REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kwalifikacje i uprawnienia pracownika

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Andrzej Marek
Andrzej Marek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Pracodawca może sprawdzić praktyczne kwalifikacje pracownika, np. zatrudniając go na okres próbny. Natomiast uprawnienia nie podlegają ocenie pracodawcy, ponieważ są to formalne upoważnienia do wykonywania zawodu.

Kodeks pracy nie wyjaśnia pojęć kwalifikacje zawodowe i uprawnienia posiadane przez pracownika, choć posługuje się nimi dosyć często. Pojęciom tym (szczególnie kwalifikacjom zawodowym) można przypisać wiele znaczeń.

REKLAMA

REKLAMA

Złożone pojęcie kwalifikacji

W pojęciu kwalifikacje zawodowe (będącym elementem szerszego pojęcia kwalifikacji danej osoby) mieszczą się cechy osobowości pracownika, jego wykształcenie, doświadczenie zawodowe związane ze stażem pracy. Elementy te mogą wskazywać na praktyczne umiejętności pracownika niezbędne do prawidłowego wykonywania danej pracy.

Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku mogą być ustalane w przepisach wewnątrzzakładowych (np. układzie zbiorowym pracy) lub w przepisach szczególnych.

REKLAMA

Podnoszenie kwalifikacji - obowiązek czy dobra wola pracodawcy

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Cechą charakterystyczną pojęcia kwalifikacje zawodowe jest obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikowi ich podnoszenia (art. 17 i art. 94 pkt 6 k.p.). Jest to istotna powinność pracodawcy, która została podniesiona do rangi podstawowej zasady prawa pracy. Nie znaczy to jednak, że pracodawca jest zobowiązany do samodzielnego szkolenia pracownika, a jedynie ułatwiania podnoszenia kwalifikacji.

Obowiązek ten nie oznacza jednak, że pracownik może domagać się od pracodawcy zorganizowania i przeprowadzenia określonego rodzaju szkolenia, np. komputerowego (wyrok SN z 25 maja 2000 r., I PKN 657/99).

Sąd Najwyższy wskazał, że do pracodawcy należy „ułatwianie” podnoszenia kwalifikacji, przez co należy rozumieć nieodmawianie bez uzasadnionych przyczyn zgody na korzystanie z wybranej przez pracownika formy kształcenia oraz tworzenie pozytywnej atmosfery wobec uczących się pracowników (uzasadnienie uchwały z 10 marca 2005 r., II PZP 2/05).

Obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych znalazł rozwinięcie w art. 1031-1036 dodanych do Kodeksu pracy ustawą nowelizująca z 20 maja 2010 r. Pierwszy z tych przepisów wskazuje, że przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

W definicji nie wskazuje się, że podnoszenie kwalifikacji zawodowych musi być związane z rodzajem aktualnie wykonywanej przez pracownika pracy (określonej w umowie o pracę). Stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Pracy. Wynika z niego, że nowe przepisy Kodeksu pracy dotyczą przede wszystkim podnoszenia kwalifikacji zawodowych w ramach pracy aktualnie wykonywanej przez pracownika, ale również będą mogły mieć zastosowanie w przypadku, gdy planowany jest awans pracownika lub też pracodawca zamierza zaproponować mu inne warunki pracy, np. pracę na innym stanowisku ze względu na zmianę profilu działalności firmy.

Niezbędne posiadanie uprawnień

O ile w ramach pojęcia kwalifikacji zawodowych pracownika (oprócz elementów formalnych) można mówić o kwestiach podlegających ocenie pracodawcy (np. cechy osobowościowe pracownika), o tyle pojęcie uprawnień należy łączyć z formalnym upoważnieniem do wykonywania przez pracownika danego (szczególnego) rodzaju pracy lub zawodu. Wykonywanie niektórych zawodów uzależnione jest bowiem od posiadania niezbędnych uprawnień zawodowych. Dotyczy to np. zawodu lekarza, kierowcy, sędziego, pilota itp. W związku z tym osoby, które nie posiadają tych uprawnień, nie mają prawa do wykonywania danego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska.

Konsekwencje utraty uprawnień

Kodeks pracy nie definiuje pojęcia uprawnień pracownika. Określa jedynie możliwe konsekwencje utraty takich uprawnień. Rodzaj tych konsekwencji prawnych uzależniony jest dodatkowo od tego, czy do utraty uprawnień dochodzi na skutek zawinionego zachowania pracownika czy też nie. Utrata tych uprawnień z reguły powoduje, że dalsze zatrudnienie pracownika na danym stanowisku staje się niemożliwe.

Z powodu utraty uprawnień zawodowych pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym (art. 52 § 1 pkt 3 k.p.), jeżeli nastąpiło to z przyczyn zawinionych przez pracownika (wina umyślna lub rażące niedbalstwo) i dotyczy zatrudnienia na danym stanowisku.

Przyczyny utraty tych uprawnień mogą być różne i wynikać zarówno z naruszenia przez pracownika obowiązków pracowniczych lub zasad etyki zawodowej, jak i z dopuszczenia się wykroczenia lub przestępstwa.

Utrata uprawnień może nastąpić w drodze wyroku sądowego w wyniku zastosowania jednego ze środków karnych przewidzianych w art. 39 k.k., np. zakazu:

• zajmowania określonych stanowisk,

• wykonywania określonego zawodu,

• prowadzenia określonej działalności.

Możliwe jest też pozbawienie stosownych uprawnień na podstawie decyzji administracyjnej, na mocy której cofa się - w związku ze skazaniem za popełnione przestępstwo - zezwolenie na: wykonywanie danego zawodu lub posiadanie określonego uprawnienia, a także decyzji upoważnionego do tego organu organizacji zawodowej.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku może też uzasadniać rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia, jeżeli pracownik został pozbawiony tych uprawnień ze swojej winy wskutek naruszenia pracowniczych obowiązków i dopuszczenia się wykroczenia lub przestępstwa. Chodzi tu zatem nie tyle o sam zawiniony czyn pracownika, ile o stwierdzenie jego skutków w sferze uprawnień zawodowych (wyrok z 26 października 1984 r., I PRN 142/84).

Przykład

Pracownik zatrudniony jako lekarz w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej popełnił przestępstwo, w którego wyniku ucierpiał jego pacjent. Lekarz został skazany wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na okres 3 lat. Sąd zastosował wobec niego także środek karny w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza przez 3 lata. W tej sytuacji nastąpiła zawiniona utrata uprawnień do wykonywania zawodu lekarza, co daje podstawy do rozwiązania umowy w trybie art. 52 § 1 pkt 3 k.p.

Jeśli natomiast pracownik utracił uprawnienia z przyczyn przez siebie niezawinionych (np. ze względów zdrowotnych), wówczas pracodawca może dokonać wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy albo wypowiedzieć temu pracownikowi umowę o pracę w sposób definitywny.

Andrzej Marek

sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy

Podstawa prawna:

• art. 17, art. 52 § 1 pkt 3, art. 94 pkt 6, art. 1031-1036, art. 2373 § 1 i 2 Kodeksu pracy,

• art. 39 pkt 2 Kodeksu karnego.

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 26 października 1984 r. (I PRN 142/84, OSNC 1985/7/99),

• wyrok SN z 25 maja 2000 r. (I PKN657/99, OSNP 2001/22/660),

• uchwała SN z 10 marca 2005 r. (II PZP 2/05, OSNP 2005/16/240).

 

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ekspert BCC o wysokości minimalnego wynagrodzenia w 2026 r.: „po raz pierwszy od wielu lat (rząd) pozwolił zadziałać algorytmowi wpisanemu w ustawę”. W ocenie eksperta, jest to ulga dla pracodawców

Od stycznia 2026 r. wzrośnie zarówno płaca minimalna, jak i minimalna stawka godzinowa. Rząd przyjął w tej sprawie rozporządzenie. Rozporządzenie z 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2026 r. zostało ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Zamknięcie granicy z Białorusią 2025 a siła wyższa w kontraktach handlowych. Konsekwencje dla biznesu

Czy zamknięcie granicy z Białorusią w 2025 roku to trzęsienie ziemi w kontraktach handlowych i biznesie? Nie. To test zarządzania ryzykiem kontraktowym w łańcuchu dostaw. Czy można powołać się na siłę wyższą?

Dłuższy okres kontroli drogowej: nic się nie ukryje przed inspekcją? Jak firmy transportowe mogą uniknąć częstszych i wyższych kar?

Mija kilka miesięcy od wprowadzenia nowych zasad sprawdzania kierowców na drodze. Zmiana przepisów, wynikająca z pakietu mobilności, dwukrotnie wydłużyła okres kontroli drogowej: z 28 do 56 dni wstecz. Dla inspekcji transportowych w UE to znacznie rozszerzone możliwości nadzoru, dla przedsiębiorstw transportowych – szereg kolejnych wyzwań. Jak sobie radzić w zupełnie innej rzeczywistości kontrolnej, by unikać kar finansowych i innych poważnych konsekwencji?

Gdy przedsiębiorca jest w trudnej sytuacji, ZUS może przejąć wypłatę zasiłków

Brak płynności finansowej płatnika składek, który zatrudnia powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników. Takimi świadczeniami są zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. W takiej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych może pomóc i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

REKLAMA

Bezpłatny webinar: Czas na e-porządek w fakturach zakupowych

Zapanuj nad kosztami, przyspiesz pracę, zredukuj błędy. Obowiązkowy KseF przyspieszył procesy digitalizacji obiegu faktur. Wykorzystaj ten trend do kolejnych automatyzacji, również w obsłudze faktur przychodzących. Lepsza kontrola nad kosztami, eliminacja dokumentów papierowych i mniej pomyłek to mniej pracy dla finansów.

Pracodawcy będą musieli bardziej chronić pracowników przed upałami. Zmiany już od 1 stycznia 2027 r.

Dotychczas polskie prawo regulowało jedynie minimalne temperatury w miejscu pracy. Wkrótce może się to zmienić – rząd przygotował projekt przepisów wprowadzających limity także dla upałów. To odpowiedź na coraz częstsze fale wysokich temperatur w Polsce.

Przywództwo to wspólna misja

Rozmowa z Piotrem Kolmasem, konsultantem biznesowym, i Sławomirem Faconem, dyrektorem odpowiedzialnym za rekrutację i rozwój pracowników w PLL LOT, autorami książki „The Team. Nowoczesne przywództwo Mission Command”, o koncepcji wywodzącej się z elitarnych sił specjalnych, która z powodzeniem sprawdza się w biznesie

Rośnie liczba donosów do skarbówki, ale tylko kilka procent informacji się potwierdza [DANE Z KAS]

Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie br. liczba informacji sygnalnych, a więc tzw. donosów, skierowanych do jednostek KAS wyniosła 37,2 tys. Przy tym zestawienie nie jest pełne, bowiem nie zakończył się obowiązek sprawozdawczy urzędów skarbowych w tym zakresie. Zatem na chwilę obecną to o 4,2% więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku, kiedy było ich 35,7 tys. Natomiast, zestawiając tegoroczne dane z tymi z I połowy 2023 roku, widać wzrost o 6%. Wówczas odnotowano 35,1 tys. takich przypadków. Poniżej omówienie dotychczasowych danych z Krajowej Administracji Skarbowej.

REKLAMA

Wygoda, bezpieczeństwo, prestiż – trzy filary nowoczesnego biznesu

Cyfryzacja, zielona transformacja i konieczność reagowania na coraz szybsze zmiany rynkowe sprawiają, że współczesnym firmom potrzebne są nie tylko tradycyjne narzędzia finansowe. Przedsiębiorcy oczekują nowoczesnych rozwiązań, które usprawnią zarządzanie biznesem, oszczędzą czas i zminimalizują ryzyko. Bank BNP Paribas odpowiada na te potrzeby, oferując innowacyjne pakiety rachunków oraz prestiżową kartę Mastercard Business World Elite. To narzędzia, które pomagają firmom z różnych branż - od e-commerce, przez usługi i budownictwo, aż po handel międzynarodowy - zachować stabilność i skutecznie rozwijać biznes.

Webinar: Architekci zmiany

Jak dobrać zespół, który skutecznie przeprowadzi transformację?

REKLAMA