Odpowiedzialność pracodawcy za rzeczy pracownika

Obowiązek zapewnienia pracownikowi bezpieczeństwa jego rzeczy, znajdujących się w związku z pracą w zakładzie pracy, jest elementem stosunku pracy łączącego pracodawcę z pracownikiem.

Pracodawca przez nawiązanie stosunku pracy przyjmuje na siebie jednocześnie zobowiązanie zapewnienia pracownikowi odpowiednich warunków pracy, w których mieści się również obowiązek pieczy nad rzeczami pracownika, wniesionymi do zakładu w związku z pracą (wyrok SN z 17 października 1977 r., I PR 89/77).

Przepisy Kodeksu pracy nie regulują jednak odpowiedzialności zakładu pracy z tytułu szkód wynikłych z niewykonania obowiązku pieczy nad rzeczami pracownika. W takich przypadkach podstawę prawną roszczenia odszkodowawczego pracownika będzie stanowił przepis art. 471 k.c., który z mocy art. 300 k.p. w prawie pracy stosuje się odpowiednio.

Do uznania istnienia odpowiedzialności pracodawcy za rzeczy pracownika z mocy samej umowy o pracę konieczne jest spełnienie przesłanki, aby znajdowały się one w zakładzie pracy „w związku z pracą”.

Związek ten może występować w różnych sytuacjach, zarówno w przypadku gdy rzeczy są potrzebne pracownikowi i pracodawcy w celu pełnienia pracy i muszą się znajdować w miejscu pracy lub są konieczne do przybycia do pracy i odejścia z miejsca pracy, jak i w wypadku chwilowego znajdowania się ich w miejscu pracy z konieczności w zwykłym porządku zdarzeń, np. zwyczajowo noszonych przy sobie przedmiotów lub kwot pieniężnych (uchwała SN z 1 grudnia 1976 r., IV PZP 5/76).

Przykład

Pracownik w szatni przeznaczonej także dla innych pracowników zakładu zostawił oprócz osobistej odzieży i butów także drogą biżuterię, którą kupił w drodze do pracy. W razie kradzieży tych rzeczy pracodawca będzie odpowiadał za szkodę z tego tytułu w wysokości wartości skradzionych rzeczy osobistych pracownika, z wyłączeniem jednak biżuterii, gdyż nie jest ona rzeczą zwyczajowo noszoną przez pracownika. Nie ma też związku z jego pracą.

Obowiązek roztoczenia pieczy nad rzeczami pracownika wynika już z samej umowy o pracę. Nadto taki obowiązek może wynikać z umowy o przechowanie. Ta ostatnia umowa dochodzi do skutku w momencie oddania rzeczy przez pracownika pracodawcy, który zobowiązuje się ją przechowywać w stanie niepogorszonym w przeznaczonym do tego pomieszczeniu przez okres świadczenia pracy przez pracownika.

Niezależnie jednak od tego, jaka będzie podstawa prawna odpowiedzialności pracodawcy, do jego odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu obowiązku pieczy nad rzeczami pracownika zastosowanie znajdują ogólne zasady Kodeksu cywilnego, dotyczące odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań (art. 471 k.c. i nast.).

Obok niewykonania lub nienależytego wykonania przez pracodawcę obowiązku zapewnienia właściwej pieczy nad pozostawionymi na terenie zakładu pracy rzeczami pracownika oraz powstania w wyniku tego zdarzenia szkody majątkowej po stronie pracownika warunkiem odpowiedzialności pracodawcy jest również istnienie normalnego związku przyczynowego między naruszeniem przez niego swego obowiązku a zaistnieniem szkody. Innymi słowy pracownik dochodzący swoich roszczeń majątkowych z tego tytułu musi udowodnić, że gdyby pracodawca właściwie wykonywał kodeksowy obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków pracy, to nie powstałaby w ten sposób szkoda.