REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Spółka to rzecz osobista małżonka

REKLAMA

Prawa wynikające z posiadania udziału w spółce cywilnej należą do majątku osobistego każdego wspólnika-małżonka, nawet jeśli wkład pochodził z majątku wspólnego.
Mimo nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), obowiązującej od 20 stycznia 2005 r., część małżonków prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej nadal ma wątpliwości związane z traktowaniem ich wkładów pochodzących z majątku wspólnego. Tymczasem – z cywilistycznego punktu widzenia – problemu być nie powinno.

Sztuczny problem

Przed zmianą k.r.o. kwestia pieniężnych lub rzeczowych wkładów do spółki cywilnej wniesionych przez małżonków z majątku wspólnego nie była doprecyzowana. Nic jednak nie stało na przeszkodzie uznaniu przepisów kodeksu cywilnego (k.c.), dotyczących spółki za przepisy szczególne w stosunku do regulacji k.r.o., mówiących o stosunkach majątkowych małżeńskich. A skoro tak, to zgodnie z zasadą, że przepis szczególny wyłącza stosowanie przepisu ogólnego (lex specialis derogat legi generali), gdy chodzi o spółkę małżonków i spółki cywilne z osobami trzecimi, do których mąż lub żona wnieśli wkłady z majątku wspólnego, pierwszeństwo powinny były mieć i de facto miały,przepisy k.c. Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Słusznie wobec tego można było założyć, że dopiero po ustaniu stosunku spółki należało wobec majątku wniesionego przez małżonka do tejże spółki stosować zasady i przepisy k.r.o. Przy takim postawieniu sprawy nie było też powodu, by rozważać problem narzucenia wspólnikom – osobom trzecim niechcianego wspólnika – drugiego małżonka. Wszak członkostwo w spółce było i jest stosunkiem zobowiązaniowym. Dlatego wiąże wspólnika i spółkę, ale nie spółkę z małżonkiem wspólnika. Natomiast majątek wniesiony przez żonę lub męża do spółki można było uznać za niejako uwięziony w spółce, dopóki trwała współwłasność łączna właściwa tej instytucji prawnej (wspólników spółki cywilnej zawsze łączyła taka właśnie wspólność do niepodzielnej ręki).
Co więcej, przy zawiązywaniu spółki cywilnej nie było i nie ma konieczności wnoszenia wkładów. Tym samym możliwa jest spółka, do której nikt wkładu nie wniósł. I choć definicja ustawowa spółki zawarta w k.c. mówi, iż wspólnicy zobowiązują się przez umowę spółki dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów, to można przyjąć, że chodzi o to, iż wkład jest najbardziej typowym, a nie niezbędnym „działaniem w sposób oznaczony”.
Z przyczyn praktycznych jednak najwygodniej jest posługiwać się strukturą typową. Dlatego sensownie jest zaoferować w umowie choćby świadczenie usług na rzecz spółki, jeśli zawiązujące ją osoby nie mają lub nie chcą wnosić środków finansowych albo własności rzeczy czy innych praw. Tym bardziej, że do powstania spółki cywilnej wystarcza zobowiązanie się do wniesienia wkładów. Nie jest konieczne ich wniesienie, jak w spółkach kapitałowych. A wartości usług nie wlicza się do wartości wkładu, choć stanowią jego część. Skutek tego jest taki, że przy zawiązywaniu spółki nie trzeba ich wyceniać ani płacić od nich podatku od czynności cywilnoprawnych (pcc). Jeśli więc tworzona jest spółka cywilna, do której udziałowcy wnoszą wyłącznie usługi, pcc w ogóle się nie należy. Potem zaś, w trakcie działalności, nie należy się za zadeklarowane prace zapłata.

Po zmianie prawa

Nieoczekiwanie pewien zamęt wprowadził koniec kariery tzw. spółek małżeńskich, czyli wykreślenie ostatnich spośród nich z gminnych ewidencji działalności gospodarczej wraz z upływem ubiegłego roku (tak nakazały przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej). Tymczasem obowiązujące od roku przepisy k.r.o. dają wyraźną wskazówkę, czyje co jest, gdy mamy do czynienia ze spółką cywilną, do której osoba pozostająca w związku małżeńskim wniosła wkłady z majątku wspólnego. Do wszelkich stosunków majątkowych małżeńskich stosuje się przepisy znowelizowanego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli 20 stycznia 2005 r. podlegały one wspólności ustawowej. Tak więc prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (w praktyce rzecz dotyczy przede wszystkim wspólności majątkowej wspólników spółki cywilnej) należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Inaczej mówiąc – już nie tylko prawa korporacyjne, czyli przede wszystkim organizacyjne, lecz również materialny aspekt praw udziałowych w spółce cywilnej należą do majątku osobistego każdego z małżonków, a nie do ich majątku wspólnego. A na prawa majątkowe wynikające z uczestnictwa w spółce składają się te, które wspólnicy uzyskują w zamian za wniesienie wkładu, jak również stanowiące wymagalne już wierzytelności – np. o wypłatę określonej kwoty z tytułu zysku czy wypłaty udziału w majątku wspólnym po rozwiązaniu spółki.

Twoje, moje, nasze

Zasada przynależności praw udziałowych do majątku osobistego nie zależy od tego, czy umowa spółki wiąże jednego małżonka czy obydwoje. Również nie ma znaczenia, czy spółka została zawarta z osobami trzecimi czy tylko między mężem i żoną, a także czy prawa majątkowe wynikające ze stosunku spółki zostały nabyte za składniki należące do majątku osobistego któregoś z małżonków czy za pieniądze, rzeczy lub prawa z majątku wspólnego albo choćby w zamian za świadczenie usług wspólnika-małżonka na rzecz spółki. Można wobec tego powiedzieć, że jeśli spółka cywilna została zawarta przez małżonków i każde z nich wniosło własność lub inne prawa, to w tej organizacji łączy ich inna współwłasność niż majątkowa małżeńska (ustawowa czy nawet umowna). Pieniądze, rzeczy lub prawa zostają niejako wyjęte z jednej ich wspólnoty i trafiają do innej, tym jednak różnej, że może ona łączyć męża i żonę także z osobami trzecimi. Częsta jest również sytuacja, w której wspólnikiem jest tylko jeden z małżonków. Wówczas wspólne prawo męża i żony wędruje do innej wspólnoty, na którą ten, kto nie jest udziałowcem, nie ma wpływu. I póki spółka trwa, owemu drugiemu nic do wspólnej wcześniej rzeczy. Jedynie dochody małżonka-wspólnika z działalności prowadzonej w spółce należą do majątku wspólnego małżonków. Tak zresztą było zawsze na gruncie kodeksu cywilnego.

Intercyza nie pomoże

Nie da się reguły mówiącej o przynależności praw udziałowych w spółce cywilnej do majątków osobistych wspólników zmodyfikować nawet intercyzą. W znowelizowanym k.r.o. wyraźnie zapisano bowiem, że nie wolno rozszerzyć przez umowę majątkową małżeńską wspólności ustawowej na prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, czyli np. o spółce. Norma ta stanowi dodatkowe wzmocnienie rozdziału różnych wspólności do niepodzielnej ręki. W ten sposób wzmocniono ochronę praw wspólników. Rozwiano też ostatecznie wątpliwości co do tego, czyje są wkłady wniesione do spółki cywilnej przez męża lub żonę z majątku wspólnego małżonków.

Współwłasność łączna


Współwłasność łączna, nazywana również wspólnością do niepodzielnej ręki, łączy m.in. małżonków, którzy nie zawarli intercyzy, a także wspólników spółki cywilnej. Ma charakter bezudziałowy (dlatego kodeksowe sformułowanie mówiące o udziałach wspólników w poszczególnych składnikach majątku spółki cywilnej jest wyjątkowo niefortunne). Do powstania współwłasności łącznej konieczny jest pierwotny stosunek prawny o charakterze osobistym (małżeństwo, spółka). Bez niego ten rodzaj wspólności nie może istnieć. Istotą współwłasności łącznej jest prawo współwłaścicieli (małżonków, wspólników) do abstrakcyjnej jedynie części przedmiotu współwłasności, np. rzeczy. Oznacza to, że w czasie, gdy trwa wspólność majątkowa małżeńska lub stosunek spółki, nie można żądać fizycznego wydzielenia należnej małżonkowi czy wspólnikowi części ani domagać się zniesienia współwłasności (inaczej jest przy współwłasności w częściach ułamkowych). Tak więc udział w spółce cywilnej to prawa majątkowe, czyli prawo do majątku spółki i jej zysku. Nie wolno przy tym zapominać, że majątek wniesiony do spółki czy wypracowany przez jej przedsiębiorstwo jest majątkiem wspólnym wspólników (wyodrębnionym od ich majątków osobistych), ale nie majątkiem spółki, ponieważ nie ma ona podmiotowości prawnej i mówienie o majątku spółki jest tylko skrótem myślowym.

Dobromiła Niedzielska-Jakubczyk

PODSTAWA PRAWNA
■ Kodeks rodzinny i opiekuńczy – ustawa z 25 lutego 1964 r. (Dz.U. nr 9, poz. 59 ze zm.).
■ Kodeks cywilny – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
■ Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej – ustawa z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. nr 173, poz. 1808).
Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podatek dochodowy 2025: skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt. Trzeba szybko decydować się na wybór formy opodatkowania, jaki termin - do kiedy

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

REKLAMA

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

Wygrywamy dzięki pracownikom [WYWIAD]

Rozmowa z Beatą Rosłan, dyrektorką HR w Jacobs Douwe Egberts, o tym, jak skuteczna polityka personalna wspiera budowanie pozycji lidera w branży.

Zespół marketingu w organizacji czy outsourcing usług – które rozwiązanie jest lepsze?

Lepiej inwestować w wewnętrzny zespół marketingowy czy może bardziej opłacalnym rozwiązaniem jest outsourcing usług marketingowych? Marketing odgrywa kluczową rolę w sukcesie każdej organizacji. W dobie cyfryzacji i rosnącej konkurencji firmy muszą stale dbać o swoją obecność na rynku, budować markę oraz skutecznie docierać do klientów.

REKLAMA

Rekompensata dla rolnika za brak zapłaty za sprzedane produkty rolne. Wnioski tylko do 31 marca 2025 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przypomina, że od 1 lutego do 31 marca 2025 r. producent rolny lub grupa może złożyć do oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) wniosek o przyznanie rekompensaty z tytułu nieotrzymania zapłaty za sprzedane produkty rolne od podmiotu prowadzącego skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, który stał się niewypłacalny w 2023 lub 2024 r. - w rozumieniu ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa (FOR).

Zintegrowane raportowanie ESG zaczyna już być standardem. Czy w Polsce też?

96% czołowych firm na świecie raportuje zrównoważony rozwój, a 82% włącza dane ESG do raportów rocznych. W Polsce 89% dużych firm publikuje takie raporty, ale tylko 22% działa zgodnie ze standardami ESRS, co stanowi wyzwanie dla konkurencyjności na rynku UE.

REKLAMA