Podatek może być kosztem uzyskania przychodów

W myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztem uzyskania przychodu określa się wydatki ponoszone w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów. Następnie o otrzymaną wartość, stanowiącą koszt podatkowy zmniejsza się przychód uzyskując w ten sposób dochód. Pozwala to na obniżenie wartości podatku, który podatnik zobowiązany jest uiścić na rzecz fiskusa.

Ustalając wartość kosztu podatkowego należy jednakże pamiętać o tym, że nie wszystkie wydatki są kwalifikowane jako koszty uzyskania przychodów, nawet pomimo tego, że zostały poniesione w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów. Zatem które z nich można zaliczyć do kosztów podatkowych? Aby ułatwić podatnikom właściwe obliczenie kosztów podatkowych ustawodawca wprowadził w ustawach o podatku dochodowym zamknięte listy wydatków, które w żadnym wypadku nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu (art. 23 PIT i 16 CIT).

Pozostałe podatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu i nie zostały wymienione w tych katalogach, stanowią koszt uzyskania przychodów. Można tu wskazać np. podatek akcyzowy, podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu czy podatek od czynności cywilnoprawnych. Podatki zostaną zaliczone bezpośrednio do kosztów albo zwiększą wartość środka trwałego, który podlega amortyzacji.

Przede wszystkim należy podkreślić, że odliczeniu od przychodu nie podlegają podatki dochodowe. Wynika to bezpośrednio z zapisu art. 23,  ust. 1, pkt. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyłączenie to dotyczy wszelkich form podatków dochodowych, a więc także  płaconego bezpośrednio od przychodów, podatku zryczałtowanego.

Analogicznie przedstawia się kwestia dotycząca podatku od spadku i darowizn, które również nie mogą zostać użyte do obniżenia wartości podstawy opodatkowania.

Do kosztów uzyskania przychodów podatnik nie może zakwalifikować także strat powstałych w wyniku ubytków wyrobów akcyzowych, które nie zostały objęte zwolnieniem od podatku akcyzowego oraz podatku akcyzowego od tych ubytków. W myśl ustawy o podatku akcyzowym pod pojęciem  ubytków wyrobów akcyzowych, traktuje się nie tylko straty wyrobów akcyzowych, objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa, ale także napojów alkoholowych podlegających zwolnieniu od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie

Podatek od towarów i usług z założenia powinien obciążać jedynie ostatecznych konsumentów, dla przedsiębiorców pozostając neutralnym. Dlatego też wartość tego podatku nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Nie jest to jednakże uniwersalna prawidłowość, ponieważ ustawodawca przewidział 3 sytuacje w których VAT można zakwalifikować do kosztów podatkowych.

Pierwszą z nich jest sytuacja, w której podatnik jest zwolnionym od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi opodatkowane VAT w celu dalszego przetworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych z VAT. Odliczenia kwoty podatku należnego można dokonać do wysokości podatku, o którą podatnik nie mógł obniżyć kwoty lub uzyskać zwrotu różnicy podatku od towarów i usług,  pod warunkiem, że podatek ten nie powiększył wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej.

Druga sytuacja, umożliwiająca zaliczenie wartości VAT do kosztów podatkowych dotyczy podatku należnego z importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jeżeli nie stanowi on podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Należy jednakże pamiętać o tym, że kosztu uzyskania przychodów nie stanowi wartość podatku należnego w części przekraczającej kwotę podatku od nabycia tych towarów i usług, która mogłaby stanowić podatek naliczony w myśl ustawy o VAT.

Kosztem będzie również podatek należny w przypadku przekazania lub zużycia przez podatnika towarów lub świadczenia usług na potrzeby reprezentacji i reklamy oraz od nieodpłatnie przekazanych towarów w przypadku gdy wyłącznym warunkiem ich przekazania jest uprzednie nabycie przez otrzymującego towarów lub usług od przekazującego w określonej ilości lub wartości.

Trzecia możliwość polega na zaliczeniu do kosztów podatkowych kwoty podatku od towarów i usług, który nie został uwzględniony w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji. Odliczenia należy dokonać tylko w  części, w jakiej dokonano rocznej korekty VAT powodującej zmniejszenie podatku odliczonego.

Elżbieta Węcławik

Adam Bujalski