Nowy pracodawca z mocy prawa odpowiada za zobowiązania swojego poprzednika

W razie przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy (art. 23¹ par. 1 k.p.). Nie dotyczy to tylko tych pracowników, którzy świadczą pracę, na innej podstawie niż umowa o pracę, np. na podstawie powołania lub mianowania. Nowy pracodawca powinien zaproponować im nowe warunki pracy i płacy (art. 23 par. 5 k.p.). W razie zmiany pracodawcy na podstawie art. 23¹ par. 1 k.p. następuje przejęcie przez nowego pracodawcę wszystkich, zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych praw i obowiązków wynikających z istniejących stosunków pracy.

Przepis art. 23¹ par. 1 k.p. jest normą bezwzględnie obowiązującą. Oznacza to, że przejęcie w tym trybie pracowników przez nowego pracodawcę następuje z mocy prawa i jest niezależne od woli stron. Nie jest również możliwe uchylenie skutków prawnych działania tego przepisu w wyniku czynności prawnej (np. umowy) zawartej pomiędzy dotychczasowym i nowym pracodawcą. Sąd Najwyższy w wyroku z 17 maja 1995 r. (I PRN 9/95, OSNAPiUS 1995/20/248) stwierdził, że umowa cywilnoprawna (umowa dzierżawy) nie może wyłączać zastosowania art. 23¹ k.p. gdyż wejście przez nowego pracodawcę w stosunki pracy następuje z mocy prawa i jest niezależne od tego, jak ta kwestia została uregulowana między stronami umowy cywilnoprawnej stanowiącej podstawę przejścia.

Warto podkreślić, że art. 23¹ k.p. nie ma zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli np. umowy zlecenia, umowy o dzieło.

PRZYKŁAD

PRAWO DO ODPRAWY

Pracownik był zatrudniony w przedsiębiorstwie X, gdzie obowiązywał regulamin wynagradzania przewidujący dla pracowników prawo do odprawy pieniężnej w razie przejścia na emeryturę w wysokości ich sześciomiesięcznego wynagrodzenia. Przedsiębiorstwo X zostało przejęte przez spółkę Y. Nowy pracodawca nie wypowiedział umów o pracę w zakresie prawa do tej odprawy ani też nie zawarł z pracownikami porozumień zmieniających dotyczących tej części stosunku pracy. Pracownik po przejściu na emeryturę zażądał wypłacenia mu odprawy w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia od spółki Y, a gdy ta odmówiła, wniósł pozew do sądu pracy, domagając się zasądzenia przysługującej mu odprawy. Sąd uwzględnił jego powództwo i zasądził na jego rzecz odprawę.

W przypadku gdy nowy pracodawca przejął cały zakład pracy od dotychczasowego, wówczas obciąża go odpowiedzialność za zobowiązania wynikające ze stosunków pracy powstałych przed przejęciem tego zakładu (uzasadnienie uchwały SN z 7 lipca 2000 r., III ZP 16/00, OSNAP 2000/23/847). Nowy pracodawca jest związany również wszystkimi postanowieniami dotąd obowiązujących umów o pracę. Wiążą go także wszelkie warunki pracy wynikające z dotychczas obowiązujących porozumień płacowych, układów zbiorowych pracy oraz regulaminów. Uprawnienia wynikające z układów zbiorowych lub porozumień płacowych, po przejęciu zakładu pracy stają się treścią umowy o pracę danego pracownika.