Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

Wystąpienie w zakładzie pracy wypadku obliguje pracodawcę do powołania zespołu, który zbada przyczyny i okoliczności tego zdarzenia.

W skład takiego zespołu wchodzą:

• pracownik służby bhp,

• społeczny inspektor pracy.

Jeżeli pracodawca zatrudnia do 100 pracowników i nie ma obowiązku utworzenia służby bhp, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bhp wchodzi:

• pracodawca,

• pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp lub

• specjalista spoza zakładu pracy.

Natomiast gdy u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp (§ 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - zwanego dalej rozporządzeniem o wypadkach).

WAŻNE!

Jeżeli wypadek miał miejsce na terenie innej firmy niż firma pracodawcy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek (§ 8 ust. 1 rozporządzenia o wypadkach).

Zadania

Po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy przystępuje do ustalenia okoliczności i przyczyn. Musi m.in.:

• dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

• jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku,

• wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,

• zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku,

• zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,

• zebrać inne dowody dotyczące wypadku,

• dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.),

• określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek (§ 7 ust. 1 pkt 1-8 rozporządzenia o wypadkach).

Po zawiadomieniu o wypadku pracodawca musi ustalić jego okoliczności i przyczyny

WAŻNE!

Zespół powypadkowy ma obowiązek wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie dotyczące danego wypadku, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione.

Protokół

Po zakończeniu prac zespołu powypadkowego sporządzany jest protokół. Dokument taki musi powstać nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku (§ 9 ust. 1 rozporządzenia o wypadkach). Niedotrzymanie tego terminu może być spowodowane jedynie uzasadnionymi przeszkodami lub trudnościami, a fakt ten powinien być odnotowany w protokole. Zespół powypadkowy ma obowiązek sporządzić protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i z pozostałą dokumentacją powypadkową doręczyć niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.

Każdy z członków zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne (§ 10 ust. 1 rozporządzenia o wypadkach). Natomiast w razie rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu powypadkowego decyduje pracodawca.

Przed zatwierdzeniem protokołu powypadkowego powinien on być przedstawiony poszkodowanemu. Zespół powinien również pouczyć poszkodowanego, że ma on prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy, a także do sporządzenia z akt sprawy notatek, odpisów czy kopii.

Jeżeli wskutek wypadku przy pracy pracownik poniósł śmierć, zespół powypadkowy ma obowiązek zapoznać z treścią protokołu powypadkowego członków jego rodziny:

• małżonka, z wyjątkiem przypadku orzeczonej separacji,

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej,

• rodziców, osoby przysposabiające, macochę oraz ojczyma, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

Do protokołu powypadkowego muszą być dołączone:

• zapis wyjaśnień poszkodowanego w wypadku,

• zapis informacji uzyskanych od świadków wypadku,

• inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności:

- pisemna opinia lekarza lub innych specjalistów w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,

- szkice lub fotografie miejsca wypadku,

- ewentualne odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego,

- uwagi i zastrzeżenia poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego pracownika do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.

WAŻNE!

Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia.

Pracodawca nie może zatwierdzić protokołu w przypadku, gdy do jego treści zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego pracownika, albo protokół powypadkowy nie odpowiada wymaganiom rozporządzenia o wypadkach. Taki dokument musi być zwrócony zespołowi w celu wyjaśnienia oraz uzupełnienia go. Na takie działania zespół powypadkowy ma maksymalnie 5 dni. Do nowego protokołu powypadkowego należy dołączyć stary protokół niezatwierdzony przez pracodawcę.

Zatwierdzony już protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi lub w przypadku wypadku śmiertelnego członkom rodziny zmarłego pracownika. Natomiast w przypadku wypadków śmiertelnych dokument ten powinien być także doręczony właściwemu terytorialnie inspektorowi pracy.

Katarzyna Tomaszewska

Podstawa prawna:

• § 2, 5, 7, 9-13 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870),

• art. 3 ust. 1 i 2, art. 13 ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.).