Ulga na złe długi

Liczne wątpliwości podatników odnoszące się do tej ulgi dotyczą m.in. możliwości korzystania przez wierzycieli z ulgi w razie ogłoszenia upadłości dłużnika oraz po otrzymaniu odszkodowania od ubezpieczyciela.

Konstrukcja ulgi na „złe długi” została wprowadzona do ustawy o podatku od towarów i usług 1 czerwca 2005 r. i miała zastosowanie do wierzytelności powstałych po tym dniu.

Zasady korzystania z ulgi na „złe długi” zostały znowelizowane 1 grudnia 2008 r. Od tego czasu przedsiębiorcy korzystają z ulgi obejmującej wierzytelności wykazane w deklaracjach podatkowych jako obrót opodatkowany i podatek należny, które nie zostały uregulowane przez dłużników w ciągu 180 dni, licząc od upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, tj. wierzytelności uprawdopodobnione.

Za nieściągalną, w rozumieniu przepisów o VAT, uważa się każdą wierzytelność, która nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności.

Podatnik, który uprawdopodobni nieściągalność wierzytelności, może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju.

Ulga pozwala odzyskać od urzędu skarbowego wpłacony VAT po wystawieniu faktury, która nie została uregulowana przez kontrahenta.

Celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie podatnikowi skorygowania VAT należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, tak aby podatnik nie był obciążony tym podatkiem, w sytuacji gdy rozliczył podatek z tytułu dokonanej dostawy towarów lub świadczenia usług, a odbiorca nie uiścił za nie zapłaty.

Przeszkodą do skorzystania z ulgi jest najczęściej zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika, który przestaje być zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym po wyrejestrowaniu się.

Warunki uruchomienia ulgi

Przedsiębiorca musi spełnić poniższe warunki, jeśli zamierza skorzystać z możliwości korekty podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług (art. 89a ust. 2 ustawy):

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

2) wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny,

3) wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

4) wierzytelności nie zostały zbyte,

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona,

6) wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.

Korekta podatku może także obejmować część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Podatnik w ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty podatku należnego jest obowiązany zawiadomić dłużnika o tej czynności za pośrednictwem poczty za zwrotnym poświadczeniem odbioru i przesłać kopię zawiadomienia do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego. Nieodebrane zawiadomienie może być uznane za doręczone adresatowi z upływem terminu określonego w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn.zm.). Przepisy te stanowią, że jeżeli organ podatkowy nie może doręczyć pisma podatnikowi, jest ono przechowywane przez okres 14 dni w urzędzie pocztowym lub w urzędzie gminy/miasta, w zależności od sposobu doręczenia. Adresata zawiadamia się dwukrotnie o pozostawaniu pisma w tych miejscach. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni. Zawiadomienie to umieszcza się w skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na jego posesję. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem 14 dnia, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął powyższy termin, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia.

W przypadku gdy po dokonaniu korekty dłużnik uregulował należność, podatnik jest obowiązany zwiększyć podatek naliczony w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W razie częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.

Po otrzymaniu zawiadomienia i nieuregulowaniu należności w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia podatnik (dłużnik) jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub w przypadku jego braku - do odpowiedniego powiększenia kwoty podatku należnego. W przypadku częściowego uregulowania należności korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności.

Należy wskazać, że na początku funkcjonowania przepisów dotyczących omawianej ulgi, do skorygowania podatku wystarczyło zawiadomienie dłużnika. Po nowelizacji przedsiębiorca musi posiadać potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika. Jeśli dłużnik nie potwierdzi odbioru zawiadomienia, wierzyciel nie może skorzystać z ulgi. Przyjęcie zawiadomienia przez dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego skutkuje powstaniem po jego stronie obowiązku pomniejszenia podatku naliczonego lub zwiększenia podatku należnego w przypadku, gdy nie ureguluje należności w ciągu 14 dni.

Sprzeczności w obowiązujących przepisach

Przepisy dotyczące ulgi na „złe długi” nie są spójne. Artykuł 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że z ulgi można skorzystać, jeśli dłużnik nie jest w stanie upadłości lub likwidacji w momencie dokonania transakcji, tj. w momencie dostawy towarów lub świadczenia usług. Punkt 3 tego ustępu wprowadza natomiast wymóg, aby wierzyciel i dłużnik byli podatnikami VAT czynnymi także na dzień dokonania korekty, czyli na dzień uruchomienia ulgi na „złe długi”.

W przypadku niedokonania zapłaty wierzytelności przez dłużnika wierzyciel ma prawo do zmniejszenia podatku należnego, a dłużnik ma obowiązek dokonać korekty naliczonego VAT zgodnie z ustawą o VAT.

Z kolei ustawa - Prawo upadłościowe i naprawcze określa skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. Artykuł 87 tej ustawy stanowi, że od dnia ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o umorzeniu postępowania upadły albo zarządca nie mogą spełniać świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem.

A zatem przepisy tych dwóch ustaw są ze sobą sprzeczne. W związku z tym cześć podatników obawia się - zupełnie niesłusznie - skorzystać z ulgi na „złe długi”.

PRZYKŁAD

Firma wysłała do dłużnika zawiadomienie o zamiarze dokonania korekty podatku należnego zawartego w niezapłaconych należnościach. Dłużnik potwierdził odbiór zawiadomienia. Po kilku dniach firma otrzymała od syndyka masy upadłości informację, że została ogłoszona upadłość dłużnika. W tej sytuacji firma odstąpiła od korekty podatku należnego i dokonała zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości. Czy firma może skorzystać z ulgi za „złe długi” w sytuacji, gdy w momencie dokonywania dostawy dłużnik nie był w trakcie upadłości, lecz ogłoszono ją później?

W opisanej sytuacji zostały spełnione wszystkie warunki określone w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT dla dokonania korekty podatku należnego z tytułu dostawy towarów wobec uprawdopodobnionej nieściągalności wierzytelności, w tym również warunek zawarty w art. 89a ust. 2 pkt 3. Dłużnik, wobec którego ogłoszono upadłość, nie podlega automatycznemu wyrejestrowaniu jako podatnik VAT. Ustanowiony przez sąd syndyk nadal nalicza podatek, składa deklaracje i może w imieniu dłużnika odprowadzić VAT. Firma musi dokonać korekty zgłoszonej do masy upadłości wierzytelności o kwotę korygowanego VAT. Potwierdzenie korekty należy przesłać razem z zawiadomieniem o dokonanej korekcie VAT.

Reasumując, należy stwierdzić, że firma może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług w odniesieniu do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, w przypadku gdy w momencie dokonania dostawy dłużnik nie był w trakcie upadłości, a upadłość ogłoszono w terminie późniejszym, pod warunkiem że zostały spełnione łącznie wszystkie warunki wymienione w art. 89a ust. 2 ustawy.

Zgodnie z interpretacją organów podatkowych przedsiębiorca (wierzyciel) może zastosować ulgę na „złe długi” także w sytuacji, gdy wobec dłużnika wszczęto postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu po sprzedaży towaru lub wykonaniu usługi.

 

Upadłość z możliwością zawarcia układu

Z możliwością skorzystania z ulgi na „złe długi” nie zgadzają się przedsiębiorcy, którzy są w upadłości z możliwością zawarcia układu. Według nich wierzyciele podatnika, który ogłosił upadłość, nie mogą skorzystać z ulgi na „złe długi” z uwagi na szczególne zasady zaspokajania wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Powołują się przy tym na art. 87 prawa upadłościowego i naprawczego stanowiący, że od dnia ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o umorzeniu postępowania upadły albo zarządca nie mogą spełniać świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem. Wynika stąd, że dokonanie przez dłużnika zapłaty długu po ogłoszeniu jego upadłości z możliwością zawarcia układu jest sprzeczne z powyższym zakazem spełniania świadczeń, które z mocy prawa są objęte układem. Naruszenie zakazu przez dokonanie zapłaty na rzecz jednego wierzyciela skutkuje najczęściej utratą zarządu upadłego dłużnika w spółce. Może też dojść, do uchylenia układu przez sąd. Natomiast brak zapłaty i pomniejszenie przez dłużnika podatku naliczonego z jednoczesnym pomniejszeniem przez wierzyciela podatku należnego może zostać uznane za zapłatę części wierzytelności poza postępowaniem upadłościowym.

Z powyższego wynika, że prawo upadłościowe nie zezwala na skorzystanie z ulgi na „złe długi” wierzycielom, jeśli w stosunku do dłużnika zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z uwagi na obowiązujący zakaz spełniania świadczeń z tych wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem. Dłużnik nie może skorygować u siebie VAT naliczonego, gdyż odbyłoby się to kosztem masy upadłości, tj. wszystkich pozostałych wierzycieli. Ponadto nie można uznać wierzytelności za nieściągalną, gdyż wierzyciel zostanie zaspokojony na zasadach wynikających z układu. Dłużnik nie może dokonać zapłaty wierzytelności po otrzymaniu zawiadomienia od wierzyciela, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT, gdyż jest to sprzeczne z art. 87 prawa upadłościowego i naprawczego.

Wierzyciele natomiast opowiadają się za możliwością skorzystania z ulgi na „złe długi”, uważając, że fakt objęcia dłużnika już po sprzedaży towarów lub usług postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu nie jest przesłanką uniemożliwiającą wierzycielowi skorzystanie z ulgi. Wśród warunków skorzystania z ulgi na „złe długi” wymienionych w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT nie ma wyłączenia uniemożliwiającego skorzystanie z ulgi w sytuacji, gdy dłużnik jest w upadłości w momencie dokonywania korekty przez wierzyciela. Warunek, aby nabywca (dłużnik) nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, należy odnieść wyłącznie do daty dostawy towaru lub świadczenia usługi. W momencie dokonania korekty obowiązuje natomiast tylko jeden warunek, a mianowicie dłużnik musi być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny i nie jest istotne, czy dłużnik jest w upadłości. Oznacza to, że podatnicy mogą skorzystać z ulgi na „złe długi”, w przypadku gdy w momencie korzystania z tej ulgi dłużnik jest w upadłości, pod warunkiem że zostały spełnione łącznie wszystkie warunki wymienione w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT. Zawiadomienie wierzyciela o zamiarze skorzystania z ulgi może odebrać syndyk (lub nadzorca sądowy) jako osoba zarządzająca majątkiem upadłego z wyznaczenia sądu.

Interpretacja organu podatkowego

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji nr IBPP2/443-918/09/RSz stwierdził, że w momencie świadczenia usługi lub dostawy towaru kontrahenci (dłużnik i wierzyciel) muszą być podatnikami VAT czynnymi, a więc nie mogą być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Oznacza to, że wobec dłużnika nie może toczyć się postępowanie upadłościowe w momencie sprzedaży lub świadczenia. Natomiast jeśli po dokonaniu sprzedaży towaru lub świadczeniu usługi dłużnik ogłosi upadłość z możliwością zawarcia układu oraz nie zapłaci wierzycielom za towar lub usługę w ciągu 180 dni, to mogą oni skorzystać z ulgi na „złe długi”.

Wierzyciele podatnika będącego w upadłości mogą zatem wobec niego korzystać z ulgi na „złe długi” właśnie z uwagi na fakt, iż podatnik ten jest w stanie upadłości, kiedy to proces zaspokajania zobowiązań objęty jest szczególnymi procedurami.

W przypadku otrzymania zawiadomienia i nieuregulowania należności w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, dłużnik jest zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego. A zatem po upływie 14-dniowego terminu dłużnik jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego wynikającego z nieuregulowanych faktur.

Warunek, aby dłużnik nie był w stanie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, należy odnosić wyłącznie do daty dostawy towaru lub świadczenia usługi, stosownie do art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu nie zwalnia dłużnika z obowiązków wynikających z ustawy o VAT. Musi on więc pomniejszyć podatek naliczony wynikający z nieuregulowanych faktur. Przepisy ustaw podatkowych nakładające na podatników obowiązki związane z rozliczaniem podatków nie odsyłają do przepisów innych ustaw (niepodatkowych).

Dlatego też przepisy prawa upadłościowego i naprawczego nie mogą uchylić obowiązków, jakie zostały nałożone na podatników przepisami ustawy o VAT.

Taką interpretację przepisów potwierdza Minister Finansów w indywidualnych interpretacjach podatkowych:

1. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 sierpnia 2009 r., sygn. ILPP2/443-682/09-2/AD, oraz z 13 lipca 2009 r., sygn. ILPP1/443-669/09-4/AI i nr ILPP1/443-116/10-2/AT.

2. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 czerwca 2009 r., sygn. IBPP2/443-379/09/WN, oraz z 30 kwietnia 2009 r., sygn. IBPP3/443-342/09/ŁW.

Korekta VAT a wartość przedmiotu sporu

Wątpliwości przedsiębiorców budzi kwota roszczenia w razie dochodzenia zapłaty przed sądem w przypadku skorzystania z ulgi na „złe długi”.

Jeżeli dłużnik zalega z zapłatą co najmniej 180 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik może skorygować VAT, który musiał zapłacić od nieuiszczonej kwoty.

Korekta VAT nie wyklucza prawa wierzyciela do dochodzenia zapłaty należności w procesie cywilnym. Korektę VAT należy bowiem rozróżnić od dochodzenia należności w postępowaniu cywilnym. I tak dokonanie korekty VAT nie wyklucza dochodzenia należności przed sądem i nie powoduje zmiany wysokości wartości przedmiotu sporu w procesie cywilnym. Wynika stąd, że wierzyciel, który skorzystał z ulgi na „złe długi” dotyczącej nieściągniętych wierzytelności, nie ma obowiązku zmniejszać wartości przedmiotu sporu w postępowaniu cywilnym o wartość skorygowanego podatku od towarów i usług.

W przypadku skorzystania przez wierzyciela z ulgi nie następuje zmiana roszczenia wobec dłużnika i w żadnym razie nie następuje spełnienie świadczenia. Zgodnie z przepisami prawa cywilnego świadczenie zostanie spełnione, gdy dłużnik zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania w sposób zgodny z interesem wierzyciela. Spełnienie świadczenia prowadzi do zaspokojenia wierzyciela i wygaśnięcia zobowiązania.

Spełnienie świadczenia nastąpi, gdy dłużnik dokona czynności będącej przedmiotem świadczenia w miejscu i czasie określonym w zobowiązaniu (art. 454 i 455 k.c.).

Wskutek skorzystania z ulgi nie następuje również zwolnienie dłużnika z długu. Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje (art. 508 k.c.).

Jeżeli po dokonaniu korekty VAT w ramach ulgi na „złe długi” należność została uregulowana w całości lub w części, wierzyciel musi zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym uregulowano należność.

 

PRZYKŁAD

Firma chce skorzystać z ulgi na „złe długi”. Czy może przesłać do urzędu skarbowego zawiadomienie o skorzystaniu z ulgi zawierające dane w kwotach łącznych, bez podawania kwot poszczególnych wierzytelności, tj. kwotę netto, kwotę VAT oraz kwotę wraz z VAT łącznie ze wskazaniem, w jakiej pozycji deklaracji VAT-7 zostały uwzględnione korygowane kwoty?

Zgodnie z art. 89a ust. 5 ustawy o VAT podatnik obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego, zawiadomić o korekcie właściwy dla podatnika urząd skarbowy wraz z podaniem kwot korekty podatku należnego. Firma nie może posłużyć się danymi w kwotach łącznych, bez rozbijania na wartość poszczególnych wierzytelności I nie jest wystarczające, aby w zawiadomieniu wskazała tylko kwotę netto, kwotę VAT oraz kwotę wraz z VAT łącznie ze wskazaniem, w jakiej pozycji deklaracji VAT-7 zostały uwzględnione korygowane kwoty. W zawiadomieniu, o którym mowa w art. 89a ust. 5 ustawy o VAT, należy podać informację o kwotach korekty podatku należnego. Wskazany przepis nie przewiduje możliwości łącznego podania kwot, lecz zakłada obowiązek podania wszystkich kwot korekty podatku należnego.

Zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 31 marca 2008 r., sygnatura: 1401/PV-I/4407/14-23/07/MJa, nakładając na wierzyciela przedmiotowy obowiązek powiadomienia, ustawodawca wskazał jednocześnie minimalny zakres danych, które powinny zostać ujęte w składanym do urzędu zawiadomieniu. W art. 89a ust. 5 ustawy o VAT mowa jest o podaniu kwot korekty podatku należnego. W omawianej regulacji ustawodawca nie posłużył się bowiem pojęciem „kwota korekty”, lecz zastosował liczbę mnogą, co wskazuje, że jeśli ustawodawca nakazał podanie kwot korekty, to nie mógł mieć na myśli łącznej kwoty korekty, aczkolwiek należy stwierdzić, iż nie ma przeszkód, żeby oprócz cząstkowych kwot korekty podać również ich łączną sumę.

Przepisy unijne

1 stycznia 2007r. przestała obowiązywać VI dyrektywa VAT. W jej miejscu obowiązuje nowa dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE. L Nr 347, str. 1).

Dyrektywa VAT stanowi fundament, na bazie którego opracowane są krajowe przepisy dotyczące VAT. W razie niezgodności przepisów krajowych o VAT z prawem wspólnotowym podatnicy mogą stosować bezpośrednio korzystniejsze dla nich przepisy dyrektywy z pominięciem niezgodnych z prawem wspólnotowym przepisów krajowych.

Na marginesie można zauważyć, że 13 lipca 2010 r. Rada Europejska przyjęła dyrektywę zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE o podatku od wartości dodanej w odniesieniu do reguł fakturowania mającą zmniejszyć wymagania stawiane procesowi wystawiania faktur VAT, ze szczególnym uwzględnieniem faktur elektronicznych. Dyrektywa 112 nie reguluje zagadnienia dotyczącego ulgi na „złe długi”. Stanowi jedynie, że w przypadku odmowy albo braku zapłaty za dostarczony towar/wykonaną usługę podstawa opodatkowania danej transakcji powinna zostać do celów opodatkowania VAT stosownie obniżona. Jednocześnie dyrektywa dopuszcza możliwość dokonania korekty odliczenia podatku naliczonego, dokonanego pierwotnie przez nabywcę, w sytuacji gdy nie uregulował on należności za dostarczony mu towaru lub wykonaną na jego rzecz usługę.

Wstępne odliczenie podlega korekcie, jeżeli jego kwota jest wyższa lub niższa od kwoty odliczenia przysługującej podatnikowi.

Korekta jest dokonywana w szczególności, w przypadku gdy po złożeniu deklaracji VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia, na przykład w przypadku anulowania zakupów lub uzyskania obniżek ceny. Korekta nie jest dokonywana w przypadkach transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych, w przypadku należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności oraz w przypadku towarów przeznaczonych do przekazywania jako prezenty o małej wartości i próbki. Państwa członkowskie mogą jednak wymagać dokonania korekty w przypadku transakcji całkowicie lub częściowo niezapłaconych oraz w przypadku kradzieży (art. 184-185).

Ulga na „złe długi” a ubezpieczenie wierzytelności

Liczne wątpliwości dotyczące możliwości skorzystania z ulgi na „złe długi” dotyczą sytuacji, w której przedsiębiorca ubezpieczy wierzytelności wynikłe z prowadzonej działalności gospodarczej i otrzyma z tego tytułu odszkodowanie.

PRZYKŁAD

Firma ubezpieczyła swoje wierzytelności z tytułu dokonywanych dostaw w towarzystwie ubezpieczeniowym. Jeden z kontrahentów nie zapłacił za towar w terminie. Towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło firmie odszkodowanie. Czy firma może skorzystać z ulgi na „złe długi” w stosunku do tego kontrahenta?

W umowach ubezpieczeniowych najczęściej zawarty jest zapis dotyczący regresu ubezpieczeniowego. Zgodnie z art. 828 k.c. z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania - chyba że strony uzgodniły inaczej. Jeżeli ubezpieczyciel pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela.

Zastosowanie w umowie ubezpieczenia prawa regresu wyłącza prawo do skorzystania z ulgi na „złe długi”, ponieważ roszczenie ubezpieczającego w stosunku do jego dłużników przechodzi z mocy prawa na zakład ubezpieczeń. Natomiast w art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT zapisano, że warunkiem skorzystania z ulgi na „złe długi” jest, aby wierzytelność nie została zbyta.

Przejście na zakład ubezpieczeniowy roszczenia ubezpieczającego w stosunku do jego dłużnika jest de facto zbyciem wierzytelności z mocy prawa. A zatem należy uznać, iż w tym przypadku nie jest spełniony warunek wskazany w art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT.

Natomiast jeśli strony nie zawrą w umowie ubezpieczeniowej prawa regresu, wtedy wierzyciel może skorzystać z ulgi na „złe długi”, gdyż w tym przypadku warunek z art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT będzie zachowany.

Urszula Krzemińska 

Podstawa prawna:

• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

• ustawa z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 z późn.zm.).