REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Utwór na gruncie prawa autorskiego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Kuś
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

REKLAMA

REKLAMA

Czy niedokończony szkic narysowany na serwetce jest utworem? Czy repertuar kinowy jest takim samym podmiotem prawa autorskiego jak reportaż lub esej? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.

Utwór jest dobrem prawnym o niematerialnym charakterze i jako taki podlega ochronie prawnej. Jednak nie każdy wytwór niematerialny jest uznawany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego  - musi bowiem spełniać określone warunki.

REKLAMA

Co charakteryzuje utwór?

Generalnie rzecz biorąc, za utwór ustawa uznaje każdy przejaw ludzkiej działalności twórczej o indywidualnym charakterze.  Autorem zatem może być tylko i wyłącznie człowiek (warto zapamiętać, że nie mogą nimi być osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej). Tworów przyrody, np. Maczugi Herkulesa nie uznamy zatem za przedmiot prawa autorskiego.

Utwór powinien być rezultatem działania i mieć twórczy charakter. Oznacza to, że jego istotną cechą jest wyróżnianie się na tle innych utworów, niepowtarzalność i oryginalność.

REKLAMA

Utwór może być ustalony, co ważne – w dowolnej postaci. Liczy się, by został uzewnętrzniony, czyli by inne osoby (co najmniej jedna) mogły go odebrać. Można ustalić utwór w postaci materialnej, np. słowo pisane, jak też i niematerialnej – zaśpiewanej piosenki, czy ustnego przekazu. Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

Nie bierze się pod uwagę wartości przedmiotu, który jest utworem; tym mianem możemy zatem określić odręczny szkic na skrawku papieru, jak też i obrazy Beksińskiego. Oznacza to również, że sposób wyrażania utworu również nie jest narzucony, tzn. nie ma zasady, która za obraz uznaje tylko dzieło namalowane na płótnie, a rzeźbą nazywa twory wykonane w marmurze. Przy kwalifikacji danego wytworu intelektualnego jako utworu nie ma też znaczenia przeznaczenie utworu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Utrwalenie utworu przybierać może różne formy. Sensem utrwalania jest takie ustalenie utworu przez wyrażenie jego treści na materialnym nośniku (np. papierze, płycie, kasecie, obrazie), by istniała możliwość jego wielokrotnego odtwarzania.

Jakie utwory wymienia ustawa?

Ustawa dokładnie precyzuje, co w szczególności można uznać za utwór. W katalogu art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) znalazły się utwory: 

  • Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
  • Plastyczne,
  • Fotograficzne,
  • Lutnicze,
  • Wzornictwa przemysłowego,
  • Architektoniczne, architektoniczno – urbanistyczne i urbanistyczne,
  • Muzyczne i słowno – muzyczne,
  • Sceniczne, sceniczno – muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
  • Audiowizualne (w tym wizualne i audialne)

Bardzo istotny jest fakt, że utwory są chronione prawem autorskim od chwili ustalenia. Nie ma konieczności, aby musiały mieć ukończoną postać. W efekcie utworem nazwiemy także szkic na skrawku papieru, czy serwetce albo zaczętą piosenkę, kilka zwrotek wiersza, rozdział książki, etc – ważne, by miały charakter indywidualnej twórczości.  

Polecamy: Prawo autorskie - vademecum

Co nie jest utworem?

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że istnieje kategoria dzieł, które nie są tworami – a więc nie przysługuje im ochrona w ramach prawa autorskiego. Artykuł 4 wyróżnia tutaj:

1.     Akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

2.     Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

3.     Opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

4.     Proste informacje prasowe   

Wyłączenia te uzasadnia się interesem publicznym, który umożliwia wszystkim obywatelom swobodny dostęp i możliwość korzystania z takich materiałów. Nieco inaczej przedstawia się kwestia informacji prasowych. W tym przypadku po prostu przyjmuje się, że krótkie notki prasowe nie mają z reguły twórczego charakteru. Mając na myśli proste informacje prasowe można wymienić np. kursy walut, prognozę pogody, bieżące wiadomości czy notowania WIG 20. Repertuaru kinowego nie zakwalifikujemy jako utworu, w przeciwieństwie do reportażu czy eseju, w których to wyraźnie widać indywidualny i twórczy aspekt.

Rodzaje utworów 

W Ustawie o prawie autorskim wyodrębnionych zostało kilka rodzajów utworów. Są to:   

  • Utwory pierwotne 
  • Utwory zależne – art. 2  

Ich charakterystyczną cechą jest ingerencja autora w cudzy, już wcześniej stworzony utwór, czego rezultatem jest powstanie zupełnie nowego dzieła, np. przeróbki, tłumaczenia, adaptacje. Bardzo łatwo wyróżnić w nim utwór pierwotny. 

  • Utwory współautorskie – art. 9

Tutaj mamy na myśli takie utwory, które są rezultatem współdziałania kilku osób, mogą mieć rozłączny (można je wyodrębnić z całości utworu, np. powieść i ilustracja do niej) albo nierozłączny charakter ( części dzieła są nierozerwalne od siebie).  

  • Utwory połączone – art. 10  

Są to takie dzieła, które powstają z dwóch albo więcej utworów (suma połączonych utworów). Należy pamiętać o tym, że każdemu z twórców przysługuje odrębne prawo autorskie, np. połączenie wiersza z melodią w piosence, choreografii z muzyką w balecie.

  • Utwory zbiorowe – art. 11

Nie ma dokładnej definicji, ale przyjmuje się, że to taki typ dzieła, na którego zawartość składają się materiały przygotowane przez kilku autorów. Mogą to być np. encyklopedie, dzienniki telewizyjne, słowniki. 

  • Utwory pracownicze – art. 12

W tym przypadku mamy do czynienia z utworem, który tworzony jest przez pracownika, w ramach stosunku pracy (głównie to umowa o pracę) i z podkreśleniem, że działanie takie należy do obowiązków pracowniczych wyrażonych w umowie.

  • Utwory naukowe – art. 14  

Czy autor zawsze ma monopol na swój utwór?

REKLAMA

Autor utworu nabywa prawa autorskie i majątkowe do swojego dzieła. Jednakże należy mieć na uwadze, że ze względu na interes powszechny (jak również uzasadniony interes indywidualny) – koniecznym stało się ograniczenie całkowitej swobody autora w dysponowaniu dziełem. Przepisy Ustawy precyzują kwestię dozwolonego użytku wyróżniając: dozwolony użytek osobisty i publiczny.

Dozwolony użytek osobisty – to upoważnienie do odpłatnego, albo nieodpłatnego korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionej osoby, na własny użytek, np. oglądanie filmów pobranych z Internetu, ściąganie muzyki z YouTube

Dozwolony użytek publiczny – korzystanie z chronionego utworu po to, by zaspokoić cele: informacyjny, gospodarczy, państwowy, edukacyjny, dokumentacyjny.

Oczywiście, istnieje też szereg wyłączeń z zakresu powyższych kategorii.

Polecamy: Dozwolony użytek chronionych utworów

Często napotykamy na trudności przy interpretowaniu dzieł autorów – nie zawsze dany rezultat można zakwalifikować jako utwór, a jeśli już ma taką kategorię, to pozostaje pytanie o jego ochronę prawną. W praktyce w polskim orzecznictwie dominuje jednak podejście liberalne, gdzie wystarczy niewielkie nasilenie cech twórczych, by uznać dzieło za utwór.

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prognozy: zamiast powrotu Koniunktury, europejskie firmy może dotknąć fala bankructw na niespotykaną dotąd skalę

Po kilku latach wysokiej inflacji i restrykcyjnej polityki pieniężnej banków centralnych, europejskie przedsiębiorstwa z nadzieją patrzyły na rok 2025, oczekując wreszcie wzrostu gospodarczego. W obecnej sytuacji geopolitycznej trudno jednak zachować optymizm.

Kontrole podatkowe. 2025 rok przyniósł ważną zmianę, ale to dopiero początek ułatwień

Urzędy skarbowe przeprowadzają kontrole podatkowe od kiedy tylko istnieją podatki. Zmienia się jedynie charakter służb kotrolnych oraz zasady przeprowadzania samych kontroli. Kluczowe zmiany w kontroli podatkowej nastąpiły z początkiem 2025 roku, choć nie wszyscy o nich pamiętają.

Mobbing w pracy: jak rozpoznać i chronić się przed nim?

Poznaj definicję, przyczyny i formy mobbingu oraz praktyczne sposoby ochrony przed nim – wszystkie wskazówki prosto z rozmowy z ekspertką Katarzyną Bednarczykówą, autorką książki "Masz się łasić".

Reputacja przedsiębiorcy to jedno z kluczowych aktywów firmy. Tak uważa coraz więcej właścicieli firm w Polsce

Firmy w Polsce coraz częściej traktują reputację jako kapitał, który warto chronić, nawet kosztem wyników finansowych. To po części efekt walki stereotypu przedsiębiorcy, który chce osiągać zyski za wszelką cenę. Jest on wciąż głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej.

REKLAMA

Badania Uniwersytetu Stanford: Polscy programiści odnoszą największe korzyści z AI [KOMENTARZ]

Polska błyszczy wśród europejskich krajów pod względem produktywności programistów korzystających z AI. Jednak niska adopcja technologii i wysoki poziom poprawek stawiają pytania o jakość i przyszłość. O tym, jak interpretować wyniki badań ze Stanford opowiedział członek zespołu badawczego.

Sztuczna inteligencja. McKinsey: Tylko 1 proc. menedżerów określa wdrożenia AI w swoich organizacjach jako dojrzałe

Choć zastosowanie gen-AI w 2024 r. znacząco wzrosło, a 78 proc. respondentów deklarowało w ub.r. użycie co najmniej jednej funkcji biznesowej tego rozwiązania w porównaniu do 55 proc. rok wcześniej, to jedynie 1 proc. menedżerów określa wdrożenie AI w ich w organizacjach jako dojrzałe.

Obligacje korporacyjne: wciąż wysoki popyt u inwestorów

W pierwszym kwartale tego roku emitenci przeprowadzili cztery publiczne emisje obligacji korporacyjnych o wartości 286,5 mln zł. Popyt inwestorów ponownie przekroczył wartość emisji i wyniósł 747 mln zł, a średni poziom redukcji dla emisji sięgnął 44 proc.

Przedsiębiorcy na całym świecie już nie patrzą w przyszłość optymistycznie

Spada poziom optymizmu przedsiębiorców na świecie. Powodem niepewność i nieprzewidywalność w globalnym handlu i wysokie stopy procentowe, tak wynika z przeprowadzonego przez Dun & Bradstreet badania na próbie ponad 10 tys. przedsiębiorców.

REKLAMA

Wystawianie faktur przez freelancerów w 2025 r. Zasady, narzędzia, terminy, opłaty, najczęstsze błędy przy wystawianiu faktur

Praca freelancera daje dużą swobodę – pozwala samodzielnie zarządzać czasem, projektami i klientami. Z tą niezależnością wiąże się jednak także odpowiedzialność za kwestie formalne, takie jak wystawianie faktur. Kto może wystawiać faktury jako freelancer? Co powinno znaleźć się na fakturze? Jakie są najczęstsze błędy?

Susza rolnicza może w tym roku być wcześniej

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej prognozuje, że susza rolnicza może w tym roku rozwinąć się wcześniej. W raporcie podał także, ze prognozy dotyczące opadów są optymistyczne.

REKLAMA