REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Utwór na gruncie prawa autorskiego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Kuś
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

REKLAMA

REKLAMA

Czy niedokończony szkic narysowany na serwetce jest utworem? Czy repertuar kinowy jest takim samym podmiotem prawa autorskiego jak reportaż lub esej? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.

Utwór jest dobrem prawnym o niematerialnym charakterze i jako taki podlega ochronie prawnej. Jednak nie każdy wytwór niematerialny jest uznawany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego  - musi bowiem spełniać określone warunki.

REKLAMA

Co charakteryzuje utwór?

Generalnie rzecz biorąc, za utwór ustawa uznaje każdy przejaw ludzkiej działalności twórczej o indywidualnym charakterze.  Autorem zatem może być tylko i wyłącznie człowiek (warto zapamiętać, że nie mogą nimi być osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej). Tworów przyrody, np. Maczugi Herkulesa nie uznamy zatem za przedmiot prawa autorskiego.

Utwór powinien być rezultatem działania i mieć twórczy charakter. Oznacza to, że jego istotną cechą jest wyróżnianie się na tle innych utworów, niepowtarzalność i oryginalność.

REKLAMA

Utwór może być ustalony, co ważne – w dowolnej postaci. Liczy się, by został uzewnętrzniony, czyli by inne osoby (co najmniej jedna) mogły go odebrać. Można ustalić utwór w postaci materialnej, np. słowo pisane, jak też i niematerialnej – zaśpiewanej piosenki, czy ustnego przekazu. Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

Nie bierze się pod uwagę wartości przedmiotu, który jest utworem; tym mianem możemy zatem określić odręczny szkic na skrawku papieru, jak też i obrazy Beksińskiego. Oznacza to również, że sposób wyrażania utworu również nie jest narzucony, tzn. nie ma zasady, która za obraz uznaje tylko dzieło namalowane na płótnie, a rzeźbą nazywa twory wykonane w marmurze. Przy kwalifikacji danego wytworu intelektualnego jako utworu nie ma też znaczenia przeznaczenie utworu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Utrwalenie utworu przybierać może różne formy. Sensem utrwalania jest takie ustalenie utworu przez wyrażenie jego treści na materialnym nośniku (np. papierze, płycie, kasecie, obrazie), by istniała możliwość jego wielokrotnego odtwarzania.

Jakie utwory wymienia ustawa?

Ustawa dokładnie precyzuje, co w szczególności można uznać za utwór. W katalogu art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) znalazły się utwory: 

  • Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
  • Plastyczne,
  • Fotograficzne,
  • Lutnicze,
  • Wzornictwa przemysłowego,
  • Architektoniczne, architektoniczno – urbanistyczne i urbanistyczne,
  • Muzyczne i słowno – muzyczne,
  • Sceniczne, sceniczno – muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
  • Audiowizualne (w tym wizualne i audialne)

Bardzo istotny jest fakt, że utwory są chronione prawem autorskim od chwili ustalenia. Nie ma konieczności, aby musiały mieć ukończoną postać. W efekcie utworem nazwiemy także szkic na skrawku papieru, czy serwetce albo zaczętą piosenkę, kilka zwrotek wiersza, rozdział książki, etc – ważne, by miały charakter indywidualnej twórczości.  

Polecamy: Prawo autorskie - vademecum

Co nie jest utworem?

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że istnieje kategoria dzieł, które nie są tworami – a więc nie przysługuje im ochrona w ramach prawa autorskiego. Artykuł 4 wyróżnia tutaj:

1.     Akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

2.     Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

3.     Opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

4.     Proste informacje prasowe   

Wyłączenia te uzasadnia się interesem publicznym, który umożliwia wszystkim obywatelom swobodny dostęp i możliwość korzystania z takich materiałów. Nieco inaczej przedstawia się kwestia informacji prasowych. W tym przypadku po prostu przyjmuje się, że krótkie notki prasowe nie mają z reguły twórczego charakteru. Mając na myśli proste informacje prasowe można wymienić np. kursy walut, prognozę pogody, bieżące wiadomości czy notowania WIG 20. Repertuaru kinowego nie zakwalifikujemy jako utworu, w przeciwieństwie do reportażu czy eseju, w których to wyraźnie widać indywidualny i twórczy aspekt.

Rodzaje utworów 

W Ustawie o prawie autorskim wyodrębnionych zostało kilka rodzajów utworów. Są to:   

  • Utwory pierwotne 
  • Utwory zależne – art. 2  

Ich charakterystyczną cechą jest ingerencja autora w cudzy, już wcześniej stworzony utwór, czego rezultatem jest powstanie zupełnie nowego dzieła, np. przeróbki, tłumaczenia, adaptacje. Bardzo łatwo wyróżnić w nim utwór pierwotny. 

  • Utwory współautorskie – art. 9

Tutaj mamy na myśli takie utwory, które są rezultatem współdziałania kilku osób, mogą mieć rozłączny (można je wyodrębnić z całości utworu, np. powieść i ilustracja do niej) albo nierozłączny charakter ( części dzieła są nierozerwalne od siebie).  

  • Utwory połączone – art. 10  

Są to takie dzieła, które powstają z dwóch albo więcej utworów (suma połączonych utworów). Należy pamiętać o tym, że każdemu z twórców przysługuje odrębne prawo autorskie, np. połączenie wiersza z melodią w piosence, choreografii z muzyką w balecie.

  • Utwory zbiorowe – art. 11

Nie ma dokładnej definicji, ale przyjmuje się, że to taki typ dzieła, na którego zawartość składają się materiały przygotowane przez kilku autorów. Mogą to być np. encyklopedie, dzienniki telewizyjne, słowniki. 

  • Utwory pracownicze – art. 12

W tym przypadku mamy do czynienia z utworem, który tworzony jest przez pracownika, w ramach stosunku pracy (głównie to umowa o pracę) i z podkreśleniem, że działanie takie należy do obowiązków pracowniczych wyrażonych w umowie.

  • Utwory naukowe – art. 14  

Czy autor zawsze ma monopol na swój utwór?

REKLAMA

Autor utworu nabywa prawa autorskie i majątkowe do swojego dzieła. Jednakże należy mieć na uwadze, że ze względu na interes powszechny (jak również uzasadniony interes indywidualny) – koniecznym stało się ograniczenie całkowitej swobody autora w dysponowaniu dziełem. Przepisy Ustawy precyzują kwestię dozwolonego użytku wyróżniając: dozwolony użytek osobisty i publiczny.

Dozwolony użytek osobisty – to upoważnienie do odpłatnego, albo nieodpłatnego korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionej osoby, na własny użytek, np. oglądanie filmów pobranych z Internetu, ściąganie muzyki z YouTube

Dozwolony użytek publiczny – korzystanie z chronionego utworu po to, by zaspokoić cele: informacyjny, gospodarczy, państwowy, edukacyjny, dokumentacyjny.

Oczywiście, istnieje też szereg wyłączeń z zakresu powyższych kategorii.

Polecamy: Dozwolony użytek chronionych utworów

Często napotykamy na trudności przy interpretowaniu dzieł autorów – nie zawsze dany rezultat można zakwalifikować jako utwór, a jeśli już ma taką kategorię, to pozostaje pytanie o jego ochronę prawną. W praktyce w polskim orzecznictwie dominuje jednak podejście liberalne, gdzie wystarczy niewielkie nasilenie cech twórczych, by uznać dzieło za utwór.

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W świadomej podróży po spokój

Rozmowa z Olą Krzemińską, twórczynią i CEO agencji Power, promotorką aktywnego stylu życia, o mądrym zarządzaniu energią w życiu i biznesie, zmianach w kulturze pracy oraz trendach w organizacji wydarzeń i wyjazdów firmowych.

Upały w pracy – od 2027 roku nowe przepisy. Co musisz wiedzieć już dziś?

Rząd zapowiada zmiany w przepisach BHP. Od 1 stycznia 2027 r. pracodawcy będą musieli przestrzegać nowych zasad dotyczących pracy w wysokich temperaturach. Zanim jednak wejdą one w życie, już teraz warto znać swoje prawa.

Fiskus na tropie! Jak działa kontrola? [Gość Infor.pl]

Podatnik pod lupą fiskusa – co warto wiedzieć o kontrolach skarbowych w Polsce Kontrola skarbowa – hasło, które budzi dreszcze u większości przedsiębiorców. Choć nikt nie chce być sprawdzany przez fiskusa, w praktyce takie sytuacje są coraz częstsze i nierzadko trudne do uniknięcia.

Relaks nie jest dla słabych. Dlaczego liderom tak trudno jest odpoczywać?

Wyobraź sobie, że siedzisz z kubkiem ulubionej herbaty, czujesz bryzę morską, przymykasz oczy, czując promienie słońca na twarzy i… nie masz wyrzutów sumienia. W twojej głowie nie pędzi pendolino tematów, kamieni milowych i zadań, które czekają w kolejce do pilnej realizacji, telefon służbowy milczy. Brzmi jak science fiction? W świecie liderów odpoczynek to często temat tabu, a relaks – luksus, na który prawdziwy przywódca nie może sobie pozwolić. Uważam, że to już najwyższy czas, abyśmy przestali się oszukiwać i zaczęli zadawać niewygodne pytania dotyczące relaksu – przede wszystkim sobie - powiedziała Dyrektorka zarządzająca, dyrektorka Departamentu Zasobów Ludzkich i Organizacji w KIR Dorota Dublanka.

REKLAMA

Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

REKLAMA