Zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej w Danii

Poza tym rząd Danii oferuje wiele zachęt dla zagranicznych inwestorów, co ma przyczynić się do inwestowania w specyficznych regionach oraz szczególnych rodzajach działalności.

Przyjęty przez Danię model państwa socjalnego sprawia, że rola sektora publicznego jest bardzo duża. Zatrudnia on ok. 35 proc. siły roboczej, obejmując swym zakresem szeroko pojętą sferę usług dla ludności. Jednocześnie udział państwa w sektorze produkcyjnym jest niski w porównaniu z innymi krajami UE, a polityka przemysłowa mało aktywna. Model duński to także spłaszczona struktura dochodów ludności, wyrównywana transferami z budżetu państwa, bardzo wysokie podatki, najwyższe w krajach OECD, i wysoki poziom cen, przekraczający o 26 proc. średni poziom cen w krajach UE. Obciążenia podatkowe są ponoszone głównie przez pracowników. Podatek dochodowy od przedsiębiorstw wynosi 28 proc. i jest jak na warunki europejskie niski. Również obciążenia pracodawców na ubezpieczenia socjalne i zdrowotne w wysokości 1 proc. funduszu płac są jednymi z najniższych w krajach OECD².

Uruchamianie działalności gospodarczej

Regulacje unijne dają każdemu obywatelowi nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej prawo do utworzenia firmy na zasadzie samozatrudnienia i przebywania na terenie Danii w celu prowadzenia tej firmy³. Utworzenie firmy w Danii jest stosunkowo kosztowne i zależy od stopnia złożoności oraz wymogów z tym związanych. Koszty towarzyszące założeniu firmy najczęściej wahają się w granicach od 10 tys. do 25 tys. DKK. Składają się na to opłaty za usługi firm doradczych, prawników, notariuszy itp. Planując podjęcie działalności gospodarczej na rynku duńskim, należy także uwzględniać koszty związane z usługami przysięgłych tłumaczy języka duńskiego.

Firma powinna być zarejestrowana w duńskiej Agencji do Spraw Handlu i Przedsiębiorstw najpóźniej na 8 dni przed rozpoczęciem działalności podlegającej opodatkowaniu lub innym opłatom. Wspomniana agencja wysyła złożone przez określoną osobę podanie o rejestrację firmy do Urzędu do Spraw Celno-Podatkowych w celu stwierdzenia, czy planowana działalność ma cechy samozatrudnienia. W przypadku wątpliwości w tym zakresie urząd zwraca się do osoby składającej podanie z prośbą o złożenie dodatkowych wyjaśnień.

Obywatel polski, który zamierza pozostać w Danii przez okres dłuższy niż 3 miesiące, musi starać się o certyfikat pobytowy obywatela UE/EOG w urzędzie regionalnym. Certyfikat taki należy otrzymać przed rozpoczęciem działalności gospodarczej w Danii na zasadzie samozatrudnienia. Do podania o certyfikat należy dołączyć podanie o rejestrację firmy złożone w Agencji do Spraw Handlu i Przedsiębiorstw oraz plan finansowy działalności firmy na pierwszy rok budżetowy, sporządzony przez dyplomowanego księgowego, lub umowę wynajmu lokalu, gdzie firma będzie miała swoją siedzibę. Jeżeli władze regionalne po otrzymaniu ww. dokumentów stwierdzą, że prowadzona działalność nie ma charakteru samozatrudnienia, lecz zatrudnienia u duńskiego pracodawcy, składający podanie powinien wystąpić do duńskiego Urzędu Imigracyjnego o wydanie pozwolenia na pobyt. W sprawie negatywnej decyzji władz regionalnych można się odwołać do Urzędu Imigracyjnego. Do czasu rozstrzygnięcia odwołania zainteresowana osoba nie ma prawa podejmować pracy.

Obywatele nowych państw członkowskich Unii Europejskiej mogą przebywać na terenie Danii w poszukiwaniu pracy do 6 miesięcy - bez pozwolenia na pobyt. Osoby te jednak powinny być w stanie same się utrzymać, nie przysługują im bowiem duńskie zasiłki socjalne. Należy również pamiętać, że w przypadku znalezienia pracy w Danii, nie można jej legalnie podjąć do momentu uzyskania pozwolenia na pobyt, na bazie otrzymanej od przyszłego pracodawcy oferty pracy.

Dania jest krajem, w którym formalności związane z założeniem przedsiębiorstwa należą do najmniej uciążliwych na świecie. Rejestracja firmy zajmuje mało czasu i nie jest związana z żadnymi opłatami administracyjnymi.

Podstawą funkcjonowania każdej spółki jest jej akt założycielski (stiftelsesdokument), który powinien zawierać m.in.:

l nazwę i siedzibę firmy,

l cel i rodzaj działalności,

l kapitał założycielski,

l dane osobowe założycieli oraz zarządu spółki.

Po zdeponowaniu kapitału założycielskiego na rachunku bankowym oraz podpisaniu aktu założycielskiego należy dokonać rejestracji spółki w duńskim rejestrze handlowym. Rejestracji spółki akcyjnej należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od podpisania aktu założycielskiego, a spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do 8 tygodni. W wyniku rejestracji firma otrzymuje numer ewidencyjny CVR, będący odpowiednikiem polskiego numeru REGON. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą posługują się swoim numerem ewidencyjnym CPR. Procedura rejestracji firmy zwykle trwa od 2 do 3 tygodni. Po zarejestrowaniu firmy przedsiębiorca powinien dokonać również rejestracji dla celów podatkowych w lokalnym urzędzie podatkowym (Told-og Skatteregion). Należy pamiętać, że wszystkie dokumenty przedkładane w urzędach muszą być sporządzone w języku duńskim.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Wszystkie formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej są dostępne w jednakowym stopniu dla podmiotów krajowych i zagranicznych⁴. Najważniejsze z nich to:

l spółka akcyjna (Aktieselskab - A/S),

l spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Anpartsselskab - ApS),

l spółka jawna (Interesselskab - I/S),

l spółka komandytowa (Kommanditselskab - K/S),

l oddział firmy zagranicznej (Filial af udenlandsk selskab),

l przedstawicielstwo firmy zagranicznej (Salgskontor),

l jednoosobowa działalność gospodarcza (enkeltmandsvirksmhed).

Poza wymienionymi występuje jeszcze stowarzyszenie spółdzielcze (andelsforening/brugsforening). Stowarzyszenie spółdzielcze jest osobą prawną ustanawianą na podstawie umowy stowarzyszeniowej osób fizycznych w celu przetwarzania i sprzedaży produktów stanowiących własność tych osób, lub w celu zakupu produktów i ich sprzedaży tym osobom.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Jednoosobowa działalność gospodarcza (enkeltmandsvirksmhed) to najprostsza forma prowadzenia firmy w Danii. Nie ma tutaj wymogu specjalnej formy rejestracji. Należy udać się do właściwego urzędu gminy, złożyć plan biznesowy i świadectwo potwierdzające kwalifikacje osoby, która ubiega się o zgodę na samozatrudnienie.

Spółka jawna

Spółkę jawną (Interesselskab - I/S) może zawiązać co najmniej 2 wspólników, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne podejmujące wspólne zobowiązania. Umowa założycielska powinna określać zależności między nimi. Należy pamiętać, by nazwa firmy zawierała skrót I/S wskazujący jej formę prawną. Dla rejestracji spółki należy przedstawić umowę założycielską.

Spółka komandytowa

Spółkę komandytową (Kommanditselskab - K/S) może zawiązać minimum 2 wspólników. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki spoczywa na wszystkich założycielach, przy czym jeden lub więcej z nich ponosi odpowiedzialność ograniczoną. Spółka komandytowa jest tworzona na podstawie umowy założycielskiej wymaganej przy jej rejestracji. Nazwa spółki musi zawierać skrót K/S wskazujący na jej formę prawną oraz nie może zawierać nazwy któregokolwiek z partnerów posiadających ograniczoną odpowiedzialność.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Anpartsselskab - ApS) jest jedną z najczęściej stosowanych form prawnych firm w Danii. Ta forma prawna wymaga mniej formalności, a procedura jej zakładania jest tańsza. Jest ona stosowana najczęściej przez tych przedsiębiorców, którzy chcą sprawować ścisły, osobisty nadzór nad działalnością spółki (np. w przypadku firm rodzinnych).

W celu założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ApS wymagane jest, aby:

l udziałowcy sporządzili i podpisali umowę założycielską;

l sporządzony został statut spółki;

l dokonana została wpłata kapitału założycielskiego;

l rejestracja spółki w Agencji Przedsiębiorstw i Handlu nastąpiła nie później niż dwa miesiące od daty podpisania umowy założycielskiej.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być zawiązana przez minimum 1 założyciela. Prawo duńskie nie określa maksymalnej liczby wspólników. Minimalna wartość kapitału założycielskiego spółki ApS wynosi 125 tys. DKK⁵.

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna (Aktieselskab - A/S) jest najbardziej rozwiniętą formą prawną duńskiej firmy i jedyną w Danii, która może być notowana i sprzedawać udziały na giełdzie papierów wartościowych.

Zagraniczni przedsiębiorcy podejmujący działalność gospodarczą w Danii często stosują tę formę prawną. W celu ustanowienia spółki akcyjnej A/S jest wymagane, aby:

l założyciele sporządzili i podpisali umowę założycielską;

l sporządzony został statut spółki;

l dokonano emisji kapitału akcyjnego;

l spotkanie statutowe udziałowców zatwierdziło wniosek o założeniu spółki akcyjnej A/S oraz wybrało zarząd i radę nadzorczą;

l zarząd wystąpił o rejestrację spółki A/S w Agencji Przedsiębiorstw i Handlu, nie później niż 6 miesięcy od daty podpisania umowy założycielskiej.

Spółkę A/S może zawiązać minimum 1 założyciel na podstawie aktu założycielskiego obejmującego statut spółki. Minimalna wartość akcyjnego kapitału założycielskiego wynosi 500 tys. DKK. Kapitał założycielski musi być wniesiony w całości jeszcze przed rejestracją spółki. Istnieje możliwość wniesienia aportu rzeczowego. Rejestracja spółki jest bezpłatna.

Oddział firmy

Oddział firmy zagranicznej (Filial af udenlandsk selskab) stanowi szczególnie interesującą dla firm polskich formę prawną funkcjonowania na rynku duńskim. Utworzenie oddziału nie wymaga angażowania środków finansowych (wpłaty założycielskiego kapitału akcyjnego), tak jak to jest w przypadku spółki akcyjnej A/S lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ApS. Firma polska może utworzyć oddział w Danii pod warunkiem, że jest zarejestrowana w kraju w formie prawnej zbliżonej do występujących na rynku duńskim form prawnych spółek A/S i ApS (odpowiednio spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością). Nazwa oddziału musi zawierać słowo „oddział” (filial) wraz z nazwą firmy zagranicznej i kraju jej siedziby.

Jedna lub więcej osób zarządzających oddziałem firmy zagranicznej musi mieszkać w Danii, krajach nordyckich lub którymkolwiek państwie UE. Założenie oddziału firmy zagranicznej zajmuje zaledwie kilka dni, natomiast jego rejestracja trwa zazwyczaj kilka tygodni.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Warunki prowadzenia działalności gospodarczej

Wszystkie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, jak też oddziały firm zagranicznych, mające stałą siedzibę w Danii, są zobowiązane do rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych nie później niż 6 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Możliwe jest przedłużenie terminu złożenia rozliczenia podatkowego przez firmę na podstawie złożonego wniosku. Stawka podatku od dochodów osób prawnych w Danii wynosi 28 proc.⁶.

Duński system rozróżnia całkowite i ograniczone zobowiązania podatkowe. Osoba podlegająca całkowitemu obowiązkowi podatkowemu w Danii jest zobowiązana do zapłacenia podatku od wszystkich dochodów, łącznie z uzyskanymi od kapitału we wszystkich krajach świata. Natomiast osoba podlegająca ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu nie opłaca podatku od dochodu uzyskanego w Danii.

Podstawowe kryteria określające całkowity lub ograniczony obowiązek podatkowy to pobyt stały w Danii, okres pobytu, miejsce zatrudnienia, miejsce stałej siedziby pracodawcy, rodzaj uzyskiwanego wynagrodzenia. Obowiązek podatkowy osoby fizycznej wobec duńskiego wymiaru podatkowego wygasa z dniem opuszczenia przez tę osobę terytorium Danii. Obywatelstwo osoby fizycznej nie wpływa na rodzaj posiadanego obowiązku podatkowego.

Wynagrodzenie oraz dochody od kapitału osób fizycznych podlegają progresywnemu opodatkowaniu. Podatek od dochodów osób fizycznych składa się z dwóch części:

l liniowego podatku municypalnego płaconego na rzecz władz lokalnych, zróżnicowanego w zależności od regionu - średnia jego stawka wynosi ok. 33 proc.;

l progresywnego podatku płaconego na rzecz skarbu państwa, którego stawka jest różna, w zależności od wartości uzyskiwanego dochodu.

Ponadto od dochodów osób fizycznych pobierany jest podatek w wysokości 9 proc. na rzecz ubezpieczenia socjalnego. Dochody osób fizycznych mogą być obciążone podatkami do poziomu 59 proc. ustalonego jako maksymalny. Na każdy okres podatkowy ustalana jest kwota wolna od podatku oraz maksymalny pułap obciążeń podatkowych.

W Danii występuje jedna stawka VAT w wysokości 25 proc. Wszystkie podmioty gospodarcze, realizujące roczny obrót o wartości ponad 50 000 DKK⁷, są zobowiązane dokonać wpisu w rejestrze podatkowym i posiadać numer VAT. Dla firm zagranicznych nie została wyznaczona minimalna wartość obrotu, zatem są one zobowiązane do rejestracji VAT wraz z dokonaniem w Danii pierwszej transakcji podlegającej podatkowi od towarów i usług.

Podatki akcyzowe są nakładane na różnorodne towary, np. piwo, wino, wszelkie mocne alkohole, wodę mineralną, tytoń, czekoladę, kawę, herbatę, lody, nagrania fonograficzne, kasety video, żarówki elektryczne, paliwa silnikowe. Płatność podatku akcyzowego staje się wymagalna z chwilą sprzedaży towaru końcowemu nabywcy.

Dania jest krajem o wysokich kosztach pracy i dlatego płace są zazwyczaj najważniejszym składnikiem kosztów działalności biznesowej. W wielu przypadkach płace przewyższają koszt materiałów zakupionych na potrzeby produkcji. Stosunkowo wysoki poziom płac w Danii jest porównywalny do płac w pozostałych krajach skandynawskich. Duński tydzień pracy wynosi 37 godzin. W zależności od warunków układu zbiorowego, zatrudnionym na drugiej i trzeciej zmianie może przysługiwać dodatkowy okres płatnego urlopu. Wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach jest wyższe zazwyczaj o 50 proc. za pierwsze trzy godziny oraz 100 proc. za następne godziny i za pracę w niedziele i święta państwowe. Zatrudnieni mają prawnie zagwarantowany 5-tygodniowy okres płatnego urlopu w skali roku. Warunki przyznawania urlopu i wysokość wynagrodzenia za okres urlopu są prawnie określone. Dodatkowo pracodawcy zapewniają do 5 dni w skali roku wolnych od pracy, płatnych jak w przypadku choroby.

Pracownicy firm duńskich muszą być ubezpieczeni przez pracodawcę w uznanej firmie ubezpieczeniowej od nieszczęśliwych wypadków w godzinach pracy i ich następstw. Osoby zatrudnione w Danii podlegają duńskiemu systemowi składek na ubezpieczenie socjalne.

Duńska polityka proinwestycyjna przewiduje korzystne dla inwestorów prywatnych ułatwienia, oznaczające raczej zachęcanie przedsiębiorców do inwestowania w specyficznych regionach i rodzajach działalności, aniżeli będące udogodnieniami o ogólnym charakterze. Wsparcie regionalne ma zastosowanie na obszarach o wysokim bezrobociu, zaś wsparcie określonych rodzajów działalności odnosi się do produkcji proeksportowej oraz inwestycji służących rozwojowi technologicznemu. Z uwagi na obowiązującą regułę, iż działalność gospodarcza musi opierać się na zdrowych zasadach ekonomicznych, większość ułatwień dla inwestorów prywatnych jest pomocą finansową w formie korzystnych warunków kredytowych i udzielanych gwarancji rządowych.

Dania nie oferuje wakacji podatkowych ani ulg podatkowych dla inwestorów. Usługi świadczone przez banki są dostępne w jednakowym zakresie dla przedsiębiorców duńskich oraz inwestorów zagranicznych. Swoboda działalności gospodarczej na rynku duńskim obejmuje także sferę przekazów kapitałowych. W Danii nie funkcjonują ograniczenia w przekazywaniu za granicę zainwestowanego kapitału i dochodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, po ich wymaganym ustawowo opodatkowaniu.

Fundusze strukturalne Unii Europejskiej

Fundusze strukturalne dla przedsiębiorstw, które były dostępne w latach 2004-2006, są już niedostępne. Obecnie przewidziana jest reforma administracji publicznej, w wyniku której wszystko będzie połączone w większe jednostki administracyjne. W nowym okresie programowania 2007-2013 będą fundusze m.in. dla małych i średnich przedsiębiorstw, jednak obecnie żaden program nie jest jeszcze uruchomiony.

Anna Lewandowska

Materiał opracowany na podstawie publikacji: Dania - poradnik dla polskiego przedsiębiorcy, Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Kopenhadze, 2005/2006, oraz K. Wach, Jak założyć firmę w Unii Europejskiej, „Oficyna Ekonomiczna”, Kraków 2005.

²Dania - poradnik dla polskiego przedsiębiorcy, Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Kopenhadze, 2005/2006, s. 22.

³ Jw., s. 76.

⁴Dania - poradnik dla polskiego..., op. cit., s. 60.

⁵Dania - poradnik dla polskiego..., op. cit., s. 62.

⁶ Pod koniec stycznia 2007 roku rząd duński ogłosił, iż planuje przeprowadzenie reformy podatkowej, której efektem będzie m.in. obniżenie stawki podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z oświadczeniem przedstawicieli duńskiego rządu, stawka podatku dochodowego od osób prawnych zmniejszona ma zostać aż o 6 proc. (obecnie wynosi ona 28 proc.).

⁷ Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Kopenhadze (www.ambpol.dk).