczne obowiązki ciążą na pracodawcy wtedy, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego (art. 179 § 3 Kodeksu pracy).

Ograniczenia w stosowaniu niektórych systemów czasu pracy

Kobiet ciężarnych nie można zatrudniać bez ich zgody w przerywanym systemie czasu pracy (art. 139 w zw. z art. 178 § 1 Kodeksu pracy).

WAŻNE!

Pracownice w ciąży można zatrudniać w przerywanym systemie czasu pracy tylko za ich zgodą.

Czas pracy pracownic w ciąży nie może przekraczać 8 godzin na dobę w przypadku:

• systemu równoważnego czasu pracy,

• systemu pracy w ruchu ciągłym,

• systemu weekendowego oraz

• systemu skróconego tygodnia pracy.

Stosowanie tych systemów czasu pracy dla pracownic w ciąży jest więc mocno ograniczone. Najczęściej po przepracowaniu przez pracownicę 8 godzin pracy w takim systemie czasu pracy pracodawca musi zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy. Pracownice w ciąży pracujące w wymienionych systemach czasu pracy zachowują prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu ich wymiaru czasu pracy (art. 148 Kodeksu pracy).

Rekompensata dla pracownic w ciąży

Zmiana rozkładu czasu pracy, skrócenie go czy powierzenie innej pracy pracownicy w ciąży nie jest równoznaczne ze zmianą warunków pracy określonych w umowie o pracę, która powodowałaby konieczność dokonania wypowiedzenia zmieniającego.

Pracodawca, który przenosi pracownicę będącą w ciąży na inne stanowisko, lub zmienia jej rozkład czasu pracy albo skraca jej czas pracy czy z braku wymienionych możliwości zwalnia ją z obowiązku świadczenia pracy, nie może liczyć na to, że w związku z mniejszym lub innym zakresem obowiązków zaoszczędzi na wynagrodzeniu pracownicy.

WAŻNE!

Związane z ciążą zmiany warunków pracy nie mogą prowadzić do obniżenia wynagrodzenia pracownicy.

Skutkuje to tym, że zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy, które powoduje obniżenie wynagrodzenia, stwarza obowiązek wypłacenia pracownicy dodatku wyrównawczego (art. 179 § 4 Kodeksu pracy). Dodatek wyrównawczy nie dotyczy jednak okresu, w którym ciężarna pracownica pobierała zasiłek chorobowy (wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1995 r., I PRN 118/94, OSNP 1995/11/134).

Pracownica zwolniona z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia otrzymywanego dotychczas (art. 179 § 5 Kodeksu pracy). Oblicza się je jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

PRZYKŁAD

Pracownica jest zatrudniona w czterobrygadowej organizacji czasu pracy. Po przedstawieniu pracodawcy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że jest w ciąży, powinna zostać przeniesiona do pracy jednozmianowej ze względu na zakaz zatrudniania w porze nocnej. Jednocześnie przeniesienie to, jako przeniesienie do innej pracy, uzasadnia wypłatę dodatku wyrównawczego w razie obniżenia wynagrodzenia tej pracownicy, chociażby rodzaj wykonywanej przez nią pracy pozostał niezmieniony. Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 15 marca 1979 r. (V PZP 13/78, OSNCP 1979/6/110).

• art. 148, art. 176, art. 178-179, art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy,

• załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545 ze zm.),

• § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.).

Rafał Krawczyk

sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA