Do którego sądu wnieść sprawę

Możliwe są przy tym rozmaite układy procesowe w zależności od charakteru dochodzonego roszczenia. Jeśli nie chcemy korzystać z pomocy profesjonalisty, co wiąże się z dodatkowymi kosztami, musimy mieć świadomość przede wszystkim tego, który sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy. Skierowanie pisma w niewłaściwe miejsce może bowiem skutkować jego zwrotem, a w najlepszym wypadku stratą czasu, na którą niewielu przedsiębiorców może sobie pozwolić.

Sądem właściwym miejscowo jest sąd, w okręgu którego pozwany ma miejsce zamieszkania, o ile miejscowość ta leży w Polsce. Wszystko zależy zatem od tego, kto jest naszym kontrahentem. Jeśli bowiem chcemy pozwać spółkę (np. jawną) lub osobę prawną (np. spółkę z o.o.), to miarodajne dla określenia sądu jest miejsce jej siedziby. Warto to zapamiętać i już zawczasu - zwłaszcza przy dużych kontraktach - zastanowić się, czy ewentualny proces może toczyć się w miejscu siedziby kontrahenta. Jeśli nie do końca nam to odpowiada można umownie ustalić właściwość sądu. Umów o właściwość dotyczy w kodeksie tylko jeden artykuł (art. 46 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego; Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Zgodnie z jego brzmieniem strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo wyboru powoda między kilku sądami właściwymi dla takich sporów. Nie wolno jednak zmieniać właściwości wyłącznej. Umowa o właściwość może być oddzielnym dokumentem, może też stanowić integralną część jakiegoś innego kontraktu, byleby mieściła się w ustawowych ramach:

• musi być zawarta w formie pisemnej; rozumiemy tu przy tym wszystkie elementy umowy - również tzw. ogólne warunki umów - jak wskazał SN w postanowieniu z 13 czerwca 1975 r. (sygn. akt II CZ 91/75, OSP z 1977 r. nr 5, poz. 83): za „umowę na piśmie” w rozumieniu art. 46 § 1 k.p.c. należy także uważać postanowienie określające właściwość miejscową sądu zawarte w regulaminie, którego postanowieniom strona się poddaje przez fakt zawarcia umowy,

• może dotyczyć tylko sądu I instancji; bezskuteczna jest więc np. umowa o wniesienie apelacji do konkretnego sądu; umowa, z chwilą gdy jej dojście do skutku zostanie w procesie ustalone, wiąże sąd, który musi stosować się do jej postanowień,