Pierwsze prawo podatnika: odwołanie

Od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji stronie służy odwołanie tylko do jednej instancji, a właściwym do jego rozpatrzenia jest - co do zasady - organ podatkowy wyższego stopnia. Zasada dwuinstancyjności postępowania podatkowego jest bowiem zasadą konstytucyjną stanowiącą gwarancję praw obywatelskich, jednakże aby można było uznać czynność strony za skuteczną, odwołanie powinno być wniesione w sposób prawidłowy.

Odwołanie to przede wszystkim środek prawny służący kwestionowaniu decyzji organów podatkowych. Decyzja organu niższego stopnia może więc zostać zmieniona, ale tylko zgodnie z obowiązującą zasadą prawa podatkowego: reformationis in peius, czyli zakazu orzekania na niekorzyść odwołującego się.

Uprawnienie do wniesienia odwołania ma strona postępowania podatkowego, a więc: podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoby trzecie, które - ze względu na interes prawny - żądają czynności organu podatkowego (osoby te są wymienione w art. 110-117a ordynacji podatkowej - o.p.), osoba, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

Adresatem odwołania, stosownie do właściwości miejscowej, jest:

a) dyrektor izby skarbowej - gdy zaskarżaną decyzję wydał naczelnik urzędu skarbowego,

b) samorządowe kolegium odwoławcze - gdy decyzję wydał wójt, burmistrz lub prezydent miasta,

c) dyrektor izby celnej - gdy powyższą decyzję wydał naczelnik urzędu celnego,

d) minister właściwy do spraw finansów publicznych - gdy decyzja została wydana przez ten organ,

e) dyrektor izby celnej - gdy wydał decyzję w pierwszej instancji,

f) dyrektor izby skarbowej - gdy decyzja została wydana przez ten organ,

g) samorządowe kolegium odwoławcze - gdy decyzja została wydana przez ten organ.

Wniosek - pismo stanowiące odwołanie zawiera następujące elementy:

a) dane identyfikujące stronę składającą pismo, tj. imię, nazwisko, adres, NIP,

b) określenie decyzji, od której służy odwołanie tzn. data sporządzenia, sygnatura, data doręczenia,

c) dane identyfikujące organ odwoławczy - np. dyrektor izby skarbowej,

d) wskazanie podstawy prawnej odwołania, np. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

e) zarzuty przeciw decyzji, czyli wskazane uchybienia uzasadniające żądania zawarte w odwołaniu, choć pismo nie musi zawierać sformułowania „zarzuty”, ale wystarczy, żeby z jego treści wynikało, iż strona kwestionuje rozstrzygnięcia decyzji organu podatkowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 stycznia 2000 r., sygn. akt III SA 8293/98 LEX nr 40713),

f) wskazanie istoty i zakresu żądania będącego przedmiotem odwołania, tzn. czego strona się domaga i jaki skutek chce osiągnąć; np. wnosi o uchylenie decyzji w całości,

g) podanie dowodów uzasadniających żądanie, np. zaświadczenie potwierdzające prawo do skorzystania z odliczenia,

h) opis załączników, przy czym załączniki, jak również samo odwołanie od 1 stycznia 2007 r. nie podlegają opłacie skarbowej (ustawa z 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej - j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z późn.zm., która wskazywała jako jeden z przedmiotów opodatkowania tą opłatą odwołania i załączniki, została uchylona poprzez ustawę z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej - j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635 z późn.zm.),

i) podpis strony wnoszącej pismo odwoławcze,

Należy wskazać, iż brak takich elementów jak: określenie decyzji, dane identyfikujące organ, podstawa prawnej odwołania, zarzuty przeciw decyzji, określenie istoty i zakresu żądania będącego przedmiotem odwołania, podanie dowodów uzasadniających żądanie czy podpis strony wnoszącej pismo spowoduje, że organ podatkowy wezwie podatnika do uzupełnienia braku, a niezastosowanie się do wezwania będzie skutkować nierozpoznaniem odwołania.

Termin do złożenia odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji lub doręczenia spadkobiercom zawiadomienia o decyzjach wydanych w sprawach odroczenia terminu lub rozłożenia na raty płatności, przy czym termin ten liczy się od następnego dnia po dniu doręczenia. Należy zaznaczyć, że termin ten jest rygorystycznie przestrzegany przez organy podatkowe. Jeśli więc strona otrzymała decyzję organu podatkowego 1 grudnia, to 14. dniowy termin biegnie od 2 grudnia i kończy się 15 grudnia. Jeżeli zaś ten dzień wypadałby w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Może się zdarzyć, że w wyniku zdarzenia losowego odwołujący się spóźni się np. o 1 dzień. W takich sytuacjach należy uprawdopodobnić, iż naruszenie terminu nastąpiło bez winy odwołującego się. Niedopełnienie obowiązku musi wynikać z przeszkód nie do przezwyciężenia, przy czym nie chodzi tu bynajmniej o zwolnienie lekarskie, lecz o siłę wyższą np. powódź czy pożar. W takiej sytuacji należy uprawdopodobnić brak winy w uchybieniu terminu, gdyż uprawdopodobnienie jest zastępczym środkiem dającym wiarygodność twierdzenia o danym fakcie, które prowadzi do przypuszczenia, iż zdarzenie faktycznie miało miejsce (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1153/96, LEX nr 45637).

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego, np. dyrektora izby skarbowej, za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję np. naczelnika urzędu skarbowego. Pismo składa się więc bezpośrednio w biurze podawczym urzędu skarbowego, który „pośredniczy” w przekazaniu odwołania do wyższej instancji lub poprzez nadanie np. w urzędzie pocztowym (polskiej placówce operatora publicznego) za zwrotnym potwierdzeniem odbioru czy złożenie przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego. Dla zachowania terminu do wniesienia odwołania niezbędne jest nadanie pisma wyłącznie w polskim urzędzie pocztowym, a nie w urzędzie pocztowym za granicą.

PRZYKŁAD

Podatnik otrzymał 4 grudnia 2008 r. decyzję organu podatkowego pierwszej instancji. Z uwagi jednak na wyjazd służbowy na teren Unii Europejskiej, odwołanie napisał i wysłał 12 grudnia 2008 r. w jednym z urzędów pocztowych na terenie Francji. Do urzędu skarbowego list trafił dopiero 22 grudnia 2008 r., a więc po upływie terminu do wniesienia odwołania.

Za datę wniesienia odwołania uważa się datę stempla pocztowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 maja 1997 r., sygn. akt: I SA/Gd 1944/96, LEX nr 30251), bowiem informacja na kopercie: „wrzucono do skrzynki 1 grudnia 2008 r. o godz. 21.10” nie stanowi skutecznego dowodu na zachowanie terminu do wniesienia odwołania.