Koniec obowiązywania ustawy antykryzysowej - skutki dla pracodawców

W związku z zakończeniem obowiązywania ustawy antykryzysowej, począwszy od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy ponownie będą stosować tylko przepisy Kodeksu pracy w zakresie:

• zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony,

• ustalania okresów rozliczeniowych czasu pracy,

• ustalania indywidualnych rozkładów czasu pracy,

• obniżania wymiaru czasu pracy,

• stosowania przestoju.

W okresie, w którym obowiązuje ustawa antykryzysowa, czyli od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r., pracodawca będący przedsiębiorcą może zatrudniać pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres maksymalnie 24 miesięcy. W czasie obowiązywania ustawy antykryzysowej pracodawca może zawrzeć z pracownikiem dowolną liczbę umów na czas określony, które łącznie nie mogą trwać dłużej niż 24 miesiące. Ustawa antykryzysowa odrębnie bowiem niż Kodeks pracy limituje zatrudnianie pracowników na podstawie tego rodzaju umów.

Począwszy od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy ponownie będą musieli stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące umów na czas określony. Dopuszczalne będzie zatem 2-krotne zatrudnienie pracownika na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony, jeżeli przerwa między jedną umową a drugą nie przekracza 1 miesiąca (art. 25¹ Kodeksu pracy). Nie będzie natomiast limitu określającego, że umowa na czas określony może trwać maksymalnie 2 lata.

Do umów na czas określony trwających 1 stycznia 2012 r. należy stosować art. 25¹ Kodeksu pracy (art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej). Oznacza to, że umowa na czas określony zawarta do 31 grudnia 2011 r. włącznie, która nadal obowiązuje 1 stycznia 2012 r., będzie pierwszą umową o pracę na czas określony w rozumieniu art. 25¹ Kodeksu pracy. Natomiast umowy, które rozwiążą się przed 1 stycznia 2012 r., nie będą miały żadnego znaczenia przy liczeniu umów na czas określony.

Pracodawca (będący przedsiębiorcą) zatrudnił pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. Strony mogą zawrzeć następną umowę o pracę na czas określony od 1 stycznia 2012 r. Będzie to pierwsza umowa o pracę na czas określony w rozumieniu art. 25¹ Kodeksu pracy. Potem strony mogą zawrzeć jeszcze jedną tego rodzaju umowę w okresie maksymalnie 1 miesiąca po zakończeniu dotychczasowej umowy albo ponownie dwie umowy po miesięcznej przerwie. Umowy, która rozwiąże się 31 grudnia 2011 r., nie wlicza się bowiem do limitu umów na czas określony, jakie można podpisać z pracownikiem na następujące po sobie okresy.

Nie ma znaczenia, ile umów o pracę na czas określony zostało zawartych w czasie obowiązywania ustawy antykryzysowej między tym samym pracownikiem a pracodawcą (przedsiębiorcą). Do liczenia następujących po sobie umów na czas określony istotna jest tylko umowa o pracę na czas określony trwająca 1 stycznia 2012 r.

Pracodawca (będący przedsiębiorcą) zatrudnił pracownika na podstawie umów o pracę na czas określony na następujące okresy:

• od 1 września do 31 grudnia 2009 r.,

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2010 r.,

• od 1 lipca do 31 grudnia 2010 r.,

• od 1 stycznia do 31 sierpnia 2011 r.

• od 5 grudnia 2011 r. do 30 czerwca 2012 r.

Ta ostania umowa o pracę na czas określony jest pierwszą umową o pracę na czas określony, którą należy wliczyć do limitu takich umów, jakie można zawrzeć na następujące po sobie okresy od 1 stycznia 2012 r.

Trzeba jednak zaznaczyć, że obowiązujące ponownie od 1 stycznia 2012 r. limity dotyczące zawierania umów na czas określony należy stosować do umów o pracę na czas określony zawartych przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej, czyli przed 22 sierpnia 2009 r., których termin rozwiązania przypada po 31 grudnia 2011 r. Do tych umów ustawa antykryzysowa w ogóle nie ma zastosowania. Należy do nich stosować art. 25¹ Kodeksu pracy.

Pracodawca (będący przedsiębiorcą) zatrudnił pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2012 r. Była to już druga taka umowa zawarta z tym pracownikiem. Pierwsza obowiązywała w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. W tej sytuacji ustawa antykryzysowa nie ma w ogóle zastosowania. Należy natomiast zastosować art. 25¹ Kodeksu pracy. Oznacza to, że jeżeli pracownik i pracodawca chcieliby zawrzeć następną umowę na czas określony od 1 stycznia 2013 r., musi to być umowa na czas nieokreślony. Zawarcie kolejnej umowy na czas określony byłoby dopuszczalne dopiero po 1-miesięcznej przerwie.

Okresy rozliczeniowe czasu pracy

Ustawa antykryzysowa dopuszcza stosowanie przedłużonego nawet do 12 miesięcy okresu rozliczeniowego czasu pracy (po porozumieniu ze związkami zawodowymi albo z przedstawicielami pracowników). Taki okres rozliczeniowy może być jednak stosowany tylko do 31 grudnia 2011 r. Począwszy od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy mogą stosować już tylko znacznie krótsze okresy rozliczeniowe wynikające z przepisów Kodeksu pracy. Konkretna długość tych okresów powinna u każdego pracodawcy wynikać z:

• układu zbiorowego pracy lub

• regulaminu pracy albo

• obwieszczenia.

Zatem od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy powinni powrócić do stosowania poprzednio obowiązujących okresów rozliczeniowych, tj. w okresie przed obowiązywaniem ustawy antykryzysowej.

W grudniu 2009 r. pracodawca uzgodnił z przedstawicielami pracowników, że począwszy od 1 stycznia 2010 r. w firmie będzie stosowany 6-miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy (dotychczas zgodnie z regulaminem pracy obowiązywał 3-miesięczny okres rozliczeniowy dla pracowników produkcji i 4-miesięczny okres rozliczeniowy dla pozostałych pracowników). Ostatni, przedłużony do 6 miesięcy okres rozliczeniowy może obowiązywać od 1 lipca do 31 grudnia 2011 r. Od 1 stycznia 2012 r. pracodawca musi stosować okresy rozliczeniowe wynikające z regulaminu pracy. Nie ma konieczności podejmowania w tym celu jakichkolwiek działań. Natomiast stosowanie nadal 6-miesięcznego okresu rozliczeniowego naruszałoby przepisy prawa pracy.