Spółka cywilna a spółka jawna
REKLAMA
REKLAMA
Decyzja, w jakiej formie prawnej prowadzić biznes, nie jest łatwa. Podejmując ją, należy rozważyć wiele czynników, które będą w przyszłości kształtowały sposób prowadzenia działalności, zakres praw i obowiązków, lecz także odpowiedzialność za ewentualne długi, udział w wypracowanym zysku, a nawet sposób rozliczeń podatkowych.
REKLAMA
Jeśli rozważamy możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej bądź też w formie spółki jawnej i nie wiemy, która forma będzie bardziej odpowiednia dla naszego biznesu teraz i w przyszłości, warto je porównać i ocenić pod kątem wad i zalet. Nie ma bowiem jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, która z form prowadzenia działalności jest lepsza, a to co dla jednych jest ogromną zaletą, dla innych może być niedogodnością.
Spółka cywilna
REKLAMA
Jeżeli kilka osób ma niezły pomysł i każda z nich posiada coś (majątek, umiejętności), czego nie mają inne, przy okazji się dobrze się znają, rozumieją i mają do siebie zaufanie, a przewidywana działalność gospodarcza będzie niewielka (np. w przypadku firm rodzinnych), spółka cywilna może okazać się dla nich najlepszą formą realizacji planów. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Spółka cywilna jest idealnym rozwiązaniem dla małych, rodzinnych czy też doraźnych albo nawet jednorazowych przedsięwzięć gospodarczych. Jeżeli zamierzamy prowadzić niewielką firmę wspólnie z kimś zaufanym, kto dostarczy kapitału lub posiada jakieś cenne umiejętności, to zapewne warto pomyśleć o założeniu z nim spółki cywilnej. Spółka cywilna nie jest osobą prawną, ale wyłącznie stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników. Nie ma również zdolności prawnej, co oznacza, że nie ma możliwości nabywania we własnym imieniu praw i zaciągania obowiązków. Cokolwiek w czasie trwania spółki jest nabywane, w rzeczywistości nabywane jest nie przez spółkę, ale przez wspólników do ich wspólnego majątku. Oceny takiej nie zmienia fakt, że w przepisach Kodeksu cywilnego mówi się o „spółce” jako takiej. Określenie „spółka cywilna” jest bowiem pewnym skrótem myślowym ustawodawcy oznaczającym ogół wspólników. Niemniej jednak spółka cywilna posiada własny NIP i REGON i występuje sama o ich nadanie. Może być też podatnikiem podatku VAT, mieć też status pracodawcy. Z uwagi na to, że nie ma osobowości prawnej, nie podlega obowiązkowi zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych, a podatnikami podatku dochodowego w spółce są poszczególni jej wspólnicy. Mają oni prawo do korzystania ze zryczałtowanych form podatku dochodowego od osób fizycznych. Jeśli chodzi o prowadzenie spraw spółki, każdy wspólnik może prowadzić bez uprzedniej uchwały wspólników wszelkie sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Każdy wspólnik jest też co do zasady uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Niemniej jednak w umowie spółki można odmiennie uregulować stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach, dostosowując rozwiązania ustawowe do własnych potrzeb. Jeżeli jest to uzasadnione racjonalnymi powodami, można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Co ważne, mimo pewnej swobody w kształtowaniu ustroju spółki, niedopuszczalne jest wyłączenie wspólnika z udziału w zyskach. Do korzyści płynących z prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej należy z pewnością łatwość jej założenia i proste procedury prowadzenia. Zawarcie umowy spółki cywilnej nie wymaga nawet formy pisemnej. Warto jednak zadać sobie trochę trudu i uregulować te kwestie na piśmie, by w przyszłości uniknąć trudnych pod względem dowodowym sporów między wspólnikami, dotyczących praw, obowiązków wspólników czy ich udziału we wspólnie wypracowanym zysku. Niewątpliwą zaletą wyboru spółki cywilnej jako formy prowadzenia działalności gospodarczej są niskie koszty rozpoczęcia i prowadzenia jej, proste zasady księgowości oraz możliwość korzystania przez wspólników z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania. Założenie spółki nie wiąże się z kosztami z tytułu wpisu do rejestru przedsiębiorstw, a fakt jej założenia jest odnotowywany poprzez wpisanie w ewidencji działalności gospodarczej informacji, że dana osoba prowadzi działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej. Zawarcie lub zmiana umowy spółki cywilnej wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% wartości wkładów wniesionych do spółki. Do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych wspólnicy spółki zobowiązani są solidarnie, co oznacza, że urząd skarbowy może żądać zapłaty należnego podatku w całości od każdego ze wspólników. Natomiast zapłata podatku przez któregokolwiek ze wspólników zwalnia pozostałych z tego obowiązku.
Wadą prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej jest przede wszystkim solidarna odpowiedzialność wspólników za jej zobowiązania. Jest to szczególnie niebezpieczne w sytuacji, kiedy okaże, się że działalność prowadzimy z osobami niesolidnymi. Wspólnicy odpowiadają bowiem w pełni za zobowiązania zaciągnięte w związku z prowadzoną działalnością przez pozostałych wspólników. Wierzyciel spółki cywilnej może zażądać zapłaty zarówno do wszystkich, jak i od wybranych jej wspólników. Co istotne, w takiej sytuacji bez znaczenia jest to, jaki był wkład i udział wspólnika w spółce. Warto więc przed zawarciem spółki cywilnej poważnie się zastanowić, czy i na ile ufamy swoim przyszłym wspólnikom oraz czy są oni rzeczywiście osobami godnymi zaufania. Spółka cywilna zdecydowanie nie jest dogodną formą prowadzenia działalności o większym rozmiarze ze względu na niekorzystne skutki podatkowe. Sam ustawodawca przewidział zresztą przekształcenie z mocy prawa spółki cywilnej w spółkę jawną, jeżeli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. W tym wypadku zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego jest obowiązkowe i powinno nastąpić w terminie trzech miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego.
Spółka jawna
REKLAMA
Spółka jawna, w przeciwieństwie do spółki cywilnej, jest odrębnym podmiotem prawa. Spółka może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Przeznaczona jest do prowadzenia działalności gospodarczej w większym niż spółka cywilna rozmiarze.
Każdy z jej wspólników ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Prowadzenie spraw spółki może być jednak powierzone jednemu lub kilku wspólnikom bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni z prowadzenia spraw spółki. Co istotne, prawa do reprezentowania spółki przez jej wspólnika nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Majątek spółki jawnej pochodzi z wkładów wniesionych przez wspólników oraz obejmuje mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Wspólnicy spółki jawnej, mimo że odpowiadają jak wspólnicy spółki cywilnej solidarnie za zobowiązania spółki razem ze spółką, jednak jest to odpowiedzialność subsydiarna, co oznacza dopuszczalność prowadzenia egzekucji z majątku wspólników wyłącznie wtedy, gdy wierzyciel nie uzyska zaspokojenia swoich roszczeń z majątku spółki jawnej, to znaczy kiedy egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Oznacza to, że wspólnik spółki jawnej może dopiero wtedy odpowiadać za zobowiązania spółki jawnej. Inaczej wygląda kwestia odpowiedzialności za długi powstałe przed wpisaniem spółki do rejestru przedsiębiorców. Za nie odpowiadają wyłącznie wspólnicy, którzy czynności podejmowali, a ich odpowiedzialność jest solidarna. Wspólnikom nie wolno wykonywać działalności sprzecznej z interesami spółki. Dotyczy to zwłaszcza działań konkurencyjnych. Istotną różnicą między spółką cywilną a jawną jest to, że spółka jawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego (dalej KRS). Oprócz konstytutywnego charakteru wpisu do KRS, co występuje w przypadku spółki cywilnej, różnica tkwi także w kosztach związanych z obowiązkiem wpisu. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest bowiem znacznie tańszy niż wpis do rejestru sądowego (750 zł). Dodatkowe koszty związane z wpisem do KRS związane są z obowiązkiem ogłoszenia tego faktu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (500 zł). Umowa spółki jawnej, w przeciwieństwie do umowy spółki cywilnej, musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Nie jest jednak konieczne, jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zawieranie umowy w formie aktu notarialnego. Jeżeli chodzi o kwestie rachunkowo-podatkowe, w przeciwieństwie do spółki cywilnej, spółka jawna ma obowiązek prowadzenia tzw. pełnej rachunkowości w formie ksiąg rachunkowych bez względu na pułap przychodów netto, jakie osiągnęła za poprzedni rok obrotowy. Jest podatnikiem VAT i podatku dochodowego od osób prawnych. Ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, przyznając spółkom jawnym, w których wspólnikami są osoby fizyczne, prawo prowadzenia uproszczonej rachunkowości w przypadku, gdy ich przychody netto za poprzedni rok obrotowy nie osiągną kwoty 800.000 euro.
Zaletami prowadzenia działalności w formie spółki jawnej jest z pewnością łatwość jej założenia i proste procedury prowadzenia. Dodatkowo wspólnicy mają szeroki wachlarz możliwości kształtowania postanowień umowy spółki, a tym samym realny wpływ na jej ustrój. Jeśli chodzi o wady, przede wszystkim należy do nich sposób uregulowania przez ustawodawcę kwestii odpowiedzialności za długi, a w szczególności fakt, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia.
Paulina Ołdziejewska
prawnik
Skoczyński Wachowiak Strykowski Kancelaria Prawna sp. k.
www.sws.com.pl
REKLAMA
REKLAMA